Procesi i pavarsisë së Kosovës i ngjajshëm me atë të Shqipërisë?

-- nga Zef Ahmeti, St.Gallen, nëntor 2002

Pas dobsimit të Perandorisë Osmane dhe tërheqjes së saj, popujt e Ballkanit fillojnë të ngrisin shtetet e tyre kombëtare. Organizimi shqiptar për krijimin e shtetit kombetëtar, edhe pse me vonesës e për shkaqe të përçarjeve brenda shqiptare të asaj kohe, ia aritin që me 28 nëntor 1912 të shpallin shtetin e pavarur. Në njohjen e shtetit shqiptar nuk u morën parasysh pikëpamjet etnike në rajon por më shumë ato të interesave të fuqive.

Shqipëria u njof si shtet i pavarur me kufijtë e sotshëm duke i lënë jasht 50% të territoreve tjera të banuara me shqiptarë. Në atë kohë ishte dilema nëse shteti duhej të jetë i pavarur e suveren apo të ?ëndroj ende nën obrellën e perandorisë Osamne dhe krahu tjetër që kërkonte pavarsinë të plotë nga turqit. Përderisa shqiptarët nuk ia arritnin të merreshin vesh, fuqitë hegjemoniste të asaj kohe si Serbia (Jugosllavia) kishte pushtuar Kosovën dhe një pjesë të madhe të Shqipërisë së sotshme dhe përpiqej qe gjithë veriun e saj ta përvetësojë si të vetën. Serbia në atë kohë propagandonte në perendim se Evropa historinë e Ballkanit „duhet ta mësonte nga Serbia“, çka edhe ia arrin, duke i futur nën pushtetin e saj shumë territore shqiptare.

Mobilizimi gjithëkombëtar për shtet të përbashkët ishte i vonuar. Njohja e Shqipërisë ishte një njohje e Shqipërisë së „trungut“ duke i lënë jashtë poaq territore tjera, të cilat iu dhanë serbisë, Malit të Zi, Greqisë.

Pas shpalljes së pavarsisë, Shqipëria pranohet si shtet i pavarur më 20 dhjetor 1912. Ndërsa hyrja e saj në Konferencën e Londrës vijon më 29 korrik 1913. Shqipërisë iu sigurohet një atonomi nga fuqitë e mëdha të asaj kohe. Për sigurinë brenda vendit ishte thirrur ideja për një „Xhandarmëri ndërkombëtare“ për të ruajtur qetësinë. Në bazë të pikave të daluna nga Konferenca e Londrës një komision ndërkombëtar kishte nxjerrë një statut për Shqipërin më 10 gusht 1914, i cili emërojhej si „Statut aoganique de l`Albanie“. Me shpërthimin e Luftës së Parë Botërore, Shqipëria humbë suverenitetin mbi teritorin e saj. Në Shqipëri përsëri shfaqen forcat e njëjta që pretendonin pushtimin e trojeve shqiptare. Pos të tjerash si arsye ishte edhe pozita saj gjeopolitike. Pas tërheqjes së trupave të Austrisë, Francës dhe Italisë në fillim të 1920-tës, në Lushnjë bëhet një (ri)organizim i shtetit Shqiptar. Pas krijimit të një Këshilli, Parlamenti dhe një Kabineti në përbëbërje nga Ministrat fillon lufta mes Nolit dhe Zogut për pushtet. Më 17 dhjetor 1920 Shqipëria pranohet në Lidhjen e Popujve. Ndërsa një „njohje e dytë“ e Shqipërisë bëhet në Konferencën e Ambasadorëve në Paris. Ndërsa përbërja teritoriale e Shqipërisë ishte e definuar në Vendimin e Konferencës së Ambasadorëve më 9 nëndor 1923.

Në procesin e pavarsisë së Shqipërisë ishin të involvuar interesat e shteteve të ndryshme si Turqia, Italia, Jugosllavia, pastaj Franca, Rusia, Anglia, Austrohungaria, SHBA-të, pastaj Lidhja e Popujve, Konferencat e Ambasadorëve.

Kosova një shkeull më vonë

Edhe pse Kosova në vitin 1912 i jepet Serbisë, ajo kurrë nuk kishte harruar se asaj i ishte bërë e padrejtë. Mospërfillja e të drejtës për vetvendosje të popujve, që në atë kohë ishte vënë si princip themelor nga presidenti i SHBA-ve, Wilson, Kosovës iu ishte marrë kjo e drejtë nga Serbia. Pas betimit serb se, do ta fitonin Kosovën „djepin e Lindjes së Serbisë“ me të njëjtën mënyrë, ashtu sikur që e kishin humbur në dy betejat të vitit 1389 dhe 1448, pas një politike të fëlliqur ata ia arrisin ta realizojnë. Kështu brutaliteti serb mbi Kosovën dhe masakrat e asaj kohe që po bëheshin mbi shqiptarët ishin gjykuar nga gazetat austriake.

Gjendje tragjike e shqiptarëve vazhdon të shfaqet pas luftës së Dytë Botërore me Rankoviçin dhe Qubrilloviqin e që përfundon më Milosheviqin. Pakënaqësitë e shqiptarëve demonstroheshin me demonstratat që bëhen në vitet e 60-ta me kërkesën për Republikë.

Pas përpjekjeve të shumta Kosova me kushtetutën e '74 bëhet njësi e barabartë e Jugosllavisë. Pas vdekjes së „Shokut Tito“, një vit më vonë, fillojnë demonstratat e kosovarëve ku kërkohet përsëri e drejta legjitime e tyre që iu ishte mohuar, pra për Republikë. Natyrisht se kjo nuk i shkonte interesave të Serbisë. Pas brutalitetit serb në Kosovë, duke shpallur “gjendjen të jashtëzakonshme”, që në atë kohë ishte ngritur kundër ligjit të aplikueshëm kushtetues, nga mesi i viteve të '80 Serbia nxjerr në shesh një memorandum nga „intelektualët dhe juristët serb“ për çështjen serbe, ku shprehet pakënaqësiae Serbisë për „diskriminim e Serbisë përbrenda Jugosavisë“.

Pas ardhjes së Milodheviqit në krye të partisë socialishte, fillon „realizimi i kthimit të Kosovës në Sërbi“. Bëhen ndryshimet kushtetuese në vitin '89-90. Hiqet autonomia e Kosovës dhe ajo kalon si pjesë e pandashme e Serbisë. Natyrisht populli i Kosovës nuk i pranoi këto akte si të vetkuptueshëm. Si kundërreaksion, shqiptarët shpallën Kosovën Republikë dhe më vonë edhe shtet të pavarur për të vepruar 10 vite me radhë me organet paralele, përballë atyre të instaluara me dhunë nga Serbia. Pas përpjekjeve dhjetëvjeçare për ta zgjidhur çështjen në mënyrë paqësore, kosovarët u detyruarn ta ndërrojnë strategjinë. Eskalimi i situatës pas daljes së UCK-së në luftë kundër ushtrisë serbe, çështja e Kosovës po hynte dhe po aktualizohej edhe më shumë në arenën ndërkombëtare.

Pas masakrave serbë në Kosovë, zoti e din për të satat herë gjatë historisë, shtetet dhe organizatat ndërkombëtare fillojnë edhe njëherë të merren me çështjen shqiptare, e cila ishte injoruar deri në atë kohë.

Kështu në vitin 1998/99 shfaqen gati të njëjtit aktorë në çështjen shqiptare në Kosovë si një shekull më herët në procësin e pavarësisë së Shqipërisë. Në atë kohë Lidhja e Kombeve, sot në Kosovë Organizata e Kombeve të Bashkuara, në atë koshë ShBA-të sot SHBA-të, dje Franca sot Franca, dje Anglia sot Anglia, Rusia dje, Rusia sot, dje Konferenca e Londrës sot Rambujea. Dje Vilhem Vidi, sot Adminitratori i OKB-së, dje Shqipëria nën Protektorat, sot Kosova de facto protektorat.