BOTOHET NJË UDHËRRËFYES PËR KOSOVËN

-- nga Zef Ahmeti, St.Gallen, gusht 2003

Opusi i librave të botuara në gjuhën gjermane për Kosovën, dhe jo vetëm në këtë gjuhë, është rritur shumë e në veçanti me fillimin e luftës në Kosovë.

Librat që janë botuar për dhe rreth Kosovës kanë për temë fusha të ndryshme, duke filluar me historinë, kulturën pastaj trajtimi i Kosovës si objekt studimi në të drejtën ndërkombëtare dhe kushtetuese. Varësisht nga autori dhe profesioni i tij, librat mbi dhe për Kosovën kanë shkruar historianë, gazetarë, profesorë të së drejtës ndërkombëtare publike, juristë të ndryshëm, albanologë etj. Pra vështrimet e trajtimet janë të ndryshme. Ndërsa autorët, sa i përket aspektit përkrahës të Kosovës, ndahën në tre grupe: grupi i autorëve që është venë në mbrojtjen e të drejtave të shqiptareve, duke i arsytuar ato sipas perspektivës (pozicionit) të tyre, pastaj ata që kanë qenë kundër aktivizimit të mekanizmave ndërkombëtarë për t'i dalë në mbrojtje popullit të Kosovës, e në veçanti kundër intervenimit të NATO-s, si dhe grupi i tretë i autorëve që janë përpjekur të jenë neutralë në konflikt, duke u mundur të pozicionohen si krikues të dhunës, përkatësisht luftës në Kosovë (kriktikë të gjithë palëve në konflikt).

Tani kur lufta në Kosovë ka përfunduar, trendi i botimeve të librave për Kosovën edhe mëtutje nuk është ndalur. Shumë autorë, që dikur kanë qenë në mbrotje të Kosovës dhe popullit të sajë, kur bëheshin masakrimet tani disa nga ata janë kthyer dhe po shkruajn libra kritikë ndaj shqiptarëve, veprat e veprimet e tyre të bëra pas luftës. Se a kanë qenë aq të shëmtuara sjelljet e shqiptarëve si po i paraqesin këta autorë, ekzistojnë vlersime të ndryshme!

Das Kosovo entdecken

Kështu thiret libri i ri, i një lloji të veçantë, i botuar nga shtëpia botuese Treschler (Gjermani) në këtë vit (2003). Fjala është për një udhërryfyes klasik, apo si e quajn në gjuhën gjermane Reiseführer, për vendin Kosovë. E veçanta e këtij libri është se, një loj i tillë i librit në gjuhën gjermane është i pari deri më tani. Libri është menduar të jetë si këshillues për të gjithë ata, që kanë të bëjnë me Kosovën zyrtarisht, privat apo edhe biznes.

Libri, apo udhërrëfyesi “Ta zbulojmë Kosovën”, është i shkruar nga Suzane Wenzel. Udhërrëfyesi për vendin Kosovë është i ndarë në tre pjesë. Në pjesën e parë jepen të dhëna, informacione për vendin, banorët dhe historinë e Kosovës. Pjesa e Dytë i është kushtuar vendeve që ia vlenë të vizitohen nga ata që shfaqin interesim për ta njohur Kosovën. Dhe këtu për secilin vend jepen informacione për mundësinë e fjetjes, restauranteve, muzeve etj. Ndërsa në pjesën e tretë kemi të dhëna të përgjithshme. Libri është i ilustruar me fotografi të ndryshme pa ngjyra të atyre pjesëve të Kosovës, që janë vlersuar si më të rëndësishmet dhe më me vlerë.

Megjithë idesë së shkëlqyeshme të autorës që të nxjerrë në dritë një libër-udhërryfyes të parë për vendin e Kosovës, aty hasim në mangësi, të cilat ndoshta janë rezultat i mungesës së konsultimit me njohësit e Kosovës, përkatësisht mungesës të të dhënave të plota rreth vendit Kosovë.

Në librin-udhërrëfyes autorja është mundur t'i paraqes elementet kryesore karakteristike dhe më të rëndësishme rreth vendit Kosovë, por asaj i janë zdërvjellë mangësi në informacione më të plota. Diku-diku autorja jep shumë informacione, ndërsa në disa fusha tjera ose jep informacione të mangëta, sipërfaqësore e disa që nuk i përkasin fare realitit në Kosovë.

Që kjo kritikë të jetë më argumentuese, ne po cekim pjesën ku autorja flet për Kanunin. Ajo në këtë kapitull shtjellon të drejtën zakonore gjashtë faqe, ndërsa ajo në gjithë librin-udhërryfyes nuk e cekë fare institucionin më të lartë edukues Universitetin e Prishtinës, çka në këso libra udhërryfyes duhet të figurojë. Pastaj lexuesi nuk mund të dallojë çka ka ende nga kjo e drejte zakonore në Kosovë që ende ka mbetur në popull. Autorja nuk koncentrohet në kanunin në Kosovë por del jasht teritorit të Kosovës, pra në Shqipëri. Dhe shpesh nuk mund të dallojë lexuesi të kaluarën me të tashmën, psh. kur flet për rolin e gruas në shoqëri mendon njeri se e gjithë jeta e gruas në Kosovë është e rregulluar sipas rregullave të Kanunit. Ka edhe shumë vëretje të tjera, që këtu nuk po i trajtojmë.

Mangësitë janë edhe në pjesën kur flet për personalitetet shqiptare. Këtu poashtu nuk dallon peronalitetet shqiptare në përgjithësi dhe personaliteteve shqiptare të Kosovës. Numri i këtyre personaliteteve është i mangët dhe mungojnë shumë emra tjerë të kulturës dhe traditës shqiptare të Dardanisë, megjithëse shpesh është vështirë të ngrejmë, bëjmë dallim mes shqiptarëve të Kosovës dhe Shqipërisë apo të Maqedonisë ngase historia shqipare eshtë e përbashkët.

Edhe në pjesën ku flet për literaturën, autorja jep informazione simbolike. Jepen shumë pak informazione për krijuesit. Edhe kur flet për objektet e vjetra ajo harron të fusë Kishën katolike të Prizrenin, qe ka një vlerë kulturo-historike. Edhe në pjesën e fundit të librit Reisetips von A bis Z, jep disa informacione, që nuk përkojnë fare me realitetin që është në Kosovë psh. te veshja etj.

Ishin këto disa nga mangësitë. Ka edhe të tjera mangësi, të cilat lexuesi që e njef Kosovën, qoftë shqiptar apo i ndonjë përkatësie tjetër nacionale, ai do të mund t`i lokalizojë shumë shpejt mangësitë.