Dialogu Prishtinë-Beograd fundamentale për Bashkimin Evropian

-- nga Zef Ahmeti, 10 tetor 2003, St. Gallen

I
Ata që kanë përcjellur politikën e viteve të '90-ta kur bëheshin përpjekjet paqësore për zgjidhjen e çështjes së Kosovës, regjimi i Milosheviqit përherë mundohej t`i largohej bisedimeve me Prishtinën, duke u mundur që ta ulë rendësinë e palës shqiptare për paqe në rajon. Luhej loja ftesë formale (për poena politike para bashkësisë ndërkombëtare) palës shqiptare për bisedime por duke i kushtëzuar bisedimet në atë mënyre dhe me aso prapavija politike sa ato bisedime ishin të papranueshme për palën shqiptare.
Jemi për bisedime e dialog, s'duam bisedime e dialog! Kjo ishte loja politike e Milosheviqit. Dhe kjo çështja e dialogut edhe pas luftës që u bë në Kosovë po qëndron ende në rendin e ditës në raportin Prishtinë-Beograd.

II
Që një dialog dhe bisedimet të kenë sukses palët duhet paraprakisht të jenë të gatshme edhe për kompromis. Mungesa e gadishmërisë për kompromis dhe përcjellja e bisedimeve me (para)gjykime dhe frikë nuk do të ishte i dobishëm as për këto bisedime, që ende nuk dihet se a do të pasojnë.

Nervozizmi është bërë i theksuar te politikanët dhe udhëheqësit e Kosovës, tani kur ata duhet të vendosin se a dëshirojnë a jo të bisedojnë me Beogradin. Pasiguria që po i përcjell institucionet e Kosovës në procesin për të vendosur për dialogun me Beogradin dhe pikëpamjet e ndryshme të partive politike rreth bisedimeve si dhe frika e parlamentit të Kosovës për ta autorizuar qeverinë që të filloj dialogun, sepse asaj i mungon përvoja për të zhvilluar bisedime kaq të rëndëishme për ardhmërinë e Kosovës, e aq më shumë shtohet kjo pasiguri e aftësisë vepruese e qeverisë kur dihen kompetencat e kufizuara që ka nga administrata e UNMIK-ut.

III
Kërkesat e palëve që duhet të hyjnë në dialog janë shumë larg prej njëra tjetrës. Kosova kërkon njohjen e shtetësisë së saj, Beogradi zhvillon politikën e njëjtë ndaj Kosovës, ashtu si ka bërë edhe vet regjimi i Milosheviqit, pra me memorandume, deklarata, kërcënime, me shërbimet e saj të fshehta, pastaj përkrahja e kësaj politike nga strukturat tjera politiko-fetare në Serbi. Nxitja e serbëve të Kosovës nga Beogradi për bojkotime, mosnjohjen e strukturave të Kosovës, ngritja e institucioneve paralele etj…
Tabuzimi i problemeve nuk shpien fare te zhgjidhja, përkundrazi. Bashkimi Evropian nuk ka koncept të zgjidhjes së çështjes së Kosovës. Thotë se ardhmëria e saj është në BE, mirëpo nuk jep fare informacion se si duhet të arrihet kjo!? Në anën tjetër admnistrata vendore e Kosovës ende është në konsulidim e sipër. Efektiviteti i pushtetit, edhe pse ende i kufizuar nga administrata e UNMIK-ut, ende ka nevojë për përforcim. Mungesa e vizioneve dhe planit për zgjidhjen e statusit të Kosovës, BE-ja kërkon nga palët që vetë të ofrohen dhe të kërkojnë një zhgjidhje që do ta pranonin vetë palët. Kosova e ka marrë kahjen drejt Evropës, por asaj i janë bllokuar rrugët nga fqinjët e saj. Edhe vetë demokratizimi dhe siguria e plotë në Kosovë sipas standardeve që kërkohen nga ndërkombëtarët, janë të paarritshme kur dihet se fqinjët janë të interesuar për ta demonizuar shqiptarin si kriminel, mafioz, seperatisht, irredentist, terrorist, islamik etj. Dhe përderisa gjuha e politikës së fqinjëve është e tillë, shqiptarët e kanë shumë vështirë të hyjnë në BE.

Rrugët për në Evropë, Kosovës i janë bllokuar nga vetë fqinjët. E vetmja mënyrë që të ecë drejt BE-së me standartet e kërkuara, është njohja e pavarsisë së saj. E kështu që lokomotiva të marrë kahjen nga Shqipëria për të hyrë në Evropë. Rruga politike e hyrjes së Kosovës në BE nëpërmjet Serbisë është e parealizueshme. Serbia edhe sot ende pa i marrë vendet mirë nëpër strukturat e Organizatave Ndërkombëtare dhe strukturat tjera Evropiane, ka filluar t`i demonizojë e t'i akuzojë shqiptarët me akuzat më të rënda.

IV
Kosovës i duhet një fqinjësi shtetërore me Serbinë. Një fqinjësi e mirë, por kjo nuk mund të arrihet me politikën që po e zhvillon Serbia edhe sot ndaj Kosovës. Standartet nuk mund të kërkohen vetëm nga kosovarët. Ku janë standartet në Serbi?! Nuk duhet harruar së Serbia ka bërë krime të tmerrshme në Kosovë dhe prapë nuk ndihet fajtore, përkundrazi ajo përpiqet që me vrajset individuale që janë bërë ndaj serbëve të nxjerr poena politike, duke akuzuar shqiptarët në arenën ndërkombëtare.

Në anën tjetër edhe qëndrimet konfuze të politikanëve shqiptarë të Kosovës bëjnë që gjërat të mos lëvizin ashtu si duhet. Rivaliteti brenda partive politike dhe opcionet e tyre të kundërta po ndikojnë që Kosova të mos ketë qëndrim të kjartë përballë proceseve të reja në rajon dhe në raport me Serbinë. Disa politikanë dialogun e trajtojnë se është i hershëm ngase mungojnë disa parakushte si, kufizimi i institucioneve nga administrata e UNMIK-ut apo mungesa e ministrive të mbotjes dhe të jashtme… disa të tjerë thonë se duhet të bisedohet. Ky konfuzitet lind edhe për arsye se, partitë e reja dëshirojnë t'i vëjnë themele të reja shtetit të Kosovës, ndërsa partia më e madhe në Kosovë LDK-ja dhe presidenti Rugova thirret në shtetin e pavarur tashmë të shpallur të Kosovës. Dhe këtu kemi edhe një qëndrim të kundërt të partive politike shqiptare, lidhur me politikën që po e bëjnë. Një krah e pret njohjen formale të pavarsisë së Kosovës dhe në këtë kontest ata pranojnë edhe bisedimet, ndërsa krahu tjetër thonë se duhet t'i vihen shtetit të Kosovës themelet e reja, dhe se bisedimet që po kërkohen i pranojnë me shumë rezerva, ngase nuk e pranojnë as shtetin e shpallur të Kosovës në fillim të viteve të `90-ta, andaj kanë frikë se bisedimet po bëhen për autonomi substanciale.