Pino Petruzzelli: “Unë nën lëkurën e shqiptarëve të famshëm”

-- nga Belina Budini

TIRANË – Monologjet e shqiptarëve në gojën e një aktori italian. Madje edhe të shqiptarëve të njohur si Dritëro Agolli, Xhevahir Spahiu, Mirush Kabashi, Ismail Kadare, Ylljet Aliçka, Pirro Misha etj. Një aktor i vetëm, Pino Petruzzelli është nën lëkurën e të gjithë këtyre shqiptarëve të famshëm, por edhe të dhjetëra shqiptarëve të zakonshëm të takuar rastësisht në rrugë... Bëhet fjalë për “Portait Albania”, një shfaqje ku nuk flitet veçse për shqiptarët, por që vjen për herë të parë në Tiranë, pasi ka shëtitur pothuajse gjithë Italinë për një vit rresht. Pino Petruzzelli dhe Massimo Calandri, i pari regjisor e aktor, i dyti gazetar i “La Repubblica”, treguan dje për “Shekullin” aventurën e tyre me shqiptarët dhe odisenë e gjatë nëpër regjionet italiane, të shoqëruar edhe nga vajza e Feim Ibrahimit, pianiste. Sipas tyre, kjo shfaqje “është thjesht një akt dashurie përkundrejt shqiptarëve”. Financuar nga një qendër teatrore në Gjenovë, ata kanë mbërritur kësaj radhe në Tiranë me ndihmën e Institutit Italian të Kulturës. Por pjesa e tyre shfaqet vetëm njëherë në “Black Box”, në Tiranë, ku u prezantua dje mes të ftuarve të shumtë. Sot do të shfaqet në Vlorë dhe nesër në qytetin e Shkodrës.

Teatër apo gazetari?
“Të dyja”, - thonë njëzëri aktori Petruzelli dhe gazetari Calandri. Shfaqja e tyre është shumë e thjeshtë, e gjitha në gojën e një aktori për rreth një orë e njëçerek. Por një aktor që vesh lëkurët e dhjetëra shqiptarëve të ndryshëm përgjatë gjithë pjesës, që flet me gojët e tyre, ashtu siç ka folur vërtet me Massimon dhe Pinon, Ismail Kadare apo Mirush Kabashi gjatë takimeve me ta. Pino rrëfen të vërtetën, ose një pjesë të së vërtetës (janë vetëm disa portrete shqiptarësh, kryesisht pozitivë), është objektiv, nuk bën moral, nuk bën komente të vetat: Kjo është, pak a shumë, gazetari. Sigurisht në paskuintën e gjithë kësaj qëndron puna e bashkëpunëtorit të shfaqjes, Massimo Calandrit, gazetar i “La Repubblica”-s. Nga ana tjetër, kompozimi është një trill, një tekë dhe një ide e të dyve, shfaqja interpretohet në mënyrë teatrale, ndërsa fjalët e vëna në gojën e njërit mund të jenë thënë realisht edhe nga goja e një tjetri: e sigurt është që janë fjalë të thëna nga shqiptarët për veten. “Për shembull ne kemi vënë disa fjalë, që i kemi dëgjuar nga Dritëro Agolli në gojën e një fëmije 11-vjeçar. Bëhet fjalë për periudhën e vitit 1997, ku në Shqipëri njëri kishte marrë një tank dhe e përdorte si taksi... ”, - thotë Pino. Nga ana tjetër Massimo shton se është përpjekur t’i përmbahet vetëm të vërtetës, atyre që ka dëgjuar vërtet nga shqiptarët e shumtë që ka takuar qoftë për artikujt e shkruar në gazetën e vet në Itali, qoftë për skenarin e monologut “Portait Albania”.

Paragjykimet italiane
Nëse shumëçka është gazetareske, pikërisht gazetat kanë shfrytëzuar dy partnerët italianë për të ndërtuar introduktin e pjesës së tyre teatralo-gazetareske. Në fillim të shfaqjes, spektatori “befasohet” me një “rrufe” thëniesh e paragjykimesh për shqiptarët. Të gjitha të nxjerra nga shtypi italian. Bëhet fjalë për Irene Pivetin, eksponentë të Ligës së Veriut, Bruno Giordano Guerri-n, etj, të cilët kanë ngritur një mal me paragjykime për shqiptarët në Itali. “Këto janë tanimë fraza të njohura, të shkruara nëpër gazeta”, - thotë Massimo. Shfaqja fillon me këto thënie për të dëshmuar të kundërtën gjatë gjithë kohës, derisa në fund spektatorëve në sallë u rekomandohen nga aktori Petruzzelli një sërë botimesh serioze të shkruara në italisht për shqiptarët.

Vajza e Feim Ibrahimit
Etrita: Shfaqja e tyre na pëlqen ne shqiptarëve
E vetmja shqiptare e grupit të realizuesve të kësaj shfaqje është vajza e të mirënjohurit të muzikës shqiptare, Feim Ibrahimi, pianistja Etrita Ibrahimi. Që prej vitit 1989 ajo ka jetuar në Torino, aty ku rastësisht ka kontaktuar me gazetarin italian, mandej me aktorin, të cilët i ka shoqëruar në shfaqjen e tyre nëpër gjithë Italinë. Në fund të monologut të Petruzzellit, ajo luan një pjesë në piano (Tokata) të babait të saj, Feim Ibrahimit. Dhe pasi shfaqja ka mbaruar, ajo prezantohet për rreth pesë minuta për spektatorët duke demonstruar edhe një historik të shkurtër të familjes së saj. Vera Ibrahimi, e veja e Feim Ibrahimit ka qenë gjithashtu një nga bashkëpunëtorët e Massimos dhe Pinos për shfaqjen, e cila në Itali sipas Etritës është pritur mjaft mirë, madje “më ka bërë përshtypje se është pritur jashtëzakonisht mirë edhe nga italianët. Pjesa më pëlqen shumë prandaj pranova të bashkëpunoj për të”, - na thotë Etrita Ibrahimi, e cila jep mësime pianoje në konservatorin e Aostas, në Itali.

Personazhe rruge
Edhe kuzhinierja e Enver Hoxhës
Një nga personazhet nën lëkurën e të cilës është vënë aktori italian është edhe kuzhinierja e ish-udhëheqësit komunist, Enver Hoxha. “Ajo ishte shumë interesante dhe ne kemi folur gjatë me të, na ka treguar gjëra interesante”, - thotë Massimo. Përveç saj ka edhe një listë të gjatë bashkëpunëtorësh të thjeshtë, shqiptarë të takuar rastësisht në Shqipëri ose në Itali.

Misioni i italianëve “Të prezantojmë shqiptarët objektivisht”
Kanë ardhur në Shqipëri përpara një viti e gjysmë, ku kanë filluar të kontaktojnë dendur me shqiptarët këtu, të njohur e të panjohur. Massimo ka shkruar edhe shumë artikuj për gazetën e vet “La Repubblica” ndër të cilët edhe për shkrimtarin Ismail Kadare. “Gjithçka objektivisht, pa paragjykime”, - thotë Massimo. Dhe duket se kjo shfaqje është vërtet një “akt dashurie” ndaj Shqipërisë siç thonë edhe ata vetë.