Nënë Tereza - një skandal tjetër për gazetën "The New York Times"

-- nga BEQIR SINA, Nju Jork (SHBA)

MANHATTAN NY: Në artikullin e gazetës më të madhe në botë - gazetës më prestigjoze "The New York Times", me titull "Ikona e Paqes, fillon një mini-luftë Ballkanike", botuar më 7 gusht 2003, gazetari Ian Fisher, bazuar në prova të fallsifikuar dhe aspak në nderin e prestigjin e kësaj gazete, mendoj se ka rënë viktimë e trillimit, e ëndrrave shoviniste të intelektualëve sllavë. "The New York Times", është gazetë e cila duket naive në disa raste, tek ka rënë viktim e keq-informimit anti-shqiptar, me argumentet e botuara në lidhje me identitetin etnik të Nënë Terezës - Agnes Gonxha Bojaxhiu. Éshtë shumë i pabesueshme dhe teper i dyshimitë, trajtimi amatoresk dhe publikimi i këtij artikulli, pikërisht në të njëjtën kohë kur "Mbretëresha" e shtypit të shkuar në botë" "The New York Times", dhe një nga gazetat kryesore amerikane e botërore, me një histori 152 vjeçare, të udhëhiqet nga kjo politikë botuese: denigruese e fyese ndaj një kombi tjetër, krenar e i lavdishëm me historinë e e vet dhe të figurave të tij. Shumë gazeta e gazetarë, anemban botës, mes tyre edhe gazeta kombëtare më e madhja në median shqiptare Bota Sot, e konsiderojmë atë ("The New York Times") si modelin e gazetarisë amerikane e botërore.

Por, pas artikullit me titull "Ikona e Paqes, fillon një mini-luftë Ballkanike", botuar më 6 gusht 2003, nga gazetari Ian Fisher, nuk mund të heshtim se aty fshihen shumë hamëndje, dhe mund të lindin shumë pyetje; nëse “lajme të përshtatshme” do të thotë edhe “lajme të pavërteta” dhe se nga e verteton Fisher, saktësinë dhe integritetin, e këtij artikulli të bazuar vetëm në rrëfenja të genjeshtërta. Lind pyetja se çfarë do të thotë Fisher, kur po për të njëtën gjë, kolegu i tij u pushua nga puna dhe u deskretitua se pranoi në numrin e saj më 11 maj, se 27 vjeçari Blair i kishte sajuar disa pjesë në të paktën 36 nga 37 artikuj që kishte shkruar që në tetor të vitit 2002. E gjithë kjo, ndodh kur dihet mirë se ajo ("The New York Times"), ende nuk ka hequr nga faqet e saja baltën e fëlliqur, të të pavertetave me skandalin e fundit, “Të Gjitha Lajmet nuk janë të Përshtatshme për Botim”, pas atij skandalit të bujshëm të gazetarit Jayson Blair në prill, që solli dorëheqjen e kryeredaktorit Howell Raines dhe redaktorit menaxhues Gerald Boyd.

Në të vërtetë gazeta me emrin e saj që ka në botë, është një gazetë e jashtëzakonshëme, por nuk do të thotë se është e pagabueshme dhe se nuk mund të kritikohet në opinone dhe jashtë gazetës, sepse me artikuj të tillë si ai i zotit Fisher mbi indetitin e bijës shqiptare Nënë Terezes - Agnes Gonxha Bojaxhiu, gazetari i "The New York Times" z. Fisher i fyen më se 15 milionë shqiptarë, dhe faviorizon tek stili i të shkruarit dhe jo tek përmbajtja e një artikulli, preferencat politike e shovinste të një kombi tjetër, duke marrë si argumente disa palo njerëz si Tome Serafimovski, Jasmina Mironski, etj.

Kështu që artikulli me titull "Ikona e Paqes, fillon një mini-luftë Ballkanike", botuar më 6 gusht 2003, nga gazetari Ian Fisher, është përdorur nga disa qarqe anti-shqiptare në SHBA-s, që me anë të këtij gazetari dhe emrit të madh të gazetës "The New York Times", të vënë në jetë atë propogandë të shfrenuar dhe të paskrupullt të denigrmit të historis sonë kombëtare me vjedhjen e figurave të tilla siç është ajo me përmasa të jashtëzakonëshme botërore, e bijës së ndritur të kombit shqiptar, Nënë Terezes - Agnes Gonxha Bojaxhiu.

Edhe reagimi i KKSHA, nxit shqiptarët e amerikës t'i kundervihen hapur këtij artikulli. KKSHA, thotë se artikulli i z. Fisher, adopton një tendencë të re ballkanike, që faktet e pavolitshme i cek tepër kalimthi. Jo vetëm që autori nuk përmend faktin se Nënë Tereza e ka identifikuar veten haptazi si shqiptare, por ai citon një deklaratë maqedone të pavërtetë se kinse Nënë Tereza nuk ka folur shqip dhe si rrjedhojë nuk ka patur prejardhje shqiptare. Nënë Tereza gjatë gjithë jetës së saj e ka shprehur qartë se ajo ka qenë shqiptare dhe, në fakt, kur morri Çmimin Nobel të Paqes në vitin 1979, ajo shkroi prej Oslos, "Unë gjithmonë e kam në zemër popullin tem shqiptar. Unë lutem për juve."

Murgesha katolike më e njohur në botë pohoi të njëjtën gjë rreth një dekade më vonë gjatë një vizite në Organizatën e Kombeve të Bashkuara (OKB). Gjatë një meshe që komuniteti shqiptar në Bronx (New York) mbajti në nder të saj më 17 qershor 1988, Nënë Tereza foli në shqip dhe recitoi në gjuhën amtare "Punën e Pendimit". Ka shumë fakte të tjera që pohojnë etnicitetin shqiptar të Nënë Terezës. Për shembull, në faqen zyrtare të Çështjes së Shenjtërimit të Nënë Terezës, shënohet se "Agnes Gonxha Bojaxhiu, e njohur si Nënë Tereza, ka lindur më 26 gusht 1910, në Shkup, Maqedoni, me prejardhje shqiptare." Gjatë fjalimit të tij më 19 qershor 2003, në Nju Jork gjatë marrjes së çmimit "Duart e Shpresës" Presidenti Clinton i kushtoi rëndësi të veçantë figurës së nderuar të Nënë Terezës, duke thënë, "Dëshiroj të them një fjalë falënderimi për një shqiptare madhështore, e cila nuk jeton më në këtë tokë.

"Do të doja të flas më shumë për Nënë Terezën, të cilën unë kam pasur nderin ta njoh personalisht. Hillary [Clinton] ka punuar me të [ Nënë Terezen] për të ndërtuar një qendër spitali në Washington DC..." Në artikullin e tij të fundit z. Fisher gjithashtu shkruan se çështja në fjalë komplikohet edhe më nga fakti se Nënë Tereza i përkiste fesë katolike, "ndërkohë që shumica e shqiptarëve janë muslimanë, gjë që ka hapur një shteg për spekulim rreth rrënjëve etnike të vërteta të Nënë Terezës". Fjalia e mësipërme demonstron që z. Fisher nuk ka hulumtuar aq sa duhet para shkrimit të artikullit. Autori nuk merr mundimin të tregojë se Shqipëria historikisht është njohur si një vend laik, ku të gjitha besimet fetare kryesore kanë bashkë-ekzistuar paqësisht për shekuj me rradhë dhe martesat ndër-fetare kanë qenë dhe vazhdojnë të jenë mëse të zakonshme.

Shqipëria është vendi i të gjithë besimeve kryesore të botës - duke përfshirë fenë islame, katolicizmin, besimin ortodoks dhe atë hebre. Në të vërtetë besimtarët kristianë përbëjnë më shumë se 30 për qind të popullsisë së Shqipërisë. Përqasja e autorit i bën jehonë një tendence tjetër ballkanike: besimi fetar është baza nëpërmjet të cilës caktohet etniciteti i dikujt. Kjo metodë është përdorur herë pas here prej shteteve fqinje të Shqipërisë për të vënë në pikëpyetje në mënyrë të padrejtë etnicitetin e atyre shqiptarëve që nuk i përkasin fesë muslimane. Prandaj, vërejtjet e z. Fisher janë ofenduese ndaj të gjithë shqiptarëve - pavarësisht nga besimet e tyre fetare - përderisa ato nënkuptojnë se vetëm ata individë, që i përkasin besimit musliman janë shqiptarë.

Pavarësisht se kohët e fundit kanë nisur të qarkullojnë një sërë raportesh ndërkombëtare që bëjnë të ditur se Shqipëria po planifikon të shënojë shenjtërimin e Nënë Terezës me një sërë konferencash dhe simpoziumesh kombëtare, me publikimin e librave dhe albumeve rreth jetës së saj, dhe me inagurimin e një filimi të ri dokumentar si dhe një sërë koncertesh, z. Fisher as që nuk e merr mundimin të përmendë ndonjë prej këtyre ngjarjeve të rëndësishme në artikullin e tij të fundit. Ai lë jashtë faktin se i vetmi aeroport ndërkombëtar i Shqipërisë mban emrin e hirësisë së saj të nderuar, të njëjtin emër që ka edhe Spitali Qendror i kryeqytetit të Shqipërisë, si dhe një shesh i madh në zemër të Tiranës ku qeveria shqiptare së shpejti do të ngrejë një përmendore në nder të kësaj bije shqiptare. Së fundi, mungesa e objektivitetit në artikullin e z. Fisher nuk tregon asnjë pikë respekti ndaj vetë-identifikimit të Nënë Terezës si shqiptare, dhe duke dështuar të respektojë këtë, ai përpiqet të ndezë një debat, të cilit vetë Nënë Tereza i dha fund shumë vite më parë.

Artikulli në anglisht, botuar në "The New York Times",
6 gusht 2003.

Published on Thursday, August 6, 2003

Mother Teresa, icon of peace, is setting off a mini-Balkan war

-- by Ian Fisher

THE NEW YORK TIMES
SKOPJE, Macedonia - Mother Teresa will soon become a saint. But this celebration of a church's heroine has turned out to be as good a moment as any to fight about all the worldly things that usually get fought about in the Balkans: namely, religion, ethnicity and history.

An artist's simple plan to give Rome a statue of the famous nun has set off a Balkan argument over her roots.

The conflict centers on an attempt, so far unsuccessful, to donate a statue of Mother Teresa to the city of Rome. It is a simple dispute on one level. But on another it illustrates all the enduring strains that have made it so hard to stitch together Balkan societies.

The story begins with a fact no one disputes: Agnes Gonxha Bojaxhiu, who became the world's most famous Roman Catholic missionary, universally known as Mother Teresa, was born in August 1910 here in Skopje. (Some say on Aug. 26, others Aug. 27.)

The city was then an especially mixed corner of the Ottoman Empire, home to Turks, Greeks, Serbs, Bulgarians, Macedonians, Gypsies, Jews, Vlachs and Albanians, which is what Mother Teresa always said she was.

After Mother Teresa's death in 1997, one of Macedonia's most famous artists, Tome Serafimovski, fashioned a 9-foot bronze statue of her that now stands in downtown Skopje. As the Vatican moved to make her a saint, Serafimovski decided to donate a copy to Rome. Its delivery was to coincide with her expected beatification, the last step before sainthood, in October.

The intention, he said, was pure: "Mother Teresa was well known all over the world," he said. "She is from our city. She is a Nobel Prize winner."

But then last month, an Albanian newspaper here, Fakti, carried a sensational scoop: The statue, it reported, was to bear an inscription identifying her as "a Macedonian daughter."

Albanian leaders were outraged. This was an attempt, they said, by the Macedonians to claim Mother Teresa as one of their own. The inscription, one Albanian political party charged, "undermines the Albanian national identity and represents usurpation of Mother Teresa's origin."

Ethnic Albanians make up one-quarter to one-third of Macedonia's 2 million people. (No one knows for certain and, like much else, it is argued over bitterly.)

The largest national group here are often considered Slavs. But many Macedonians contend hotly that they are, in fact, not Slavs but rather descended from ancient Macedonians like Alexander the Great. Whatever their descent, they fought a brief conflict with the ethnic Albanians in 2001 over political rights.

Mother Teresa has now emerged as yet another strain in this national tug of war.

What complicates matters further is that Mother Teresa was Catholic, while most Albanians are Muslim. This has opened a crack for speculation about Mother Teresa's ethnic roots.

Jasmina Mironski, a prominent Macedonian journalist who has written two books on Mother Teresa, says there is no doubt that Mother Teresa's own mother, Dranafila Bernaj, was an ethnic Albanian. But as for her father, Nikola Bojaxhiu, "he is the tricky combination."

She says the "u" that ends his name made him more likely a Vlach, a non-Slavic Orthodox people also called Walachians. Plus, she said, Mother Teresa "didn't speak Albanian, that's for sure. She only knew five words of Albanian."

Moreover, her brother's name was Lazar, the name of Serbia's most famous prince. "It's very Serbian, to be frank," she said.

All this is heresy to Albanians, who say they have been repeatedly persecuted by Serbs.

The debate has seeped from Macedonia to intellectuals next door in Albania proper, who in July wrote to the mayor of Rome urging him to resist the effort "to usurp the figure and deeds of Mother Teresa."

"Mother Teresa was a Vlach from Macedonia," one Macedonian writer posted smugly on a Web site, "never a Shiptar," a derogatory term for Albanians.

All sides say, naturally, that their only interest is to see Mother Teresa's life celebrated, with as much truth as possible.

With the argument still raging, Mayor Risto Penov of Skopje, who is overseeing the donation of the statue, noted that no one ever said Mother Teresa was Macedonian, just perhaps not 100 percent Albanian.

Moreover, he said, there was never a plan for an inscription that mentioned a "Macedonian daughter." He said the idea is the same now as always, for an inscription that reads simply: "Born Skopje 26 August 1910. Died Calcutta 5 September 1997."

"Now we have a person who can put us together again - and we're dividing ourselves," the mayor lamented.