H A E M U S

Nga: Shefqet Dibrani

Revista "HAEMUS" numër 7/2000, Bucuresti România, faqe 107 dhe nr. ISSN 1454-1203

Revista "HAEMUS", është një revistë: “evropiane dygjuhëshe, kulturore dhe traditash” që botohet në Bukuresht të Rumanisë e themeluar nga Kopi & Ardian Christian Kyçyku në vitin 1998.

Revista “Haemus” është një revistë e rrallë e cila ka lëshuar rrënjë në Bukuresht të Rumanisë dhe do të mbetet në vazhden e revistave të traditës e cila me mund e sakrifica po mbledhe e publikon vlera të veçanta të kulturës dhe traditës shqiptare. Duke e shfletuar revistën do të venerohen çasje e trajtesa të ndryshme shkencore, përkthime e prezentime interesante letrare dhe publicistike.

Njëri nga protogonistët kryesor të revistës është Kopi Kyçyku, doktor i shkencave, akademik, aktualisht profesor në Universitetin Shtetëror të Bukureshtit, është lindur në Pogradec më 1943. Ka kryer studime në Institutin e Naftës e të Gazeve në Bukuresht dhe në Universitetin Shtetëror të Tiranës (Fakultetet Gjeologji-Miniera dhe Histori-Filologji, degët gjuhë-letërsi dhe histori). Autor i disa vëllimesh me poezi, tregimesh, pamfletesh, fejtonesh, artikujsh kritikë dhe i disa monografive historike. Kopi Kyçyku vëmendje të veçantë i ka kushtuar përkthimit duke bërë emër në këtë fushë, kurse kulturën kombëtare e ka pasuruar me përkthime nga gjuhët: Rumanisht, italisht, fëngjisht, rusisht e turqisht etj. Ka marrë pjesë në shumë veprimtari shkencore në vende të ndryshme dhe është nderuar me çmimie ndërkombëtare për veprimtari shkencore, për përkthime dhe për mësimdhënie. Është autor i “Stilistikës së Gjuhës Italiane”, dhe është përfshirë në Fjalorin Enciklopedik “2000 Ouststanding Intelectuals of XX-th Century”, botim i Universitetit të Kembrixhit. Momentalisht jeton në Bukuresht të Rumanisë.
Revista Hapet me shkrimin “Intelektuali eurolindor” të Kopi Kyçykut i cili do të mirret me rolon e intelektualit në shoqërinë postkomuniste përkatsisht me rolin e intelektualit në këtë kohë, shkrim ky mjaft inventiv dhe interesant si për kah qasja ashtu edhe për kah ideja prurëse dhe mesazhet përmbyllëse. Ky autor (Kopi Kyçyku) do të shkruaj edhe shkrimin interesant “Turqia e pasluftës 1945-2000), në këtë pjesë do të trajtoj zhvillimet ekonomiko-shoqërore dhe politike të Turqisë midis dy luftrave botërore, shkrim ky që vazhdon në numrin vijues.

Vëmendje të veçantë do të zë fragmenti i shkëputur nga libri “Arbëreshi merret me politikë” i Vinçenx Golletti Baffa, arbërsh i Italisë i lindur më 1924 në Çivit, personalitet mjaft i shquar dhe autor i disa librave të tjerë. Ky autor arbëresh prezentohet edhe me shkrimet tjera siç janë: “Ç’është demokracia”, “Shqipja, gjuhë stërmoderne” etj. Shkrimi “Karakteri kryekëput anormal i Konferencës së Jaltes” i Dan Amedeu Làzàrescu, njërit nga personalitetet më të shquara të Rumanisë moderne, qet në pah shumë anë negative të kësaj konference, të cilat për shumë kend janë të pa njohura.

Me esseun “Pezull” do të prezentohet kryeredaktori i revistës “Haemus” Ardian Christian Kyçyku, i lindur në Pogradec në vitin 1969, ka mbaruar studimet për letërsi shqipe në Tiranë, ndërsa ka doktoruar në letërsinë krahasuese dhe botërore në Universitetin e Bukureshtit në Rumani. Eshtë autor i mjaft librave, shkruan prozë, romane esse etj. Punon dhe jeton në Bukursht.

Me kritikë dhe shkrime në gjuhën rumune paraqitet poeti e eseisti portugez Jose Augusto Seabra, një shkrim tjetër për Ismail Qemalin dhe informacione të shumta kulturore, për botime librash si dhe mjaft poezi dhe një fragment proze i shkrimtares Elvira Dones. Ndërsa në gjuhën shqipe janë prezentuar edhe eset e Visar Zhitit “Largimi i Nënë Terezës” dhe Luan Topçiut “Gjenialiteti i një piktori shqiptar” kushtuar pikturës së Ibrahim Kodrës.

Në këtë revistë janë prezentuar edhe përkthime letrare, sidomos poezi nga autorë rumunë dhe të tjerë në gjuhën shqipe apo anasjelltas, ku autorët shqiptarë janë prezentuar në gjuhën rumune. Gjithësesi vend me rëndsi zënë poezitë e poetit grek Jorgos Seferis me rastin e 100 vjetorit të lindjes, i cili është autori më i njohur i Greqisë moderne. Jorgos Seferis, autori i të famshmit libër me poezi ABC 1942 që u ribotua edhe në vitet 1945 dhe 1955, fitues i shumë çmimeve ndërkombëtare, kurse në vitin 1963 i jepet Çmimi Nobel në letërsi, me motivacionin: “Për veprën e tij të shquar lirike, që frymëzohet nga një dashuri e thellë për botën e kulturës helene”. Me poezi të përkthyera në gjuhën shqipe janë prezentuar edhe poeti bullgar Nikolla Kançev, zvicerani Vahé Godel, nobelisti italian Salvatore Quasimodo, Santha Attila, Mihail Traista etj. Kurse në gjuhën rumune janë përkthyer poezitë e Bilal Xhaferrit, Trifon Xhaxhikës dhe Nëna Terezës, disa lutje në formë poezish.

Në revistë do të gjenden edhe mjaft informacione të tjera për librat dhe kulturën në përgjithsi që e bëjnë këtë revistë një vepër me rëndsi të veçantë.