Mediat në krize !

-- nga Gëzim Mekuli, Oslo

Gjatë pushimit sa isha në Kosovë, ashtu pa planifikuar, takova një gazetarë televiziv. (Në opinionin tone, ky, konsiderohet si gazetar/reporter/moderator cilësorë dhe me nam radioteleviziv. Dhe ka një pervojë gazetareske prej 25 vjetësh). Përpos mediave biseda jonë u përqëndrua edhe në sëmundjen e rrezikshme të shoqërisë; korrupsionin. Kuvenduam për biznesmenët e korruptuar; biznismen që paguanin reklama në TV dhe radion ku ai punonte!!! "Po pse nuk kritikon këtë dukuri korruptuese të kësaj kompanie?" - e pyeta unë. "Ju po e fuqizoni korrupsionin, në vend se ta luftoni", shtova unë duke ia hapur sytë atijë. "Televizioni ynë fiton shumë para nga reklamat e këtijë biznismeni. Dhe po e kritikuam këtë, ai do të shkoj në TV-në tjetër. E neve po na vynë paret, për tjetër send as që po na ndinë hiq", u nxe gazetari dhe iku.

Gjersa mediat deri në mesin e viteve të 80-ta parësisht kutpoheshin e rrespektoheshin si pjesë përgjegjëse të sitemit politk, shoqëror e kulturor; si faktor të ndërtimit të mendimit, si instrument për prodhimin e opinionit të lire public këto, sot, para së gjithash, janë faktor ekonomik. Po u diskutua per mediat, parasegjithash, flitet për "emër" dhe tekonologjinë e ardhmerisë.

Politika mediale në pjesën më të madhe të sajë është duke ndjekur politikë lokale. Ligjëdhënësi medial nuk formësohet/modelohet më, por ndjekë nga pas zhvillimet e tregut ekonomik. Këtu edhe globalizimi do të mbanë pjesën e vet të fajit, sepse mediat gjdo ditë e më tepër po konsiderohen/kuptohen më pak si e mirë kulturore, dhe/por më shumë si e mirë ekonomike!

Korniza Kushtetuese e Kosovës, padyshim, garanton lirinë e të shprehurit nga shteti dhe politika, por kjo kornizë nuk mund të rregulloj (direkt apo indirekt) ndërhyrjen e ekonomisë. Sepse investimet e reklamave, edhe tek ne, janë të mbështetura në bazë vullnetare e të lirë të tregut.

Shumica e mediave janë të varura nga sasia e reklamave që ato disponojnë, dhe janë po këta faktor ekonomik që ndikojnë në punën gazetareske. E kjo ndikohet kryesisht në këto dy fusha: a) Në rritjen e kuotes së recipicienteve: Detyra e gazetareve orientohet, mundësisht, në sa më shumë vëmendje. Maksimë e tyre është: Senzacionalizmi është celësi i ardhmërisë dhe suksesit.

b) Gazetaria kritike kundrejt investuesve potencial ekonomik mund të sjellë bllokimin e fitimeve të vjelura/ardhura nga reklamat. E tërë kjo është duke sjellë rrezikimin e minimumit të neutralitetit medial nëpërmes faktorit ekonomik. Dhe, pa dyshim, kjo moskritikë sjellë rrezikimin e humbjes së besuesshmërisë mediale?

Për sistemin medial, që vepron në tregun e lirë ekonomik, ?Lajmi shndërohet në mallë?; Lajmi shndërrohet në një faktor ekonomik i cili, edhe, duhet ?shitur?? Përqendrimi i gazetarëve dhe gazetareve në zgjuarjen e vemendjes tek opinioni, në sistemin ekonomik të lirë të tregut, është duke u berë qëllimi kryesor i punës së tyre; kjo bëhet me qëllim që të shtohet kuota e konsumatorëve medial dhe të sigurohen sa më shumë investues të reklamave . E për të arritur këtë qëllim nga gazetarët dhe gazetaret kërkohet më shumë energji e punë; këta duhet të shërbehen me teknikë të panjohur; si p.sh strategjinë e marketingut, teknikën vizualizuese (Grafika, Ngjyrosja, Disajnimi etj?)

Për shumë media tona presentimi/inscenimi i një informacioni do të jetë më i rëndësishëm se sa përmbajtja/thelbi i tijë. Tanimë nuk është me rëndësi C'farë? por Si? do të bëhet ndermjetesimi/transportimi i informacionit!!!