Dukuri dhe prirje të gazetarisë sociale

Krahas gazetarisë profesioniste, gjithnjë e më shumë po merr hov e zhvillim një lloj gazetarie e veçantë sociale, me anë të së cilës në formimin e opinionit publik merr pjesë edhe vetë audienca. Shtrirja e rrjetit të internetit ka ndikuar ndjeshëm në rritjen e faktorit social në gazetari e publicistikë. Në faqet e gazetave sidomos, lexuesit shfrytëzojnë mundësinë që u është krijuar nga mjaft të përkohshme për komunikim me opinionin publik përmes letrave të shkruara e postës elektronike; përmes shfaqjes së mendimeve në anketat, që kohë mbas kohe organizojnë të përditshmet; përmes gazetave në linjë dhe faqeve problemore në internet. Në këtë lloj gazetarie përfshihen shkrimet, zakonisht pa emërtesat e llojit, si “letër”, “letër në redaksi”, “Vëzhgim”; gjithashtu edhe shkrime të shkurtër me vërejtje, sugjerime, ankesa, kërkesa e kritika për probleme që i shqetësojnë lexuesit. Praktikat e përvijuara me shkrime të larmishme, për nga forma e lloji, i kanë thyer “recetat” profesionale, duke sjellë një ndihmesë në zhvillimet e gazetarisë.
Gazetarinë sociale e ushtrojnë individë, njerëz të moshave, profesioneve, shtresave, besimeve e bindjeve politike të ndryshme. Analistë joprofesionistë apo edhe debutues në këtë lëmë të zhvillimit të mendimit shoqëror parashtrojnë opinionet dhe alternativat e tyre për çështje të ditës. E gjerë e shumëdimensionale është tematika e problematika e letrave të lexuesve. Ajo përbëhet nga fakte realë e konkretë, të njohur së afërmi, drejtpërsëdrejti apo të përjetuar nga autorët.
Këto ide e mendime për gazetarinë e shkruar sociale mund të argumentohen me shembuj nga shumica e të përditshmeve tona, ku ajo ka marrë e po merr gjithnjë e më shumë trajta konkrete. Njëra prej tyre, me përvojë disavjeçare, gazeta “Shekulli” ka krijuar një traditë të vyer, duke u lënë lexuesve dhe të interesuarve për komunikimin me opinionin publik dy faqe në dispozicion për çdo numër: njëra për letrat e mesazhet; tjetra për opinione nga persona e personalitete shoqërore e publike.
Letrat e lexuesve i kalojnë tejet caqet e interesave vetjake të autorëve. Ato kanë e marrin karakter të përgjithshëm shoqëror, qytetar. Në to mendimet jepen lirshëm, ashtu siç janë gjërat në realitet, ashtu siç i shohin e arsyetojnë autorët e tyre. Një mësuese pensioniste, gjendjen e rëndë ekonomike të shoqërisë sonë e krahason me kohën e Migjenit, kur shkruan: “Luli i vocërr” endet tashmë kudo, e duar të shtrira shoqërohen gjithnjë e më shumë me refrenin: Zotni! Ma fal ndonj send”!; Kastriot Bezati kërkon zbatimin e vendimit në të tre shkallët e gjyqësorit që Shtëpia e Kulturës “Naim Frashëri” në Përmet të mos tjetërsohet si institucion; Blendi Kraja nga Shkodra formulon përshtypjet e veta për “Krasta Show” (“Ethet e së Premtes”). Ilir N. Hoxha nga Pogradeci i drejtohet gazetës “Shekulli” për t’i treguar publikut se ç’manovra bëhen vetëm për të fituar tenderin e katër rojeve”.
Shumë letra vijnë nga shqiptarët emigrantë apo që studiojnë e punojnë nepër botë.
Lexuesit, përmes letrave “bashkëbisedojnë” edhe me mediat. Bëjnë vlerësime, kritikojnë, sugjerojnë. Olsi Karagjozi, shpreh keqardhjen për ata “që e përdorin penën e tyre si vegël politike dhe nuk e përdorin për të pasqyruar atë që ndodh realisht…”. Arian Harxhi në letrën e tij nënvizon: “Unë vërej se në shtypin shqiptar, si për çështje të politikës, si për probleme të diplomacisë, si për probleme të ekonomisë, flasin të njëjtët persona…”.
Gazetat on line kanë krijuar përvojat e tyre për organizimin e anketave operative për çështje të caktuara që gjallojnë në jetën e ditës, të kohës. Në faqet e tyre në internet, disa të përditshme shfrytëzojnë anketat e drejtpërdrejta me lexuesit, duke sonduar për mendimin mbizotërues për problemet e ditës. Zakonisht formulohen 2-3 pyetje (gazetat “Shekulli”, por edhe mediat e Prishtinës: “Koha ditore” (online) e Agjencia e Lajmeve “Kosova Press”, etj.). Praktikohen edhe cikle anketimesh per disa çështje në të njëjtën kohë (Gazeta “Koha Jonë”, faqja e internetit “Forumi rinor”, etj.)
Tematika e anketave është e shumanshme: politike, kulturore, shoqërore, çka nxjerr në pah vizionin e lexuesve, shkathtësinë e mendimit të tyre dhe peshën që mbajnë përsipër në formimin e opinionit publik. Kësisoj, tipar qenësor i gazetarisë sociale është se audienca (lexuesit e medias së shkruar dhe në internet, dëgjuesit e radios a teleshikuesit) nuk është vetëm subjekt pasiv, pritës, marrës, pranues i prodhimit gazetaresk, por, në një mënyrë a në një tjetër, edhe subjekt aktiv, krijues i këtij prodhimi të opinionit publik.
Gazetaria sociale online është një dukuri e re në publicistikën tonë. Prirjet e saj në rritje e në zhvillim janë objekt i rëndësishëm për një trajtim të thelluar profesional, pasi për shkak të anonimatit, kanë të bëjnë me karakterin subjektiv dhe relativ të anketimit, ashtu si edhe të një letre, replike a shkrimi.
Nxitja dhe menaxhimi i gazetarisë sociale është tregues i shkallës së zhvillimit demokratik e kulturor të shoqërisë; i nivelit të lirisë së fjalës dhe të shprehjes, i transparencës dhe, në tërësi, i emancipimit të mediave.