Kujt po i biem?!

Të mbushësh faqet e një gazete të përditshme me artikuj shkencorë, citime akademike autorësh të lashtë dhe imtësira të qëmtuara rigorozisht arkivave është njëlloj si të marrësh avionin Concorde nga Tirana për në Ndroq. Kur njerëzit e ndiejnë të nevojshme ta bëjnë një gjë të tillë, siç qe para do kohësh rasti me ca shkëmbime "akademike" për rishikimin e historisë së shqiptarëve, nuk ka se si të mos të të shkojë mendja se shkruesit diçka duhet t'i gërricë.
S'ma ha mendja që media e specializuar akademike, ku këta shkencëtarë mund dhe duhet t'i shpalosin studimet e tyre, të ketë shterruar plotësisht në Shqipëri dhe jashtë saj. S'ma ha mendja as që këtyre autorëve t'ua bëjë syri tërr e të mos marrin dot guximin t'i nderin vlerat e tyre në lëmenjtë përkatës. Atëherë? Duhet të ketë diçka tjetër që ua bën të nevojshme daljen përpara lexuesve të thjeshtë të të përditëshmeve?
Po le të merremi me shënjestrën e shkrimeve. Tre janë elementët kryesorë që bien në sy në qendër të goditjeve për rishikimin e historisë së shqiptarëve: 1. Skëndërbeu; 2. Prejardhja ilire e shqiptarëve; 3. Gjuha shqipe. Pikërisht këta elementë u përdorën një shekull e ca më parë nga Rilindasit për të ringjallur ndjenjën e përgjumur kombëtare te shqiptarët. Të tre patën efekt dhe ngjitën për bukuri. Përderisa ngjitën, patjetër që duhet të kenë pasur një bazë të fortë.
Skënderbeu ka qenë ruajtur në kujtesën e shqiptarëve pavarësisht shekujve të gjatë e të errët të pushtimit otoman. Që përpara se të rimerreshin nga Rilindasit, bëmat dhe legjenda e tij kishin kaluar gojarisht, nga një brez në tjetrin. Gjergj Kastrioti Skënderbeu nuk është thjesht një njeri që ka jetuar në shekullin e 15-të. Ai është Heroi Kombëtar i një kombi të tërë. Ai është një figurë përtej njerëzores, që i përket historisë por edhe që është krijuar nga historia. Është një mit, elementët tokësorë të të cilit s'kanë shumë rëndësi.
Prejardhja ilire ka qenë dhe mbetet i vetmi shpjegim i logjikshëm për ekzistencën e kombit shqiptar në hapësirën ku ai mendohet të ketë ekzistuar apo vazhdon të ekzistojë. Ajo është i vetmi shpjegim i logjikshëm edhe për ekzistencën e tij jo vetëm në hapësirën, por edhe në mbylltësirën mes maleve dhe skërkave shqiptare, ku askujt veç autoktonëve mijëravjeçarë s'do t'i kishte shkuar mendja të imigronte (duke lënë, sipas dikujt, fushëzat pjellore buzë Danubit).
Sa për gjuhën shqipe, ajo ka qenë dhe mbetet gjithmonë tipari themelor dallues i kombit. Asgjë tjetër nuk mund të konkurrojë dhe të përqaset me të - as feja, si te kombet fqinjë, as ndonjë karakteristike kulturore, as bashkësia shtetërore. Shqiptarët duken se janë krenarë për të më tepër se për gjithçka tjetër. Dhe kanë të drejtë.
Faktikisht këta tre elementë po goditen prej kohësh dhe mua me duket se kjo nuk është rastësi. Nuk e kam fjalën për një sërë grafomanësh ordinerë që, duke dashur të hiqen si origjinalë, mbushin faqe eteri në internet me sharje kundër Kastriotit dhe figurave të tjera të shquara të shqiptarëve, që nga Nënë Tereza te Kadareja, që nga Kristoforidhi e Veqilharxhi te Noli e të tjerët. Shqetësues është fakti që injorimi dhe përbaltja e figurës së Heroit Kombëtar është ngjitur deri në shkallët më të larta të shtetit. Në Janar të këtij viti ishte 535-vjetori i vdekjes së Gjergj Kastriotit. Një përvjetor i plotpjestueshëm me pesë, nga ata që për çdo komb krenar do të përbënte rast përkujtimesh. Më kot hapa faqet e gazetave shqiptare në internet për të parë ç'ishte bërë në këtë ditë të shënuar, sa aktiv ishte treguar Presidenti e ku kishte shkuar Kryeministri. Asgjë. Vetëm një lajm i vockël mbi një veprimtari ku kishte marrë pjesë Kryetari i Bashkisë së Lezhës. A thua të jetë rastësi gjithë kjo harresë?
Prejardhja ilire e shqiptarëve ua ka errur prej kohësh sytë anti-shqiptarëve rreth e rrotull, veçanërisht serbëve e grekëve. Ndoshta në planin e thellë akademik - në ato studimet e imta dhe të ndërlikuara që unë nuk di t'i lexoj, debati ende vazhdon. Por, me sa di unë, në literaturën e destinuar për lexuesin e gjerë, qoftë edhe atë intelektual, vështirë se gjenden të dhëna për të provuar të kundërtën. Botime shkencore-popullore, enciklopedi serioze, ndër të cilat edhe ajo Britanike, e konsiderojnë si të mirëqenë faktin që shqiptarët rrjedhin nga Ilirët. Kjo çështje, me sa duket, vazhdon të mbetet e hapur për diskutim vetëm në Beograd, në Athinë dhe ... në Tiranë.
Sa për gjuhën shqipe, këtë kush s'e ka sulmuar e kush nuk po e sulmon. Asaj i janë vënë me të keq për ta shkatërruar në radhë të parë politikanët shqiptarë, që vazhdojnë ta mbushin çdo ditë me përçudnime huazimesh qesharake. Pastaj japin ndihmesën e tyre të zellshme pseudo-gazetarë dhe shkrues të tjerë të pandërgjegjshëm. Po e shkatërron çoroditja institucionale, që edhe 12 vjet pas ndërrimit të regjimit në Shqipëri, s'ka gjetur kohë të merret me elementin më të thelbësishëm të kombit. Nuk është aspak çudi që tani dalin shkencëtarë që provojnë prejardhjen e saj nga Rumanishtja, Vllahishtja apo Ciganishtja. Sa për informacion, në tekstet universitare të studimit të prejardhjes së gjuhëve Indoeuropiane, Shqipja trajtohet pa hezitim si gjuhë e rrjedhur nga Ilirishtja dhe si degë më vete, domethënë si gjuhë që s'i përket as gjuhëve Gjermanike, as gjuhëve Sllave dhe as atyre Latine - që janë edhe tre ndarjet më të mëdha të gjuhëve Indoeuropiane që përdoren në kontinent. Përmendet specifikisht fakti që tre gjuhë të veçanta përbëjnë tre degë të "vockla", pa lidhje me kërkënd tjetër: greqishtja, armenishtja dhe shqipja. Rumanishtja është gjuhë latine.
Po përse ndodh që një shekull e ca pasi Rilindasit e kryen punën e tyre, disa venë lentet zmadhuese dhe fillojnë të rishikojnë historinë? A thua tani i kemi arritur të gjitha: kombin e kemi të bashkuar dhe të unifikuar, probleme me fqinjët në veri, jug, lindje dhe perëndim nuk kemi, ekonominë e kemi më të fortë se kurrë, politika ecën si në vaj, shoqëria është plotësisht e emancipuar dhe njerëzit janë mendjehapur? A thua s'na ka mbetur gjë tjetër veçse t'i rihapim ato qitapet e vjetra të historisë dhe t'i pastrojmë nga ca "gabime" që as vetë s'po e marrim vesh se përse na vrasin sytë? Njerëz me të tillë sqimë intelektuale vështirë se gjen në ndonjë vend të botës, aq më pak te fqinjët. Me serbë e malazezë, me maqedhonas e me grekër, të gjithë vazhdojnë t'i bien qemaneve të vjetra, të lyejnë e të zhgërryejnë historinë si iua do qejfi.
Serbët janë gati të venë kokat në satër për të provuar se janë më të hershëm se të tjerët në Ballkan. Grekët përkthejnë çdo gjë që ka lidhje me qytetërimin e lashtë në helenizëm, duke pretenduar trashëgiminë e një ere të tërë historike. Askush nuk e çan kokën për të vërteta historike. Të gjithë ndjekin aksiomën e vjetër: historinë e bëjnë fituesit. Ah, po. Ne s'jemi si fqinjët. Jemi më lart se ta. Jemi si bota e përparuar. Po për ç'botë bëhet fjalë? Po sjell nja dy shembuj. Në pjesën dërmuese të teksteve të gazetarisë që përdoren në universitetet e Amerikës së Veriut, kur flitet për fillimet e televizionit përmendet viti 1939 si edhe fakti që SHBA nuk donte ta fillonte transmetimin televiziv në prag të luftës, prandaj e shtynë dhënien e licensave për në vitin 1947. Bukuri e madhe. Veçse askush nuk kujtohet të thotë se Gjermani transmetohej rregullisht që në vitin 1936, ndërsa Olimpiada e Berlinit është e para ngjarje sportive e transmetuar drejtpërdrejt. Ah, po. Bëhet fjalë për Gjermaninë naziste dhe lejohen ca shtrembërime të vockla.
Në klasat e dhjeta të një shkolle të mesme të Torontos jam befasuar kur kam parë se të gjithë nxënësit ishin të bindur se Lufta e Dytë Botërore ishte konflikt midis Gjermanisë e Japonisë, nga njëra anë dhe Shteteve të Bashkuara, Britanisë dhe Kanadasë nga ana tjetër. Asnjë nga adoleshentët nuk e kishte idenë se mund të kishte marrë pjesë edhe ndonjë njësit luftarak nga Bashkimi Sovjetik, se në atë kasaphanë mund t'i ishte rrezikuar jeta edhe ndonjë polaku apo ndonjë francezi. Po në këtë zonë: shumë njerëz në Amerikën e Veriut janë të bindur se Lufta e Dytë Botërore ishte luftë e Hitlerit kundër çifutëve, se krimi më i madh në të ishte Holokausti, domethënë zhdukja e 5 milionë hebrejve. Natyrisht, kjo ishte një tragjedi. Po ç'u bë me 25.5 milionë ruse? Po me 7 milionë polakë, 1.7 milionë jugosllavë? Historia që iu mësohet nxënësve në vendet e Amerikës së Veriut pothuajse i ka harruar. Po flas për histori të 50 vjetëve të shkuara, dhe jo të 500 vjetëve të shkuara. "Skrupulozët" amerikanë, kanadezë e çifutë nuk ndihen gjëkundi. Vetëm në Shqipëri gjen me okë skrupulozë të zellshëm.
Nuk jam dhe nuk do të isha kurrë për shtrembërimin e historisë. Kur është e domosdoshme historia duhet të rishikohet. Kuptohet, jo nëpër gazeta të përditshme, ku shkrimet akademike tingëllojnë si shpalosje mburravece erudicioni. Por nëse rishikohet nga shqiptarët, do të ma donte zemra që të rishikohej pakëz edhe në të mirë të shqiptarëve.