E dua Floridën, por më shumë mall kam për Kallmetin e vendlindjes

-- nga Klajd Kapinova, Manhattan, New York

Poeti Lekë Gjoka buzë valëve të Oqeanit Atlantik thuri vargjet se "Diellin e kapa për veshësh"

Metrotë në New York, që lëvizin në drejtime të ndryshme drejt zemrës së ShBA-së (Manhattan) marrin me vete miliona udhëtarë. Të gjithë nxitojnë, që të shkojnë në orar në punë me tren dhe makinë. Shpesh amerikanët zyrtarë, nëpunës të thjeshtë, punëtorë dhe turistë të zakonshëm, në tren shfletojnë nxitimthi ndonjë revistë, gazetë. Për ato që kanë udhë të gjatë drejt punës një roman, "love store" apo një libër me poezi është shumë i preferuar...
Kur udhëtoj në Metro me tren nga Pelham Pkway në drejtim të Manhattan-it shpesh në çantë marr me vete ndonjë libër apo gazetën e preferuar italiane "L'America Oggi".
Para dy jave në postë më erdhi një pako me dy libra të poetit Lekë Gjoka nga Lezha me banim në Florida. I mora nxitimthi dhe u nisa drejt stacionit të trenit. I zhytur në vargjet poetike "Diellin e kapa për veshësh", harrova që të ndaloj në stacionin 34 St dhe 8 Avenue, për të shkuar në shkollë në "Hotel Pennsylvania"... Dielli më shoqëronte kudo edhe përballë "Statujes së Lirisë", që më kujtuan disa vargje poetike të shkruar nga emigrantja Emma Lagurus. Në dorë kisha një tjetër libër me poezi të shkruar kësaj radhe nga një bashkëemigrant shqiptar... Rashë në meditime gjeografike dhe astronomike, se rreth Diellit sillet gjithë sistemi ynë diellor. Planetet rreth diellit, prej miliarda vitesh bëjnë ritin e zakonshëm të rrotullimit rreth orbitës së tyre dhe Diellit. Kontinentet me 6 miliard banorë, zgjohen e flejnë brenda katër stinëve të vitit nën të rrezatimin jetësor të Diellit. Ky motiv përsëritet edhe në shtetin e bukur të Floridës bregdetare, ku poeti Lekë Gjoka është përpjekur figurativisht disa herë të kapë për veshësh Diellin, që rrezet e veta ua dërgon edhe vendlindjes së tij të dashur.
Pas një përvoje në vëllimin e parë poetik "Lotët e puthjes", të gatuar në Florida dhe pjekur në një shtypshkronjë në Shqipëri, ai falë talentit dhe pasionit të zjarrtë për poezinë thur vargjet dhe prozë sintetike, me ndjenjat më të ngrohta të shpirtit të zhuritur plot mall për vendlindjen.

Në vëllimin e dytë poetik: "Diellin e kapa për veshësh" (Tiranë, 2003) Lekë Gjoka, kundron me frymëzimin nga "Toka e premtuar", netët e nxehta ekzotike, të veshur hijshëm me deshirën e etur për liri, ku, askush nuk mund të guxojë të vrasë liritë, zemërimin e valëve të bukura të Atlantikut, tek "gjuajnë me shkelma" ose puthin në infinit bregdetin e frutave të mrekullueshme ekzotike floridiane...
Në të gjithë ciklin me tematikë të pasur poetike (58 krijimet artistike), sido që t'i lexosh, ato çlirojnë nxjesi emocionale sa herë që i lexon e rilexon me endje. Përkitas me idetë e autorit të parathënies, mendoj pas përtypjes së këndshme poetike, përmes kësaj sofre të bukur vargëzimesh, autori Gjoka vjen më i pjekur nga ana poetike, me një larmi idesh e temash, emëlsi dhe lirshmëri vargu, të cilat falë përvojës së pendës së shkrimtarit i trajton me përkujdesje me ngjyra dhe kolorit shumë të ngrohtë. Ai ndonëse mijëra milje larg Kallmetit të tij të dashur, i ndërthurë vargjet me shpirtin herë - herë të trazuar dhe të rilindur pas çdo tramvaji, që udha e vështirë e emigracionit e dengledisi në tokën e lashtë Helene, për ta takuar Homerin, nga ku më pas mori biletën për të takuar Çezarin e famshëm apo ish-perandorët ilirë në Perandorisë e famshme Romake. Dhe pse jo të shihte nga afër lashtësinë e legjendës apo mitit të hershëm latin që ka si temë Ulkonjës, e cila u jep cicë këlyshëve të vet... Puna për mbijetesë dhe meditacioni si vlerë poetike, u skalitën si përjetësi edhe në trurin e tij, që si kompjutër merrte e jepte ngjarje dhe përjetime në dheun latin. Oh Zot, dua të shkoj dhe të pushoj për disa dekada në "Botën e Re", që lundërtari epokal gjenovez Kristofor Kolombi zbuloi më 1492... Amerika e George Washingtonit, u bë kështu me sa duket stacioni fundit, ku më së shumti gumëzhijnë malli dhe dëshira që edhe Kallmeti të jetë si Jecksonvile në Florida. Poeti natyrshëm, risjell aromën e dashurisë në kohën e adolishencës së tij, duke i kujtuar me nostalgji, ndonëse me modesti skalit me durimin e mjeshtrit të fjalës vargjet e mëposhtme:

"Me fshikuj erë të gjuaj në çast
larg në ëndrra ku aromën dashuri
zgjaten miljet e harreses me pash
një harugen shpirtëror më gjuan me pahi!..."

Këtë dashuri zemre dhe jo pasuri materiale, ai e vijoi deri në hapjen e familjes së re, i lumtur dhe i gëzuar që hëna kishte qenë vetë dëshimtare dhe engjëll mbrojtës, tek i kishte ndezë një abazhur të vogël dore barit, që si dyshek gëzohej se mbante peshën e një dashurie të re... Në këto çaste meditimi, burojnë edhe frymëzimet, që poeti me puplën e lehtë dhe bojën e dashurisë i krijoi mbi letrën e bardhë.
I ligështuar dhe me brengë dhimbjeje të thellë, për çfarë ndodhi më 11 Shtatorin e zi të 2001-shit në "Tokën e bekuar të ShBA-së". Poeti Gjoka luftoi poetikisht me djallin, që kërkoj të errësonte ëndërrat e lirisë së gjithë njerëzimit, që kërkoj të gjunjëzojë krenarinë e lirisë në Shtetet e Bekueme të Amerikës. Ja se si e përjeton ai këtë tragjedi që pllakosi "Botën e Re" në agimin e shekullit të ri:

"Djalli rrëmbeu vdekjen
dhe me qiell rrokullisej me rrapullime drejt New York-ut
njerëzit me ngulmimin përqafoheshin me jeten
Jeten-dhurata më e vyer prej Zotit!
Por...
Flakë, tym, klithma, gjak e vdekje
me qindra, me mijëra
O Zot përse?!
mbeti jetim pa babë e nënë fëmija
në varr u shtri të flej përgjithmonë një dashuri e re!
Manhattan-it ia nxoren sytë
New York-ut e Washingtonit zemren janë munduar t'ia ndalin
Amerikës ia treten në Atlantik brishtësinë
por jo Ameriken asnjëherë ndjenjën e jetës s'mund t'ia vrasin!..."

Ai më tej përshkruan tragjedinë, lotët, dhimbjet e 4500 shpirtrave njerëzorë, që kaluan në amshim, se si njerëzit e shikonin këtë skenë direkt nga kanalet televizive amerikane dhe merrnin pjesë në pikëllimin që pushtoi gjigandin e planetit tonë.
Lekë Gjoka, për të treguar se jeta vijon, përballë faqes poetike të atentatit ndaj lirisë në ShBA, ka vënë poezinë "Atë natë...", ku, Hëna kishte ndezur dritat e zogjtë në zagushinë e natës verore shoqëronin këngën e dashurisë së çiftit të ri, që puthej e puthej nën prehërin e tokës, ku ndjenjat rinore hodhën firmën e dashurisë së përjetshme...
Si bashkëemigrant në metropolin më të madh të botës në Manhattan, New York, kumtoj më së miri kumtin e vargjeve, dlirësinë e shpirtit poetik të Lëkë Gjokës, që natyrshëm i burojnë ndjenjat e brendshme të shpirtit të qetë dhe herë të trazuar me mallin e përhershëm për vatrën e lindjes. Duke pasur edhe një faqe interneti www.lezha.net dhe toplisten më të madhe të e-mail-ve "Mëmëdheu", Gjoka përcjell përmes brigjeve të Florides dashurinë për Shqipërinë, gjuhën e dashur shqipe, traditat e bukura të gurrës popullore shqiptare, vallet e lashta dhe veshjet plot kolorit të popullit shqiptar. Tashmë për te vendlindja është larg vetëm 5 sekonda, sa ai bën për të hapur kompjuter dhe në monitor thur dashurinë për vendin e tij, që tretet ne eter dhe rishfaqet përsëri në mijëra monitorë kompjuterikë në Shqipëri e kudo ku janë shqiptarët nëpër botë.
Mall, mall dhe përsëri mall buron nga zemra poetike e autori Gjoka. Ai rizgjon bashkëbisedimin e përmallshëm me vendlindjen, duke përmendur përsonazhet aq të dashura të tij, që jo gjithnjë janë frymorë. Ulliri, kjo pemë e lashtë e brigjeve të Ilirisë dhe detit Mesdhe, përmes pendes së poetit, rivjen si një nënë e mirë, që ka mbledhur në një sofër të madhe rreth vetës të gjithë banorët e malit të Velës, erën karakteristike që kreh flokët dhe ledhaton kujtimet e hershme dhe të freskëta me vendlindjen. Në Florida, ku dritat i ngjasojnë kolonive të xixëllonjave, i kujton dritën e dashur të shtëpisë, shkëlqimin e objekteve të dhomave, ku flejnë dhe zgjohen prindërit e tij. Kallmeti është i njohur në të gjithë vendin për verën e kuqe dhe të ëmbël. Edhe në Florida ka verë shumë të shijshme vendase, por edhe nga Italia, Franca, California, New York-u etj., por gjithsesi ajo nuk e ka shijen e tokës amtare, ku vreshtat me shekuj jetojnë historinë e banorëve të Kallmetit. E për çfarë nuk ka dashuri dhe mall poeti Gjoka, që gjithnjë rri menduar dhe end pëlhurën e kthimit në vendlindje, kur fëmijët e rritur me një buzëqeshje fisnike të kërkojnë nga prindërit e Lekë Gjokës t'i tregojnë në gjuhën shqipe për varrin e Gjergj Kastriotit, vendlindjen e At Gjergj Fishtës, çiftelinë e shumë sende të tjera shqiptare. Si vetë emigrant Lekë Gjoka që ka udhëtuar me botën e shpreses kudo, ku ka shkuar nëpër udhët e vështira të emigracionit, kujton me një fisnikëri respekti poetin dhe shkrimtarin e njohur të komunitetit tonë në ShBA Kolec Traboinin nga Tirana, që jeton dhe punon në Boston. Ata së bashku kanë rend udhëve të vështira të Athinës, ruajnë kujtime dhe përpjekje për mbijetesën e emrit shqiptar, kanë mbajtur të gjallë gazetën e emigrantëve shqiptarë në Athinë. Poeti e ka përjetuar në këtë mënyrë portretin fisnik të Kolec Trabonit:

"Hej ti burrë malsie qe bjeshkve
iu flet me gjuhen e maleve
e si të shohin një herë me përqafim shikimesh
të marrin në prehër dhe qajnë prej ndarjeve!..."

Vargjet shtrihen në letër bashkë me ndjenjat, që fiksojnë ditët që ecin me shpejtësi në botën e zhurmshme të ShBA-së. Këtu i rrëshqasin autorit dashuritë për vendlindjen, prindërit, fëmijët, gruan, aromën e lëndinave të blerta të Kallmetit, blegërimen e deleve, cicërimen e zogjve të pyllit, pemët e bukura, që veshin hijshëm malin e Velës, lulet shumëngjyrshe mbi saksitë e shtëpive të kallmetarëve. Këtë mall, e gjejmë në poezinë kuptimplote: "Ç'ti them tim biri!", ku, ndër të tjera autori vargëzon:

"Jacksonvilla kishte veshur në të ikur pelhurën e mjegullës
rrugët rënkojnë nën rrokullimën e rrotave të makinave
Babi! - shpërthen im bir Donaldi - dua të shkoj tek gjyshi
atje ku ajri të buzëqesh me gugullima!...
Ç'ti them tim biri të vogël ngarkuar me mall
ti them se akoma Shqipëria s'e ka vrarë varfërinë
ti them se dikur jam rropatur maleve të Greqisë
për të thithur pak ajër të lirë!...
Ti them se me mërgimin yt atë
është larë atëherë kur s'ka dashur të lahet
ka qeshur atëherë kur i ka ardhur për të qarë
e ka hangër atëherë kur s'i hahet!...".