SA HERË QË TË MË KËRKONI ME ZEMËR TË ÇILTËRT, DO TË LEJOJ TË GJENDEM PREJ JUSH

-- nga Hans-Joachim Lanksch

Agnes Gonxhe Bojaxhiu – Nanë Terezë (1910 – 1997)

KALKUTTA, 18. korrik 2003 (http://www.zenit.org/) – Misionaret e Dashnisë për t’Afërmin, themelue nga Nanë Tereza e Kalkutës, kërkojnë ”copy right”-in e emnit të saj për të pengue komercializimin e emnit të themelueses së kongregacionit të tyne.
Komercializimi i emnit të saj, nji muzikal për Nanë Terezën në Itali, nji festival filmash për Nanë Terezën në Indi, filmimi i biografisë së saj, nji fërkim diplomatik mes Republikës së Shqipnisë dhe Maqedonisë (kjo e fundit donte me vendosë në Romë nji monument për Nanë Terezën, ku do të kishin falsifikue kombësinë shqiptare të Nanë Terezës në kombësi maqedonase), ”profeci” që ia kanë ngjitë Nanë Terezës dhe që ajo kurrë nuk i ka thanë. Të gjitha këto duket s’i shkojnë grues e cila, me rastin e akordimit të Çmimit Nobel, refuzonte darkën festive për nder të saj, për t’i marrë paratë e harxhimeve të darkës për ata të cilëve u takonte dashnia e saj: për fukaratë mâ të vorfën.
Në lajmet e medias shqiptare, lumnimi i Nanë Terezës, që ka me u bâ me 19 tetor 2003, jo rrallë quhet ”shêjtnim”. Që shumë vjet ajo figuron si ”shêjtore shqiptare” në treshin e emnave që përmenden patjetër kurdo pyesim shqiptarët a faqet e tyne në internet për shqiptarë të famshëm: Skënderbeu (heroi kombëtar), Ismail Kadare (nji shkrimtar) dhe – Nanë Tereza. Nanë Tereza âsht bâ objekt i krenarisë kombëtare shqiptare.
Kuptohet se nji popull numerikisht i vogël si ai shqiptar kërkon figura emblematike dhe figura identifikimi nacional. Megjithatê nuk e kapim personalitetin dhe veprën e Nanë Terezës nëse e shndërrojmë emnin e saj në ikonë kombëtare. Randësia e femnës e cila merrte 124 çmime dhe nderime anëmbanë botës (ndër të tjera nga India, Britania e Madhe, Bashkimi Sovjetik) nuk mund të qëndrojë në faktin se ajo u lind shqiptare.
Thalbi i porosisë që e rrezatonte kjo femën, e cila s’binte në sy së jashtmi, âsht universal: kultura e dashnisë për t’afërmin, e rritun nga dashni e patundshme për Zotin. Femna shtatvogël kishte zemër jashtëzakonisht të madhe e të gjanë për të vorfnit, të sëmurët, jetimet, të shkretët, për moribundët, leprozët, lypsat, për të dëbuemit, për rreckamanët. Përkushtimi i saj për të gjithë ata të cilët kemi zakon mos me i pá, na mëson me kapërcye ngushtësinë e të menduemit e të ndjenjës mbrenda kufizimeve kategorish shoqnore, kombëtare, etnike, raciale, fetare, konfesionale. Nanë Terezës i ka kenë njilloj në ishte njeriu katolik, kalvinist, mysliman, hinduist, budist a diç tjetër, me randësi ishte për tê vetëm e vetëm nëse njeriut i duhej ndihmë, përkujdesje, përdëllim dhe dashni.
Nanë Tereza e merrte seriozisht urdhnimin e Jezu Krishtit aq radikalisht sa e kishte pasë Jezui: Po ju jap një urdhër të ri: Doni njëri-tjetrin! Me po atë radikalitet ajo e sendërtonte urdhnimin, gjithashtu simbas fjalevet të Jezu Krishtit: Sepse pata uri e më dhatë të ha, pata etje e më dhatë të pi, isha shtegtar e më përbujtët. Me këtê, ajo hjekte porosi qendrore të besimit të krishtenë nga sfera e fjalëve goje të së dielave dhe i mbushi ato me gjakun e zemrës së saj të dashnisë për Zotin e njeriun. Jeta dhe vepra e saj të duken si ilustrim i fjalisë së Palit apostull ”vlen ... feja që vepron me dashuri.”

Sepse, kur jam i ligshtë – atëherë jam i fortë.

Nanë Tereza arrinte të pamundshmet – urdhni i themeluem prej asaj, Missionaries of Charity (Misionaret e Dashnisë për t’Afërmin), me degët e tij aktive dhe kontemplative, femnore dhe mashkullore dhe me degën e tij laike ka arritë rritjen mâ të shpejtë e mâ të madhe në historinë e urdhnave e kongregacioneve. I themeluem në tetor 1950, në vjetin 2002 urdhni kishte mbi 4000 anëtare dhe anëtarë me mâ shumë se 600 vatra, strehimore dhe konvikte në mbi 130 shtete të botës. Me përvujtninë e saj të përkryeme, Nanë Tereza u jepte ndihmë, lehtësim, përdëllesë dhe dashni fukarave të uritun, të sëmurë, të shkretë e të përvuejtun. Me punën e saj të vetmohimit të pakusht, ajo i prekte zemrat e njerëzve me miliona dhe ndërgjegjen e tyne për mjerimet në këtê botë. Ajo i ngashrente zemrat e pushtetarëvet të kësaj bote. E vetmja pasuni e saj ishte dashnia e Zotit në të cilën ajo e dinte vetveten të prehnueme. ”Kapitali” i saj ishte vorfnia e plotë, për të cilën i detyronte dhe motrat e urdhnit. Vobeksia e saj radikale – nji misionare e dashnisë për t’afërmin posedon: nji petk ”sari”, nji palë sandalesh, nji kryq, nji rruzare – na e kujton vobeksinë po aq radikale të Sh. Injac Lojolas, i cili përndryshe i përkushtohej me po aq vetmohim përkujdesjes së të sëmurëve. Këtu le ta kujtojmë fjalën e tij: ”Vetëm pak njerëzve u shkon mendja seç kishte me bâ me ta Zoti, n’kjoftë se ata i dorëzoheshin pa rezervë prijës së mëshirës së Tij.” Agnes Gonxhe Bojaxiu iu dorëzohej pa rezervë mëshirës së Zotit – dhe ja, ç’ka bâ Zoti me tê ...
Në luftën e saj kundër mosdashnisë në këtê botë, Nanë Tereza ishte kundërtia e saktë e asaj që mendimi konvencional i bashkatdhetarëve shqiptarë pret nga heroi: ajo s’ishte trimi ballënalt plot muskuj dhe armë në mes të fushëbetejës, por nji femën e përulun, e dobët dhe e vobektë në fushëpaqe. Në fjalën e saj të rastit të akordimit të Çmimit Nobel del sheshit se çfarë arme kishte Nanë Tereza. Në fjalimin në fjalë, ajo e përdor fjalën ”love” (dashni, me dashnue) jo dhetë, as njizet dhe as tridhetëherë, por – shtatëdhetetri herë.
Armura e kësaj luftëtare për paqe ishte besimi i saj, mburoja e saj ishte disiplina e përditshme spirituale e lutjes dhe e adhurimit të Zotit. Trimnia e saj qëndronte në përkushtimin e vazhdueshëm e të pakusht. Ajo kishte forcë të jashtëzakonshme për shkak se ishte lirue nga egoja, egoizmi, fama dhe dëshira për sundim dhe për shkak se jetën, nevojat e dëshirat i vinte në duer të Zotit.
Përcaktimi i Nanë Terezës për të shërbye (”po të dhurohem krejtësisht për çdo shërbim tënd”) ka nji themel biblik (”sikurse edhe Biri i njeriut, që s’erdhi për të qenë shërbyer, por për të shërbyer” ), njiherësh në të jehon dhe ”mistika e shërbimit” e Sh. Injac Lojolas. Parimi i Nanë Terezës me pá në të sëmurët vetë Zotin dhe me shërbye Zotin nëpërmjet shërbimit ndaj të sëmurëve, ka gjithashtu nji vulë injaciane (”me kërkue Zotin në të gjitha gjanat”). Në mallëngjimin e Nanë Terezës me ia bâ të mira Zotit në njerëzit mund të hetojmë maksimën injaciane "omnia ad maiorem Dei gloriam" (të gjitha për lavdinë mâ të madhe të Zotit).
Kongregacioni i Motrave Loretane, me të cilin u bashkangjit Agnes Gonxhe Bojaxhiu tetëmbëdhetëvjeçare dhe të cilit i përkiste dy dhetëvjetëshe, âsht njena e pesë degëve të Zôjushave Angleze gjâ që do me thanë që ka nji brumosje jezuite. Përkthyesi i Nanë Terezës ishte nji Atë jezuit austriak, ndërsa rrëfyesi i saj ishte nji Atë jezuit belg. Jetën dhe veprën e Nanë Terezës e përshkojnë priftnia dhe shpirtësia jezuite, ashtu dhe qëndrimi i hapun ndaj njeriut dhe jetës i Shoqnisë së Jezuit (urdhnit jezuit). Aq mâ grotesk duket fakti që tufës së vogël ”kritikësh” të Nanë Terezës – për disa syrësh ajo ishte tepër konservative a tepër katolike, disa të tjerëve nuk u konvenonte refuzimi i saj i palëkundshëm i dështimit të fëmijëve – i prin nji gazetar britanik, i cili e qortoi Nanë Terezën se gjoja merrej me nji si ”kult vdekjeje” dhe i cili kuturisi me e quejtë ”Hell’s Angel”.

Në një rrugë të tillë ti u lodhe e u këpute, por nuk the: »punë e kotë!« I gjen fuqi ti dorës sate

Shumë mâ shumë seriozisht se sa me këso sulmesh, Nanë Tereza ishte e ballafaqueme me faktin se 30 – 35 vjet kalonte në thatësi spirituale, në errësim të thellë të shpirtit për të cilin Sh. Tereze e Krishtit fëmi (Tereze e Vogël) flet në librin e saj autobiografik Historia e nji shpirti: ”Duhet të shkosh vetë nëpër këtê tunel të errët për të kuptue se sa i errët âsht.”
Nanë Tereza përjetonte plotësime lutjesh në punërat e veprës së saj karitative; palodhshëm e kërkonte Zotin në t’afërmin, e shihte Zotin e dashun në të sëmutin e të vobektin dhe i ka shërbye; me veprën e dashnisë vepruese për t’afërmin, vepër në dukje pa perspektivë realizimi në nji botë të indiferencës e të mungesës së dashnisë, ajo merrej me besim të patundshëm në Zotin. Thirrjen e Jezuit ”kam etje” e shtjelloi si etje për dashni, e linte me e shkrue në çdo shtëpi të urdhnit në mur dhe e bante qendër të spiritualitetit të Missionaries of Charity. Për ditë, ajo dinte se Zoti na dashnon pa masë. Mirëpo, kohë shumë të gjatë ajo nuk mund të ndjente që Zoti po ia kthente dashninë. Vjet dhe dhetëvjetëshet ajo nuk mund të përjetonte lumtuninë e marrëdhanies së ndërsjellë dashnie me Zotin. Në vend të asaj, Nanë Tereza përjetonte atê që Sh. Gjoni i Kryqit e kish quejtë natën e errët të shpirtit, nëpër të cilën duhet të kalojë shpirti për me arritë te drita qiellore të bashkimit të përsosun me dashninë e Zotit. Nanën duket e gjallnonte iluminimi që e kaplon vetëm mistikun e vërtetë, domethanë njohja që Drita e Zotit shndrit në natë tepër të errët përmbrapa realitetit të dukunive. Nanë Tereza duket se vetëm kah fundi i jetës doli nga tuneli i errët të ndjesisë së mungesës së Zotit në marrëdhanie personale të shpirtit kërkues që mallohet për Zotin. Rrethinës së saj nuk fliste dhe as nuk aludonte gjâ për thatësinë spirituale së cilës i ka kenë e nënshtrueme. Motrave të urdhnit dhe njerëzve të tjerë me jetën dhe veprën e vet u tregonte të vetmin kundërmjet për kapërcimin e kësaj nate të errët shpirtnore – tri virtytet hyjnore: besimin, dashninë dhe shpresën.
Fakti se Nanë Tereza vazhdonte me ndjekë si rrugën e saj spirituale ashtu dhe veprën karitative – gjâ që ishte nji për tê – plot mirësi e dashni, pa u luhatë, me gjithë randesën kolosale të thatësisë spirituale âsht mâ heroik nga çdo fitore kreshnikësh me shpatë e pushkë. Këtu, dhe jo në përmasa dhe kategori kombëtare qëndron randësia e kësaj femne së cilës i shkon thania: ”Ajo nis me kërkue dhe s’mundte me gjetë. Kërkonte mâ têj me kambëngulje dhe gjeti.” Nanë Tereza duhet kërkue dhe hetue si ideal dhe mësuese e spirituales dhe karitatives.