A do fitojnë zgjedhjet mbi votimet?

Shqipëria shkon sot drejt kutive të votimit, nën një vëmendje të madhe ndërkombëtare, në përpjekje për të rikthyer në vendin e vet institucionin e zgjedhjeve. Asnjëherë në historinë e Shqipërisë zgjedhjet lokale, si këto që zhvillohen sot, nuk kanë pasur kaq vëmendje të madhe ndërkombëtare dhe kaq rëndësi kombëtare. Arsyeja është se kriza e shoqërisë shqiptare nuk ka asnjë mekanizëm tjetër për t'u korrigjuar përveç zgjedhjeve dhe zgjedhjet, nga ana e vet, kanë nevojë të formojnë institucionin e tyre të shkatërruar. Për opozitën, zgjedhjet e sotme janë sfidë e fortë për të afruar në pranverë zgjedhjet parlamentare, ndërsa për socialistët e ndarë janë një llogari politike për delegatët e Kongresit që do të rivotëbesojë kryetarin e kësaj partie në Dhjetor. Por jashtë interesave të dy blloqeve kryesore, për Shqipërinë, këto zgjedhje kanë rëndësi historike për të provuar nëse mund të rikthehemi dot tek zgjedhjet e lira apo jo. Dhe janë së paku katër faktorë të rëndësishëm që na bëjnë të besojmë se diçka mund të ndryshojë.

Presidenti

Institucioni i Presidentit ka qenë deri para pak kohësh një nga shpresat e mëdha që do të këpuste hallkën e manipulimit të institucionit të zgjedhjeve. Gjesti i tij dëshpërues me KQZ-në i dha një goditje të madhe klimës së besimit për zgjedhje të lira, megjithatë ai është ende një President në detyrë, i cili nuk mund të përdoret edhe më tej për manipulimin fizik të zgjedhjeve, siç është përdorur paraardhësi i tij cinik që nuk "kishte vëzhgues në zgjedhje". Raportet e Presidentit me qeverinë dhe KQZ-në, pavarësisht miqësisë formale, nuk janë raporte të tilla pune që të bashkëveprojnë fizikisht për manipulimin e zgjedhjeve.

Kriza e PS dhe SHISH

Kriza e PS-së dhe ndarja brenda tyre u ka hequr socialistëve në pushtet, aftësinë operative për të manipuluar procesin. Tashmë mungojnë ato struktura solide të qeverisë socialiste që bashkonin në një grusht të vetëm SHISH, Polici banditë, doganierë e gjithkënd tjetër që jetonte nga paligjshmëria shtetërore për vjedhje të votave. Kriza në PS ka kastruar strukturat operative të saj, dhe tashmë ka vetëm përpjekje personale për manipulim. Të tilla janë ndihma që Klosi i jep një minibashkiaku afër ndërtesës së SHISH në Tiranë, apo përpjekjet e Edi Ramës për të manipuluar rezultatin proporcional në Tiranë, si dhe disa përpjekje sporadike në Durrës për t'i siguruar një skuadër me 300 votues të lëvizshëm, kandidatit socialist kryesisht në zonën e Shkozetit dhe Kënetës. Ky stil ndërkohë është shumë i lexueshëm, pasi kriza në PS bën që shumë ish militantë socialistë, që bëhen pa dëshirën e tyre pjesë e këtyre planeve, shkojnë e raportojnë në shtabet e opozitës. Pra ndarja e PS-së dhe humbja e një ekipi të vetëm në SHISH, i ka zvogëluar shumë shanset e veprimeve inteligjente për manipulimin.

Komisionerët

Sot njerëzit më të rëndësishëm të Shqipërisë, nuk janë politikanët dhe burrat e shtetit, por ata mijëra komisionerë lokalë, që kanë në duart e tyre fatin e zgjedhjeve. Ata janë heronjtë ose armiqtë realë të stabilitetit të Shqipërisë. Qeveria ka pasur deri dje në dorë të tregojë vullnetin për zgjedhje dhe atë e demonstroi si më negativin e këtyre viteve të fundit. Së paku KQZ, Policia dhe financimet janë bërë tri arsye të mjaftueshme që këto zgjedhje të përfundojnë në kosh të plehrave. Por beteja reale zhvillohet sot dhe ajo është në dorë të mijëra komisionerëve lokalë, të cilëve do t'u ofrohet kulaçi dhe kërbaçi për të ndryshuar rezultatin. Avni Hoxha, kandidati i opozitës në Durrës, - qyteti më i ekspozuar ndaj manipulimeve dhe blerjes së komisionerëve, - ka bërë dje një gjest të fortë optimizmi, kur ka thirrur në një koktej festiv gjithë trupën e komisionerëve të opozitës, duke i siguruar ata se janë nën garancinë e opozitës para çdo presioni dhe oferte për blerje të zgjedhjeve. Ky gjest është një sfidë e madhe në një qytet, ku historitë e zgjedhjeve kanë regjistruar rezultate tronditëse si 1300 me 5 apo 600 me 0.

Këto zgjedhje, mes të tjerash, shpresojmë të ngulisin në mendjen e secilit komisioner se detyra e tij për të numëruar votat, nuk është vetëm çështje e pozicionimit të tij politik, por e detyrimit kushtetues që ka ndaj shoqërisë shqiptare. Pas këtyre zgjedhjeve, nëse standardet prishen për shkak të komisionerëve, duhet doemos që në sallën e gjyqit të jenë edhe komisionerë, të cilët duhet të kuptojnë se përveç meritave që kanë si njerëz të përgjegjshëm të shoqërisë, mund të kenë dhe dënime ligjore, kur devijojnë nga detyrimi për të numëruar votat e qytetarëve.

Kriza e KQZ-së dhe mungesa e balancimit në këtë institucion, janë një faktor në disfavor të opozitës, por një faktor i madh në favor të zgjedhjeve të pranuara. Socialistët kanë tronditur realisht besueshmërinë e zgjedhjeve, duke marrë paradhënie paralajmërime të tilla që duket sikur thonë, mos u lodhni kot, se nuk jua njohim fitoren e vjedhur!

Destabilizimi i listave

Ky është i vetmi rrezik që do të verifikohet se sa efekt do të ketë mbi zgjedhjet sidomos në Durrës dhe Tiranë. Ajo që konstatohet paraprakisht është se ka një ndryshim mes listës së shpallur në internet dhe listave reale. Duket se një dorë e kujdesshme ka punuar që familjet të mos votojnë në një qendër votimi, por të shpërndahen nëpër qytet pa ditur se ku e kanë emrin. Ky koefiçient po raportohet i lartë nga ora në orë dhe mund të jetë një faktor kyç që të turbullojë ecurinë e ditës së votimit dhe të ngrejë tensionin. Opozita paraprakisht duhet të ngrejë disa qendra të emergjencës elektorale ku të orientojë votuesit e keqshpërndarë se ku duhet të votojnë. Manipulimi me listat është më prezenti dhe konfuzioni që kanë krijuar ato, mund ta ulë nga 5 deri 8 për qind pjesëmarrjen në zgjedhje, natyrisht duke pasur parasysh se shumica e atyre që do ta pësojnë nga kjo rrëmujë, do të jenë votuesit e opozitës që janë identifikuar si mospjesëmarrës në referendumin e kushtetutës në vitin 1998.