Shqipëria, e shqetësuar nën pushtetin e mafies

-- nga Philippe Gélie, 20.06.2003

Kjo pyetje është një nga kryesoret e provimit në Akademinë e policisë: "Çfarë do të bëni, nëse shefi juaj ju përzien në trafiqe ose në marrje rryshfetesh?" Daniela, 21 vjeçe, studente në vitin e parë, nuk ka nisur ende të merret me këtë pjesë delikate të pyetësorit. Ajo guxon: "Do t'i drejtohesha shefit të shefit tim!" Por në Shqipëri, kjo s'do të bënte gjë tjetër, veçse do të mund të çonte në agravimin e problemit.

"Vendi i shqiponjave" është pushtuar nga prirjet e tij për pazare dhe vjedhje. Hija gjigante e "krimit të organizuar" shtrihet në shoqëri dhe shtet, duke krijuar një imazh të korrupsionit të përgjithshëm. Trafiku i qenieve njerëzore (emigrantë ose prostituta), rrjetet e drogës, importimi i makinave të vjedhura, kontrabanda e cigareve, kafesë, bananeve... Bashkimi Europian, që negocioi një "Marrëveshje asocimi dhe stabilizimi" me Shqipërinë, është i shqetësuar. Shtypi dhe intelektualët denoncojnë fenomenin. Opozita politike e ka bërë "kalin e saj të betejës". Në Tiranë është shndërruar thuajse në obsesion.

Në një nga ditët e majit, një nga të përditshmet e pavarura, Tema publikon diçka shumë larg të zakonshmes: "Mikesha e kryetarit të bashkisë shpenzon 40 milionë lekë për Shën Valentinin". Bashkangjitur botohen dokumente, provat e "subvencionit" të akorduar me zemërgjerësi "shoqatës" së saj. Sipas kritereve shqiptare, është një dukuri tipike: "Edhe unë vetë do të isha i prirur ta falja, sepse është një kryetar i mirë bashkie", shpjegon Mero Baze, kryeredaktori i "scoop-it". Por në celularin e tij, vijnë mesatarisht 15 mesazhe anonime në ditë: "Ta kemi hapur varrin", thotë i fundit. Tek një tjetër janë thjesht të rreshtuara një seri pikash të zeza, që ngjanin si një breshëri automatiku.

"Kam tre procese në dosje, llogaritë e mia bankare janë bllokuar, më kanë qëlluar me plumb në makinë", shpjegon gazetari me mërzi. Por, përsa kohë që ai nuk shkon të ankohet në polici ose nuk i çon dokumentat para drejtësisë, gjërat do të mbeten kështu. Kohët e fundit, ai ka publikuar një aferë kontrabande ku ishin të implikuar ministri i financave dhe shoferi i tij. "Rezultati? Nuk ndodhi asgjë. Ministri vazhdoi të qëndrojë në funksion e nuk më preku."

Në mars, një bombë shpërtheu në garazhin e Ylli Pangos, dekanit të fakultetit të shkencave sociale, i njohur për qëndrimin e tij kundër "familjeve mafioze"; një paralajmërim i hapur.

Nga trafiku i drogës dhe prostitucionit grupet mafioze shqiptare fitojnë rreth 4 miliardë dollarë në vit, ndërkohë që buxheti i shtetit shkon në 2,4 miliardë. "Rrjetet kriminale mbajnë peng vendin, ata emërojnë kë duan dhe ku të duan", thotë Sali Berisha ish president i republikës dhe shef i opozitës. Një anëtar i Këshillit të magjistraturës ishte pjesë e një afere të ndyrë të trafik të organeve tek fëmijët. Një shef policie liroi një vrasës tek miqtë me influencë. Vetë kryeministri Fatos Nano, ka bërë burg në vitet 1993 dhe 1997 për vjedhje të ndihmave humanitare italiane.

A dilet në konkluzionin që, 13 vjet pasi u liruan nga stalinizmi paranojak i Enver Hoxhës, ky vend i vogël me 3 milionë e 200 mijë banorë u bë një lloj Far West pa besë e pa fe? Anarkia e provokuar në 1997-ën nga shembja e sistemit të "piramidave" financiare, vuri në qarkullim (sigurisht) mijëra armë. Megjithë fushatat sensibilizuese, ato nuk u rekuperuan kurrë. Por "ato qëndrojnë në shtëpi", dhe rendi publik u rikthye tërësisht në Shqipëri. Shoqëria, pjesa dërrmuese muslimane, është e prirur drejt perëndimit pa komplekse: megjithë zhvillimin e pakët, ajo nis të përfitojë frytet e lirisë dhe modernizimit.

Pra ja një vend të cilit nuk i mungojë (kartat kryesore) - naftë, nikel, krom, pasuritë e rëndësishme hidroelektrike dhe një turizëm potencial - por në të vërtetë shfrytëzon vetëm një: pozitën gjeografike mes dy shteteve anëtare të BE-së, Greqisë dhe Italisë. "Droga vjen nga Afganistani dhe Turqia ose nga Amerika latine nëpërmjet Egjyptit, shpjegon një diplomat. Këtu, është problemi numër një." E ridërguar drejt BE-së, ajo prezanton 10-fishin e totalit të eksportimeve ilegale të Shqipërisë, që arrin në 300 milionë dollarë. Që këtej ngjallet lakmia. "S'ka pikë dyshimi që elita politike është e implikuar", thotë diplomati.

Çështja është të dish deri në çfarë pike, korrupsioni, i varur nga krimi i organizuar, gangrenizon shtetin. Për Sali Berishën, është vetë Fatos Nano "inspiruesi i madh, arkitekti i një pushteti mafioz". "Ka shumë ekzagjerime, të krijuara nga politikanët tanë të papërgjegjshëm", kundërshton shkrimtari Sabri Godo. Sokol Nako, ministri i ri i Integrimit europian, pohon: "Lufta kundër krimit, është prioriteti ynë absolut. Ne po reformojmë procedurat e emërimeve, për ta çrrënjosur krimin nga administrata". Nga ana tjetër, propozimi i projektligjit që kishte të bënte me heqjen e imunitetit të deputetëve të implikuar në aferat e korrupsionit dhe krimit të organizuar, u hodh poshtë nga parlamenti.

Presidenti i Republikës, Alfred Moisiu, personalitet "asnjanës" dhe i respektuar, i jep përmasa më reale problemit. "Është një rrezik për vendin tone, por mafia reziston deri në momentin që e kap për fyti", shpjegon ai. Që nga shtatori i kaluar, trafiku i emigrantëve dhe prostitutave ndërmjet portit të Vlorës dhe brigjeve italiane të Barit, praktikisht ka reshtur: një operacion i policisë i koordinuar mes dy vendeve mundësoi ndalimin e skafistëve dhe djegien e gomoneve. "Disa thonë që korrupsioni hedh vajin në ingranazhet e zhvillimit, thotë presidenti. Unë nuk jam dakord: është një parazit që shoqëron zhvillimin."

Këto dobësi janë të kuptueshme, kur një profesor fiton 120 euro në muaj, një polic 200 euro dhe presidenti i republikës 100 euro në muaj. Por, "vendi i shqiponjave" ka lejuar që paraziti të bëhet aq i madh sa preja e tij. "Kur ekonomia nëntokësore përfaqëson 50% të pasurisë kombëtare, ju nuk mund të bëni gjë tjetër veç të legalizoni të ardhurat gjatë viteve", thekson një ekspert europian. Ky është padyshim rasti i ndërtesave që bien në sy brenda "qytetit të ndaluar" të nomeklaturës - "Bllokut". Por ky nuk mund të jetë një burim fitimi si trafiku i drogës.

Përnjëherësh, krimi i organizuar është pika qëndrore e betejave politike. Nëse Shqipëria dëshiron të zgjohet një ditë brenda BE-së, ajo duhet të zgjedhë sa s'është vonë, një fat të ri.