Xhaferri: Maqedonia duhet të ndahet si shtet

-- nga Ilir Kulla

"MOISIU E NANO JO TE INFORMUAR"
Kryetari i Partisë Demokratike Shqiptare të Maqedonisë, Arbër Xhaferri, ka qenë i prerë, kritik dhe pesimist me qeverinë e Maqedonisë dhe kryeministrin Cervenkovski. Xhaferri ka thënë që është i bindur se Maqedonia është një shtet që nuk mund t'i shmanget ndarjes dhe se faktikisht është një realitet shtetëror i ndarë mbi baza etnike. Gjithashtu në këtë intervistë Xhaferri nuk i kursen rezervat për Tiranën zyrtare, për presidentin Moisiu dhe për kryeministrin Nano. Këtë intervistë tepër interesante jua sjellim eskluzivisht më poshtë.

Z. Xhaferri, ju në të kaluarën jeni shprehur se opsioni i ndarjes së Maqedonisë apo ai i federalizimit është një variant i mundshëm dhe i besueshëm. A vazhdoni të jeni i të njëjtit mendim? Po, shikoni… faktikisht Maqedonia është një shtet i ndarë, sepse është një shtet ku komunitetet që jetojnë atje, jetojnë në mënyrë paralele. Në mes dy komuniteteve mungon mirëkuptimi, kohezioni, luajaliteti. Në mes shqiptarëve dhe maqedonasve mungojnë të gjithë parametrat socialë, të cilët duhet t'i ketë një shtet multietnik. Ndaj është e pamundur që ky shtet të mos ndahet apo të federalizohet.

Z. Xhaferri, si e komentoni marrëveshjen e fundit Ahmeti-Cervenkovski, pas ngjarjeve të Likovës dhe Kumanovës?
Kjo marrëveshje në esencë zbulon mosstabilitetin politik që e karakterizon Maqedoninë dhe maxhorancën qeverisëse. Kemi marrëveshje që nuk zbatohen, kriza dhe më tej sërish marrëveshje, të cilat nuk do të zbatohen. Ky fakt përbën një dimension të rrezikshëm për Maqedoninë, si për stabilitetin politik, ashtu edhe për qytetarët e saj.

Si shpjegohet që varrimi i dy të vrarëve të Brezës ishte me një pjesëmarrje prej mijëra vetash, ndërkohë kur nga komuniteti ndërkombëtar dhe Qeveria e Maqedonisë thuhet se këto janë grupe kriminelësh dhe nuk mbështeten nga populli?
Kjo do të thotë se Qeveria e Maqedonisë nuk e kupton se ka krijuar një ambient dhe një klimë armiqësore me qytetarët e Maqedonisë të kombësisë shqiptare; si rrejdhojë, e brutalitetit dhe egërsisë së përdorur ndaj tyre, mënyrave të cilat janë larg standardeve multietnike dhe koncepteve perëndimore për shoqëri multietnike. Pakënaqësia popullore ka të bëjë me faktin se përdorimi i dhunës ushtarake dhe policore në rajone pothuajse të boshatisura nga njerëzit, ku banojnë shqiptarë dhe vrasja e dy të rinjve, gati fëmijë, 16 dhe 17-vjeçarë, tregon se nuk kemi të bëjmë me terroristë apo kriminelë, por kemi të bëjmë me një vullnet të qeverisë Maqedonase për përdorimin e forcës. Në asnjë vend në botë nuk përdoret ushtria për të ndjekur kriminelë nëpër shkurre dhe nëpër gërxhe, ndaj qeveria dëshmon vullnet për destabilizimin e situatës.

Si i konsideroni grupet e armatosura që veprojnë në Maqedoni?
Janë struktura të ish-UÇK-së, të cilat prisnin që Marrëveshja e Ohrit do t'i zgjidhte përfundimisht problemet e tyre. Mungesa e amnistisë për të gjithë ata ka bërë që këta të fundit të mos lëvizin të lirshëm në Maqedoninë e posmarrëveshjes së Ohrit. Akuzat penale që rëndojnë ndaj tyre kanë bërë që ata jo vetëm të mos e pranojnë Marrëveshjen e Ohrit, por dhe të jenë të frustuar nga ky realitet, ndaj dhe reagojnë kështu.

Cila pjesë e Marrëveshjes së Ohrit nuk është implementuar dhe kush nuk e implementon atë?
Problemi qëndron te fakti që ka dy Marrëveshje të Ohrit për t'u implementuar, një marrëveshje qëndron në kokën e Cervenkovskit dhe një marrëveshje tjetër është ajo që kemi nënshkruar ne atje. Marrëveshja e Ohrit mbështetet në katër shtylla kryesore. E para, përdorimi zyrtar i gjuhës shqipe. Qeveria ofron variantin e përdorimit të pjesshëm apo edhe sipas leverdisë, herë pas here. E dyta, përfaqësimi i drejtë i shqiptarëve në administratë, variant i anashkaluar dhe shpesh i mënjanuar me dëshirë. E treta, amnisti për të gjithë ish-anëtarët e UCK-së, fakt i parespektuar. Ka shumë ish-anëtarë të ish-UÇK-së, të cilët janë në kërkim për ndjekje penale. Dhe shtylla e katërt, decentralizimi dhe ndarja territoriale, Qeveria e Maqedonisë u shmanget obligimeve që rrjedhin nga Marrëveshja e Ohrit për këtë pikë.

Si e komentoni qëndrimin e komunitetit ndërkombëtar në raport me zhvillimet në Maqedoni dhe mbështetjen që i jep Qeverisë së Maqedonisë?
Ky qëndrim i takon kategorisë pragmatike të qëndrimeve; do të thotë se komuniteti ndërkombëtar është për variantin e një paqeje të keqe, sesa për atë të një lufte të mirë. Gjithsesi, Maqedonia është një shtet me probleme të cilat i rikthen në mënyrë ciklike. Mendoj se në të ardhmen komuniteti ndërkombëtar do të dijë t'i përshtatet në mënyrë po aq pragmatike zhillimeve të reja.

A keni pasur kontakte me z. Ali Ahmeti kohët e fundit, ju personalisht ose ju si parti? Po, kemi pasur një takim për harmonizimin e decentralizimit dhe të ndarjes territoriale, por nuk kemi pasur asnjë takim për ngjarjet e Kumanovës dhe të Likovës.

Po largimin e Xhevat Ademit nga BDI-ja si e komentoni?
Do të thotë se qeveria e Branko Cervenkovskit synon humbjen e kredibilitetit për subjektet politike shqiptare dhe këtë kërkon ta bëjë me mosimplementimin e marrëveshjeve politike. Kjo ka ndodhur në të kaluarën me Abduraman Alitin dhe PPD-në. Cervenkovski është një ish-komunist dhe nacionalist. Ai synon me gjuhën e forcës ta përkulë vullnetin politik të popullit shqiptar në Maqedoni. Ai përdor, ashtu si Millosheviçi, të njëjtat forma represioni, siç janë p.sh. njësitet e përziera të ushtrisë dhe të policisë, që sulmojnë zonat e banuara nga civilë shqiptarë.

Pse është pikërisht zona e Kumanovës që destabilizohet herë pas here?
Kjo ndodh sepse është më e lehtë për maqedonasit të sulmojnë atje, sepse janë zona që nuk banohen në tërësi nga shqiptarë, por raporti është rreth 50 për qind me 50 për qind. E njëjta situatë është dhe në Tetovë dhe në Gostivar, por popullsia këtu është tërësisht shqiptare, ndaj dhe nuk guxojnë të ndërmarrin veprime të tilla. Gjithashtu qeveria kërkon të kthejë besimin te qytetarët e Maqedonisë me kombësi maqedonase. Këtë kërkon ta bëjë me përdorimin e forcës, duke kthyer besimin te policia dhe tek ushtria pas disfatave të 2001-shit. Kjo qeveri në të njëjtën kohë synon që këtë linjë gjeografike të mos e përdorë si linjë demarkacioni në një ndarje të ardhshme, ndaj synon të jetë prezente atje për një dëbim të mundshëm të shqiptarëve nga këto zona.

Po qëndrimet e presidentit shqiptar Alfred Moisiu dhe kryeministrit Nano si i komentoni?
Mendoj se nuk kanë informacionin e duhur për atë që ndodh në Maqedoni. Janë të informuar vetëm për zhvillimet e brendëshme në Shqipëri, ndaj gjykoj se deklaratat e tyre janë vetëm një klishe diplomatike. Këto deklarata vijnë në kuadër të një politeze diplomatike për të qenë konstruktivë në rajonin e Ballkanit. Nga ana tjetër, mendoj se ata jo vetëm duhet të njihen më mirë me realitetin, por duhet të jenë edhe më aktivë e realistë, në mënyrë që të veprojnë dhe të japin këshilla të cilat me të vërtetë do t'i kontribuonin stabilitetit.

Eshtë thënë në qarqe ndërkombëtare, se një Kosovë e pavarur përbën rrezik për Maqedoninë, mendoni se është kështu apo e kundërta?
Mendoj se është një tezë proserbe dhe proruse. Mendoj se pavarësia e Kosovës do ta stabilizonte të gjithë rajonin dhe veçanërisht Maqedoninë. Në qoftë se do të ishte e vërtetë që Kosova rrezikon Maqedoninë, atëherë më lind e drejta të mendoj se pavarësia e Maqedonisë, ashtu si dhe pavarësia e Serbisë, ndikoi negativisht për popullin shqiptar në Ballkan. Ndaj, nëse merret kështu, viktima e këtyre shteteve të pavaruara jemi ne shqiptarët.

VMRO kunder bashkëjetesës

Gjeorgjevski i pari për idenë e ndarjes
Të parët që kanë bërë propozimin për ndarjen e Maqedonisë kanë qenë ish aleatët qeverisës të PDSH-së dhe z Xhaferri, ish Kryeministri Lubço Gjeorgjevski dhe partia e tij VMRO-DPMNE. Pas nënshkrimit të Marrëveshjes së Ohrit Gjeorgjevski u angazhua për moszbatimin e Marrëvshjes së Ohrit dhe për opcionin e ndarjes së Maqedonisë. VMRO-DPMNE sot parti opozitare në Maqedoni qeverisi për katër vjet deri në 2002 Maqedoninë. Ajo është një parti që ka lindur si një lëvizje nacionaliste probullgare që në kohën e ish-Jugosllavisë së Titos dhe që ka vepruar në ilegalitet. Për shumë kohë themeluesit dhe drejtuesit e kësaj lëvizje u burgosën në kohën e Jugosllavisë. Gjeorgjevski hyri në politikë në moshë fare të re dhe në moshën 24 vje. Për shumë kohë themeluesit dhe drejtuesit e kësaj lëvizje u burgosën në kohën e Jugosllavisë. Gjeorgjevski hyri në politikë në moshë fare të re dhe në moshën 24 vjeç ishte zëvëndëskryeministër. VMRO-DPMNE ka qenë gjithnjë e angazhuar për shpërbërjen e Maqedonisë.

Kostov vartësit shqiptar: Të kapet Çakalla

Ministri i Brendshëm i Maqedonisë Hari Kostov ka urdhëruar zëvëndësin e tij shqiptarin Hazbi Lika, zëvëndësshefin e shërbimeve sekrete Fatmir Dehari dhe zëvëndësdrejtorin për Siguri Publike Besir Deari të hartojnë një plan masash për dorëzimin vullnetar të njerëzve të armatosur në malësinë e Likovës dhe të Kumanovës. Gjithashtu në këtë plan bën pjesë arrestimi i Avdyl Jakupit (Çakallës) dhe i Hamdi Bajramit (Breza). Ministri Kostov i ka urdheruar vartësit e tij shqiptarë, që janë njëkohësisht drejtues të BDI-së dhe ish komandantë të UÇK-së pas marrëveshjes mes kryeministrit Cervenkovski dhe liderit të BDI-s ë Ali Ahmeti. Ky plan për dorëzimin e njerëzve të armatosur dhe arrestimin e komandant Çakallës dhe Brezës vjen fill pas kërcënimit për largim nga qeveria të BDI-së.