Banda e Shkodrës, kthim për hir të zakonit

-- nga Anila Dushi

Banda e qytetit që e ka origjinën 125 vjet më parë, ka dhënë dje në mbrëmje koncertin e parë pas dhjetë vjet heshtjeje. Rikrijimi i saj në të vërtetë është shumë larg bandës së parë shqiptare dhe një ndër më të vjetrat në Ballkan. Instrumentistë me uniforma vetjake repetor modern me këngë si "Sex bomb", krahas këngëve patriotike të një shekulli më parë.

Në qershor të vitit 1878, një qytetar italian i quajtur Giani Canale do të ngrinte "Shoqërinë e daulleve". Fjala është për të parën bandë shqiptare, madje ndër të parat në Ballkan. Jemi në fillim të mijëvjeçarit të tretë dhe Banda e Shkodrës pas gati 10 vjet heshtjeje është krijuar dhe shfaqur sërish në skenën e qytetit. Nuk është e njëjta bandë 125-vjeçare, megjithëse rrënjët mendohet t'i ketë tek ajo e një shekulli e gjysmë më parë. Në vend të uniformave që në fotot bardhë e zi të përcjellin një lloj nostalgjie, instrumentistët e ditëve tona janë shfaqur dje me kostume vetjake, shumëngjyrëshe. Përveç repertorit të vjetër që ngrinte peshë zemrat e patriotëve shkodranë, kur perandoria osmane vazhdonte të ishte në ditë të mira, dje banda jonë ka interpretuar edhe Tom Jones, këngën e famshme "Sex bomb" apo "Canzone italiana" si "L'inamorato" e Mario Bartolucc-it.

Ajo bandë që dikur ka qenë e pranishme vazhdimisht në qytetin verior, në ceremoni e festa të ndryshme, aktivitete e koncerte, duke pasur kontributin e saj modest "frymor", në vlerat e trashëgimisë kulturore të Shkodrës.
E para bandë në Shqipëri, e quajtur "Shoqëria e daulleve" numëronte 31 anëtarë dhe në krijimin e drejtimin e saj ndihmoi italiani Giani Canale. Pas tre vitesh ajo drejtohet nga Palokë Kurti. Repertori përmbante muzikë patriotike dhe krijime të autorëve të huaj. Shkodranët e pritën mirë qysh në fillim, megjithëse jepte koncerte vetëm një herë në muaj. Kjo bëri që banda të kishte një program më të ngjeshur më pas dhe të jepte një koncert në javë. Palok Kurti, një ndër mjeshtrat e mëdhenj të muzikës, e pasuroi repertorin e kësaj bande me pjesë të reja me karakter popullor të krijuara prej tij. Këto pjesë frymëzoheshin nga këngët e traditës si dhe nga ngjarjet historike që kalonte populli shqiptar në fund të shek. XIX në sundimin e perandorisë otomane. Për dy vjet banda nuk funksionon pasi qeveria turke e internoi Palokë Kurtin.

Pas disa kohësh kthehet dhe grumbullon sërish miqtë e kolegët, instrumentistët që kishin ruajtur veglat muzikore dhe nisin jetën artistike si më parë. Krahas kësaj bande, në Shkodër krijohen dhe banda të tjera si banda e punëtorëve të artizanatit 1901-1911, banda e shoqërisë "Vllaznia" në vitet '20-'23, banda e shoqërisë "Bogdani" në vitet '22-'39, banda "Illyricum" në '22-'33, banda ushtarake në vitet '22-'39, banda e shkollës "Parrucë" më 1930, që drejtohej nga Sulë Licaj, orkestra frymore e konviktit "Malet Tona" '31-'36, orkestra frymore e jetimores në vitet '31-36.

Banda e parë e cila drejtohej nga Palokë Kurti, vazhdon aktivitetin nën drejtimin e rrobaqepësit Frano Ndoja, në vitet 1889-1923. Në vitet 1889-1892 kjo bandë fiton respektin e popullit dhe merr pjesë në çdo ngjarje historike. Më 28 Nëntor 1912, banda e Shkodrës e drejtuar nga Frano Ndoja shkon në Vlorë në ditën e shpalljes së pavarësisë. Në vitin 1917, kjo bandë kalon në varësi të bashkisë Shkodër, dhe deri më 1923 drejtohet po nga Frano Ndoja. Pesë vjet më vonë, ajo shpërndahet dhe riorganizohet përsëri në vitin '30. Deri në vitin 1932 ajo drejtohet nga mjeshtra si Kolë Plani, Luigj Prela dhe Zef Kurti. Në vitin 1944 orkestrën frymore të qytetit e drejton Abdullah Grimci.
Pas çlirimit të vendit, banda kalon në varësi të shtëpisë së kulturës Shkodër dhe deri më 1987 ajo drejtohet nga figura të njohura të muzikës si Preng Jakova, Nush Shllaku, Tonin Daia, Abdullah Salabegu. Në vitin 1987-1995 ajo drejtohej nga Kujtim Alia, i cili i mbështetur dhe nga bashkia Shkodër, e ringriti këtë bandë në verën e vitit 2003. Banda e Shkodrës është fituese e disa çmimeve kombëtare, në Tiranë 1930, Vlorë 1962, Korçë 1967, Elbasan 1968, Shkodër 1974.

Figura të njohura të artit dhe muzikës në Shkodër diskutonin me shqetësim për mosegzistencën e kësaj bande nga viti 1995. Kjo solli që ky formacion i dashur dhe i afërt për qytetarët shkodranë të riorganizohet dhe të vendoset pranë qendrës kulturore "Pjetër Gaci". Formacioni aktual, i cili përbëhet nga 33 instrumentistë ka në përbërjen e tij 9 klarineta, 3 tromba, 3 korno, 4 trombon, 1 flaut, 3 Fl/h soprano, 4 flikokorrno tenor e bariton, 1 bas, 1 cassa, 1 piatti, 1 timpan, 1 bateri dhe 1 kopist. Dirigjent është Kujtim Alia.

Në gusht 2003, ky formacion u prezantua para publikut në stadiumin "Loro Boriçi" në ndeshjen për kupën UEFA "Vllaznia-Dondee". Në festat e nëntorit ajo u paraqit përsëri. Pasditen e djeshme kjo bandë ka dhënë koncertin e parë pas dhjetë vjetësh në teatrin "Migjeni". Drejtori organizativ Reshat Zaganjori, udhëheqësi artistik Bardhyl Hysa dhe dirigjenti Kujtim Alia kanë paraqitur para publikut një program të zgjedhur. Pjesë të Palokë Kurtit si "Bashkimi i Shqipërisë" apo Pjetër Dungut "28 Nëntori", krijime të ekzekutuara në vitet e para të ekzistencës së kësaj bande janë gërshetuar me pjesë të zgjedhura nga repertori botëror si "L'inamorato", "Sex bomb" apo "Marshi i Radeckit" të Shtrausit.

Në program u përfshinë dhe "Marshi i fiskulturistëve" i Prenkë Jakovës dhe ekzekutime të solistëve si Myfarete Laze, Mimoza Rakaj etj. Pajisja e kësaj bande me vegla muzikore u bë e mundur nga banda e ushtrisë me ndihmën e ministrit Majko. Në premierën e sotme, bandës iu dha titulli "Krenaria e Shkodrës" dhënë nga Këshilli Bashkiak, për kontributin e dhënë tradicionalisht në gjallërimin e jetës kulturore e artistike të qytetit.