Rreziku nga Pan-Shqiptarizmi !?

Çështja shqiptare në Ballkan, veçanërisht problemi i Kosovës, është fokusi i Raportit të fundit të Unionit Evrpoian, nr. 153, të datës 25 shkurt 2004, me titull "Pan-shqiptarizmi: Sa i madh është rreziku për stabilitetin në Ballkan"?
Raporti në fjalë duke ju referuar rezultateve të Grupit Ndërkombëtar të Krizave( ICG), ka ardhurr deri tek disa konkluzione, njëkohësisht disa rekomandime, për tejaklimin e ndërlikimeve të mundëshme në Ballkan, ku mund të ketë edhe situata të pakëndëshme që mund të rezultojnë me tensionim dhe ndryshim të kufinjëve.

Sot kemi shumë organizata dhe analistë, të cilët mendojnë se Pan-Shqiptarizmi, apo ideja për "Shqiprinë e Madhe" mund të pasojë me probleme të shumta rajonale, prandaj për të sfiduar këtë ide të disa grupeve shqiptare, vihet deri tek konkluzioni dhe rekomandimi se Pavarësia e Kushtëzuar e Kosovës, është zgjedhja më optimale për të stabilizuar këtë ide (Shqipërinë e Madhe), me parakushtin që të mos hapet kontkesti i kufinjëve, si rrezik permanet për stabilitet në Ballkan, që për rajonin do të jetë mbase tejet tragjik - vlerëson raporti, por të zbatohet procesi i interigimeve.

Raporti vazhdon të mbrojë faktin se kërcnimi i Pan-shqiptarizmit nuk rrezikon, që konsiston në elaborim të faktit se popullarizmi e mbështetja e popullit shqiptar ndaj UCK-së në Kosovë dhe UCK-së (Maqedoni), u rrit më shumë kur ata i theksuan qellimet për drejtat e popullit shqiptar - se sa qellimet për Pan-Shqiptarizmin. Kjo do të thotë se popullata shqiptare më shumë dëshiron të jetojë e lirë, në demokraci, drejta të barabarta, në një civilizim evropian, të integrohet në Bashkimin Evropian, se sa të ketë qellime për bashkimin e trojave shqiptare. Kjo e dëshmon faktin se populli nuk e përkrahu agjendën e AKSH-së për "Shqipërinë e Madhe". Kërkesa e dhunëshme për "Shqipërinë e Madhe", nuk është interes, ngase nuk ështe e popullarizuar politikisht e as moralisht e justifikuar, thekson ICG-ja në Raportin Evropian.

Spektri politik kosovar, mbase as ai në Shqipëri nuk e ka objektiv, e as interes idenë për Pan-Shqiptarizmin, por kanë synime të qarta të proklamuara, për dy shtete të ndryshme, të integruara, ide kjo që mbështet fuqishëm edhe nga opinioni i gjërë qytetar. Ndërkaq, klasa politike, si në Shqipëri, ashtu edhe në Kosovë, më shumë është e interesuar për bashkpunim në sferat kulturore, ekonomike dhe poltike.
Gjithashtu, synimi, vullneti dhe kërkesa e tyre fundamentale është integrimi sa më i shpejtë në NATO dhe BE, në mënyrë që të stabilizohet njëherë e përgjithmonë rajoni, të ketë paqe dhe demokraci, progres të përgjithshëm. Kjo e hedh poshtë tezën e politikës beogradase dhe Pan-sllave se gjoja në Ballkan është paraqitur rreziku i "Shqiprisë së Madhe". Kjo kujtoj është vetëm një arsyetim për të përligjur politikën e tyre të dekadës së shkuar ndaj shqiptarëve, mbase edhe synimet për të ardhmën.

Ka kaluar më tepër se një shekull nga ndryshimet e kufinjëve në Ballkan, coptimin e tokava shqiptare, në Kosovë, Serbi, Mal të zi, Maqedoni dhe Greqi. Ky ndryshim i kufinjëve me dhunë rezultoj me shumë konflikte të gjata, dekada të tëra në rajon, nga regjimet e dhunëshme. E drejta e shqiptarve për mbijetës, liri, të drejta të barabarta, demokraci dhe pavarësi kurrë nuk u shua. Shumë luftëra dhe konflikte në Ballkan u shkaktuan si pasojë e kësja gjendje. Ndërsa tash kur janë krijuar disa parakushte për një paqe të qëndrueshme, kur situata mbase është nën kontroll, dhe në mbikqyrje nga mekanizmat më të mëdhenjë të sigurisë në botë, duhet shtruar çështjet racionalisht: Pavarësia e Kosovës stabilizon definitivisht rajonin, dhe ju mbyll shtegun, grupeve të tjera të ndryshme radikale.

Prandaj, Pavarësia e Kosovës në asnjë menyrë nuk e rrezikon Pan-Shqiptarizmin, por e stabilizon këtë rajon dhe e redukton kërcnimin e Pan-Shqiptarizmit. Ndërkaq raporti e mbështet idenë se Pavarësia e Kushtëzuar e Kosovës, analizë kjo e mëhershme e ICG, është zgjedhja me e arsyeshme tash për tash, që të ndihmojë rajonin të stabilizohet, për arsye të potencialit që ka për destabilizim, veçanërisht nga diaspora shqiptare e cila ka luajtur dhe luan rol të rëndësishëm, si në planin politik, ashtu edhe në atë ushtarak edhe ekonomik, sepse vlerëson Raporti, është në interes të Shqipërisë dhe Greqisë që ta rikthejë çështjen Came në agjendë politike, në mënyrë që ekstremi nacional të mos ndodhë në një konflikt të mundshëm. Sepse brenda një afati më të gjatë, nacionalizmi mund të shuhet, në kuadër të një Marrëveshjeje që do të plotësonte kërkesat shqiptare, për të drejta dhe liri, në Maqedoni, Serbi dhe Mal të Zi e Greqi. Procesi mundet të asistohet nga mbështetja e Unionit Evropian, SHBA-ve për integrim, ku do të zhvillohen në sferat shoqërore si ekonomia, arsimi, kultura në një shkallë të lartë, atëherë stabiliteti do të jetë afatëgjatë.