Rreziku i integrimit pa shtet

Përsëri kombi shqiptar papërjashtim ndodhet në udhëkryqe të vështira historike. Të gjithë jemi përballë të njëjtit provim, pothuajse me të njëjtin përmbajtje dhe të njëjtin rezultat: për të marrë notën kaluese për integrim në familjen e Europës së Bashkuar. Jo më kot përpara Shqipërisë dhe Kosovës përplaset para syve papushim i njëjti term, që ka emrin “standard”. Për Shqipërinë kërkohen arritjet e standardeve për të arritur marrëveshjen e stabilizim-asociimit dhe nga ana tjetër, për Kosovën kërkohen standardet për të hapur diskutimet për vendosjen e statusit të mëtejshëm të saj, që nënkupton pavarësinë në kuadrin e fillimit të procesit për integrim. Se si është e mundur, që edhe shteti 90–vjeçar shqiptar edhe pjesa tjetër e sapoçliruar e kombit ende pa shtet, ndodhen në të njëjtin radhë, ia vlen të analizohet.

Është e qartë se ekzistenca e shtetit aktual të shqiptarëve nuk ka qenë një faktor zhvillues për vendin dhe qytetarët e tij, siç duhet të ishte normalisht dhe siç ka ndodhur me kombe të tjera të botës. Nëse do të ishte ndryshe atëherë pjesa e kombit, që ka mundur të krijojë shtet, duhet të ishte mjaft më përpara në të gjithë treguesit bazë, që vlerësojnë zhvillimin e një vendi, sesa pjesa tjetër e kombit që nuk e kishte shtetin e saj. Ngjarje të mëdha historike që në tërësinë e tyre mbase nuk vareshin në mënyrë të plotë nga shqiptarët, kanë ndikuar në përfundimin e mësipërm.

Mbi të gjitha qëndron copëtimi i kombit shqiptar në vitin 1912, pra pikërisht në kohën kur ishte treni i fundit i krijimit të shteteve kombëtare. Sepse duhet ta kemi plotësisht të qartë se madhësia e një vendi ndikon fuqishëm në mënyrën e krijimit dhe ekzistencës së shtetit dhe institucioneve shtetërore të një kombi. Kombet kanë lindur dhe selektuar nga mijëvjeçarët bazuar mbi të gjitha në nevojën e njerëzve për të jetuar dhe ndarë me njëri-tjetrin burimet natyrore bazë të ndodhura në një territor gjeografik të caktuar. Goditja që Europa i dha kombit shqiptar duke zhbërë çka shekujt kishin krijuar ishte e tillë, që pasojat do t’i vuanim siç edhe po ndodh në afatgjatë.

Shteti shqiptar i sotëm pas periudhës antishtet të kohës së izolimit komunist, tregoi se nuk kishte eksperiencën fillestare të nevojshme për ndërtimin e institucioneve demokratike. Mungesa e eksperiencës i shtohej varfërisë dhe prapambetjes së thellë të vendit. Por parë në distancën kohore të sotme, elementët e mësipërm nuk ishin të vetmit që vendosën në ritmet e ulëta të zhvillimit demokratik, ekonomik dhe social të vendit. Hapur, shteti shqiptar u vendos nën barrierat frenuese të fqinjëve tanë. Duke shfrytëzuar me mjeshtëri mangësitë tona të sipërpërmendura dhe duke e ditur se në afatgjatë në kapitalizëm ligjin e bën ai që ka pushtetin ekonomik, ndërhyrja e fqinjëve të pasur jugorë u bë pikërisht në pushtimin e tregjeve shqiptare.

Fillimisht në sektorë jostrategjkë dhe dalëngadalë duke e zgjeruar oreksin hegjemonia ekonomike greke u bë e plotë sidomos pas ngjarjeve dhe tragjedive piramidale. Kapja e njëpasnjëshme e sektorëve strategjikë ku kulmin e shënon telefonia celulare, bëri që ndikimi dhe presioni grek në politikën shqiptare të ishte përcaktues. Qindra e qindra milionë dollarë që dalin papushim jashtë vendit pa lënë as shenjën më të vogël në tokën e shqiptarëve praktikisht e kanë kthyer vendin në një minierë ari për monopolet shqiptare të fqinjëve tanë dhe në një skëterrë të vërtetë për pjesën dërrmuese të qytetarëve të saj, që detyrohen të ikin nga sytë këmbët nga dheu i tyre stërgjyshor. Një parajsë ekonomike, që askush nuk do ta dëshironte ta lëshonte nga dora.

Pikërisht të parët që nuk dëshirojnë që Shqipëria të anëtarësohet, ose së paku të shtyhet sa më shumë që të jetë e mundur në kohë hyrja në Bashkimin Europian, janë zotëruesit e huaj të monopoleve shqiptare së bashku me ortakët e tyre politikanë vendimmarrës vendas. Sepse, një ekonomi shqiptare e integruar, do t’u nënshtrohej ligjeve liberalizuese dhe konkurrenciale ekonomike si dhe sistemeve institucionale të BE-së dhe jo korrupsionit ligjor vetëvrasës shqiptar. Në të tilla kushte, vendosja dhe operimi i monopoleve greke do të ishte tepër e vështirë. Prandaj realisht duhet kuptuar se në Shqipëri veprojnë grupe interesi tepër të fuqishme me lidhje dhe mbështetje të fortë të huaj, që nuk janë të interesuar të integrojnë Shqipërinë në Bashkimin Europian.

Mjeti më i mirë dhe efikas për realizimin e planit të pengimit të integrimit të Shqipërisë është zaptimi i sektorëve të fundit strategjikë, që ende të paktën teorikisht nuk janë në zotërim të tyre. Politika e 2004 në thelbin e saj do të jetë përplasja e interesave kombëtare dhe antikombëtare që do të sintetizohet në betejën se kush do të jetë në radhë të parë pronar i Albtelekomit por edhe sektorëve strategjikë të mbetur të ekonomisë publike shqiptare.