Festivali i ngjyrave etnografike, këngëve e valleve të gurrës burimore popullore mbarëshqiptare

Prag Festivali…

HARTSDALE New York. Mesi i muajit Nëntori 2004, ka filluar në New York me temperatura të ulëta, por jo që të pengojë lëvizjen lirshëm të makinave drejt qytetit, ku jetojnë disa nga njerëzit më të pasur të New York-ut dhe V.I.P. Këtu gjendet kisha e bashkatdhetarëve shqiptarë në NYC. Në ambientet komode të Kishës Katolike “Zoja e Shkodrës”, pranë Qendres “NENE TEREZA”, prej disa muajsh me radhë mbledheshin admiruesit e artit dhe kulturës tradicionale nacionale, bashkëatdhetarët amerikano-shqiptarë, për të diskutuar rreth përgatitjeve të Festivalit XIV të muzikës popullore. Historia e festivale, thotë ideatori e drejtuesi kryesor i tyre Mark K. Shkreli, zë fill në fillim të viteve ’90, atëherë kur komuniteti ynë u shtua me shqiptarë të tjerë, të ardhur si emigrantë ekonomikë nga shteti amë e trojet e tjera etnike dhe filluan të vendoseshin në New York.

Me artistët dhe intelektualët, vijon bashkëbiseduesi z. Shkreli, vendosëm kontaktet e para dhe krijuam ura lidhje e bashkëpunimi, që vijonë me sukses edhe sot. Në festivalet e përvitshme, kanë marrë pjesë me interpretimet e tyre të bukura shumë këngëtarë e vallëtarë të njohur nga Shqipëria, Mali i Zi, Kosova etj.

Shkëputëm nga biseda e ngrohtë me kryredaktorin e revistës “Jeta Katolike” z. Shkreli, për t’iu bashkuar Grupit Organizativ, që sapo kanë mbërritur me makinat e tyre. Ata janë në fazën e përgatitjeve përfundimtare.

Tema kryesore e bashkëbisedimit ishte “Festivali XIV Shqiptare” (Albanian Festival XIV), formulimi i një programi sa më të larmishëm e gjithpërfshirës të trojeteve etnike shqiptare, këngët, vallet popullore, lahuta e Malësisë, vallet e bukura të Shqipërisë së Jugut, humori me nuanca popullore dhe doza të mëdha bashkëkohore.

Me një thjeshtësi e ndjesi të thellë zemre bashkatdhetarët, me mendimet e tyre kërkonin, që të sillnin pjesë nga toka e maleve mbuluar me borë, xhebletën e hershme dhe të lashtë në historinë e Europës, puset e ujit të ftohtë, që buron nga bjeshkët kreshnike, vallet e lashta sa vetë historia e Ilirëve në trojet autoktone, Shqipërinë, Kosovën, Malësinë e Dedë Gjon Lulit… simbolet e krenarisë nacionale, në veshjet popullore, në ambientet Lehman Center For The Performing Art Bronx, New York, ku sërishmi do të bashkohen shqiptarët, me buqetën e këngëve, valleve, që hijeshojnë interpretimet e tyre veshur me kostumet e bukura popullore…

Në orën 7 pm, çdo dy javë antarët e Komisionit të Përgjithshëm të drejtuar nga bariu shpirtëror Don Pjetër Popaj, famullitar, Don Nikolin Përgjini ndihmësfamullitar në kishën “Zoja e Shkodrës”. Si gjithnjë më aktivi dhe i kujdesshmi deri në detajet më të imëta të përgatitjes së Festivalit ishte i kudondodhuri Mark K. Shkreli. Ai, si Kryetar me stafin që drejton, ka bërë përzgjedhjen e këngëtarëve dhe të grupeve foklorike pjesëmarrëse nga tërë hapësirat etnografike.

Eshtë e vështirë të bësh një ndarje me thikë të kontributit të përvitshëm, që organizatorët e përhershëm kanë bërë, për paraqitjen sa më dinjitoze të grupeve artistike të New York-ut, Bostonit etj. Ata japin mendime e marrin shënime. Marjan Cubi (Vice Chairman), shpesh mbështet diskutimet e sakta të Markut, që është shumë i shqetësuar për skenën dhe lëvizjet e fëmijëve në ambientet, kur fillon shfaqja artike. Gjon Çota (Organizing Manager), bën bilancin e shpenzimeve, tregon se një ditë përpara 1300 broshura do të jenë gati. Ai thotë se, shitja e biletave ka shkuar me sukses dhe me shaka shton: “Unë nëse shes biletat e mia përsonale, mbasi nuk kam më bileta, sepse janë shitur disa ditë më parë”.

Gjon Dedvukaj (Program Manager), ka një rol të dyfishtë si këngëtar e regjizor i Festivalit XIV. Ai, nuk ka kohë të flas me gazetarë dhe korrespondentë shqiptarë, që shkruajnë për gazetat, revista në trojet etnike shqiptare dhe faqet e internetit në anglisht e shqip. Impenjimi i gjithë stafit organizativ, është i serioz dhe shpesh ndihen të lodhur, mbasi secili prej tyre ka punuar paradite në company, zyra, apo bisnese private.

Më buzëqeshur dhe pak graniturë humori, që tregon shprese dhe besim, se me ndihmë të Zotit do të dalin faqebardhë, ishin antarët e tjerë të komitetit organizativ, si: Ludvig Çotaj (Stage Manager), Elza Lulaj (Catering Manager), ish-konferencieri i shumë festivaleve Simon Vukel (Publicity Consultant), Marash Vuksanaj (Advertising), të cilët u mbështetën shumë nga komisionet e tjera, të përbërë nga aktivistët e kulturës, si: Prenk Curanaj, Mark Gjelaj, File Gjokaj, Nik Gjokaj, Nik Gjuravcaj, Aleks Lulaj, Tonin Lumaj, Ismer Mjeku (Art Director, Brochure design by: “Albanian Yelloë Pages, Inc.”), Angela Zagreda, Valdez Murati, Fran Pllumaj, Hila Popaj, Palok Rudaj, Pjetër Saljanin, Gjok Selca, Fran Shala (udhëheqës artistik i korit të kishës dhe këngëve korale kishtare, gjatë ritit të meshës), Martin Smajlaj, Roza Smajlaj, Sokol Smajlaj, Martin Tinaj, Louis Zadrima.

New York-u, një Gjirokastër në miniaturë

1300 broshura e Festivalit XIV, të shtypur në New York nën përkujdesin e Art Design z. Ismer Mjeku dhe Enti Botues “Albanian Yelloë Pages, Inc” Bronx New York, është një dokument dhe dëshmi e vijimsisë së traditës së hershme, që ka pasur Kisha Katolike ndër shqiptarë, duke ruajtur e pasuruar më tej (edhe pse në emigracion) traditën e pararendësve të ndritur të prelatëve katolikë, që me pend e përkushtim, bënë ndërgjegjësimin ndër shekuj të vetëdijës së popullit të Arbërit.

Në hyrje ambienteve në Lehman Collge, gjenden në tregti të lirë simbolet nacionale, të kthyer në bluza sportive verore e dimërore, shalla, Gjergj Kastrioti, Nënë Tereza, Kështjella e Krujës, “Rozafa” e Shkodrës, te gdhendur ne dru e derdhur ne bronx, kaseta me këngë nga Festivali i fundit i mbajtur në Gjirokastër 2004. Në vitrinën e sendeve shqiptare gjendet edhe kaseta e Festivalit XIII Shqiptar të organizuar nga Qendra “Nënë Terezës” pranë Kishës Katolike në New York, çeleshe të bardha me shqiponjen, DVD and CD të këngëtarëve shqiptar të komunitetit e vendlindja, gjellë e mëny tradicionale nga kuzhina karakteristike me gatime të amvisave shqiptare etj.

Por festivale të muzikës së kultivuar popullore, nuk zhvillohen vetëm në New York. Kështu në mënyrë të rregullt çdo vit për tre ditë me radhë në Kishën Katolike “Zoja Pajtore e Shqiptarëve” në Beverly Hills, Michigan, mbahet dhe është kurorëzuar me sukses në Shtator 2004 Festivalit i Muzikës e Vallëve Popullore.

Me një modesti, por dhe krenari se jemi shqiptar, në hyrje të broshurës, është shkruar në dy gjuhë anglisht shqip “Misioni i Festivalit”, e cila “përpiqet të identifikojë dhe paraqes artistë të folklorit nga komuniteti shqiptar dhe njëkohsisht të mbajë të bashkuar komunitetin tonë pa dallim feje apo krahine. Ai, ruan dhe përkrah traditat muzikore dhe folklorike autoktone, si dhe siguron që ato do të vazhdojnë të ekzistojnë dhe të kenë domethënie për brezat e ardhshme…” (Fq.3).

Një përshkrim mbi muzikën popullore, polifoninë vokale, muzikën instrumentale, muzikantët, organizimi, vallet popullore, që paraqiten çdo pesë vjet në Festivalin Mbarëkombëtar tradicional të Gjirokastrës, është përgatitur nga studiuesi Ramazan Bogdani. Po ashtu, në anglisht, përkthyesi e studiuesi i mirënjohur Robert Elsie, ka përgatitur shkrimin “Song of the Frontier Ëarriors: Këngë Kreshnikësh”. Të dy shkrimet, shoqërohen me foto e skica interesante të kostumeve, valleve, veglave muzikore nga të gjithë trojet etnike shqiptare. Faqet e tjera (Fq. 11-77) të Broshurës i kushtohen sponsorizuesve, që e bënë të mundur realizimin e Festivalit XIV Shqiptar në Lehman College Bronx, New York.

Natyra kreshnike e Alpeve
e ulur këmbëkryq në New York

LEHMAN COLLEGE BRONX NEW YORK. E Dielë, 14 Nëntor 2004. Zbehja e dritave të sallës së shfaqjes dhe ndezja e një fluksi drite prozhektori shumëngjyrësh shënoi hapjen e siparit, që u shoqërua nga 2600 dutroktitje të pjesëmarrësve në Festivalin e XIV Shqiptar të organizuar nga Qendra “Nënë Tereza”, në bashkëpunim me Kishën Katolike “Zoja e Shkodrës” në New York, komunitetin shqiptar të Amerikës. New York-u me rrethina, ku jetojnë e punojnë bashkëatdhetarët, është kthyer në një Gjirokatër në miniaturë, ku individë, grupe, college (St. Catherine Academy High School), paraqesin çdo vit këngët e moçme, nektarin e kulluar të kulturës, vallet kreshnike dhe kostumet me ornamente tradicionale e origjinale me hijeshi të bukura popullore.
Këngët e vallet u përpoqën të shuajnë mallin e ngulitur shumë thellë në zemrat e artdashësve, me mënyra e shprehje të ndryshme artistike nga artistët popullorë etnik dhe deri tek brezi më i ri i lindur në Amerikë. Me duatrokitje nga salla, u shoqëruan dy konferencierët Angela Zagreda në anglisht dhe Valdez Murati me një diksion të kulluar në gjuhën shqipe, të cilët u uruan mirëseardhjen spektatorëve, të ardhur me qindra milje larg, për të ndjekur paradën e këngëve e valleve nacionale popullore.
Malet me borë, udha e këmbësorëve, një sofër karakteristike bujare shqiptare mbushur me vajza si zana dhe gra, të veshura me kostume popullore të maleve të Veriut, përgatisin bukën për miqt bujtës. Më tutje në sfond, shquhet një vajzë duke tjerr leshin për të bërë rroba dimri…, pusi me kovën, ku mbushin ujë vajzat e katundit…, një lahutar, që këndon këngë kreshnike i ulur mbi një shkëmb mali…, çiftelia, veglat e punës…, E gjithë natyra e bjeshkëve tashmë gjendet përpara skeptatorëve jo në celeluid, por në realitetin, që shihet drejtpërdrejt me sy të lirë. Syri prehet në qetësi, tek sheh jetën shqiptare, që si kompleks shoqëron peisazhin skenik, përpara skektatorëve shqiptarë e miqve amerikanë…
Ndërojnë me pjesëmarrjen e tyre, një ndër figurat kryesore në Europë e troje etnike shqiptare, biografi i shquar i Nënë Terezës Dr. Don Lush Gjergji. Meshtari i përvujtë, me punën dhe përkushtimin e përshpirtshëm dhe intelektual, ka bërë, që bota përmes 10 veprave të tij, të njohë nga afër dhe në shumë gjuhë të botës tashmë Shenjtëreshën Shqiptare e Botërore të Lumen Nanë Tereza (1910-1997). I ftuar tjetër nderi ishte Dr. Don Pren Kola, autor i tre librave për Nënë Terezën dhe editor e përgjegjës (Editor -in- chief and managing editor) i revistës për kulturë religjioze “Fjala Hyjnore” (2004), që botohet në Prishtinë.
Në skenë ftohet Don Pjetër Popaj, për të bërë hapjen e Festivalit tradicional shqiptar në New York. Pasi falënderon mysafirët amerikanë në gjuhën angleze, rikthehet tek të pranishmit shqiptarë, ku ndër të tjera tha: “Festivali del me sukses, për arsyen se qëllimi i tij është për t’i bashkuar shqiptarët prej të gjithë besimeve, krahinave. Të kënaqëmi me njeri tjetrin duke shijuar këngët, vallet e traditës sonë të lashtë. Kjo kohë për ne është kohë e shenjtë. Eshte koha e ThanksGiving, festa e Flamurit, afrimi i Krishtlindjeve. Ndërsa gëzohemi me njeri tjetrin, në të njëjtin kohë me pikëllim kujtojmë humbjen e jetës tragjike të këngëtarës së shquar Anita Bitri, bijës dhe nanës së vet. Ajo ishte caktuar për të marrë pjesë në Festivalin XIV, por disfata e saj nuk e bëri të mundur. ne me nderim e kujtojmë, duke u lutur që shpirti i saj të pushojë në paqë… Shumica e argëtuesve në Festival, janë të rinj e të reja të lindur në Amerikë, por duan shumë gjuhën kulturën, muzikën dhe traditat e bukura e të lashta shqiptare. Ata nuk e harrojnë se edhe pse të lindur këtu apo në shtete të tjera, gjaku mbetët i njëjtë-gjithmonë shqiptarë…”
Në mbyllje të përshëndetjes së tij, organizatori i tubimit kulturor etnik Don Pjetër Popaj, në shenjë respekti, shprese dhe besimi për bashkëatdhetarët shqiptarë shtoi se: “Suksesi i Festivalit jeni ju, me pjesëmarrjen masovike. Duke ardhur në Festival, përkrahni qëllimin e tij. Të qëndrojmë të bashkuar, në këto tradita burimore të bukura shqiptare, që na lanë trashëgim brez pas brezi të parët tonë. T’i kultivojmë duke i mbajtur të gjalla dhe duke ua përcjellur breznive të reja. Kalofshi mirë dhe Zoti e bekoftë popullin shqiptar!”
Festivali ishte konceptuar një buqetë përshëndetëse, me pjesë të bukura popullore etnike sesa një garë çmimesh, në ndryshim nga manifestimi i vitit të kaluar. Edhe kësaj radhe mbi 80 përqind e pjesëmarrësve ishin të rinj dhe të reja të lindur e rritur në Amerikë, që më shumë flasin sesa lexojnë e shkruajnë në gjuhën shqipe.

Në pjesën e parë të shfaqjes artistike, tetë ishin interpretimet e para, në të cilat ishin gërshetuar të gjitha zhanret e ansamblit burimor të gurrës së foklorit autokton arbëror.

“Këngë majekrahu”, u intepretuan me shumë ndjesi e shije artistike nga at e bir Hysen e Leart Ulaj. Më pas regjizori i Festivalit Gjon Dedvukaj, do të këndojë me lahutë: “O Lahuta e Malësisë”, e cila u duatrokit për një kohë të gjatë nga bashkëatdhetarët, që kishin mbushur sallën e shfaqjes. Këngëtarët popullorë Luigj Tinaj, Yll Isufaj dhe Tomë dhe Kreshnik Smajlaj me çifteli kënduan: “Falë me sh’ndet voter ku u rritëm”. Kaim Murtishi interpretoi këngën: “O moj top sheqerja e lales”, duke ia lënë vendin vallëtarëve të Grupit “Rozafat”, që kërcyen “Vallja e të rinjve”. Recitimi “Gjuha shqipe” interpretuar nga Aleks Perpalaj, “Melodi baritore me fyell” të luajtur mjeshtërisht nga Shtjefën Ujkaj dhe “Vallja e burrave”, kërcyer nga Luigj Tinaj, Yll Isufaj, Tomë e Kreshnik Smalaj, mbyllën pjesën e parë të programit.

Pa ndërprerje, programi vijoi me këngën kushtuar të Lumes Nënë Tereza, që u këndua nga Haxhi Maqellara. I riu Albert Stanaj këndoi këngën: “Me këto këngë më lindi nëna”, e cila i la vendin interpretimit të këngës së njohur në mërgim: “Shumë të mallkova mërgim” kënduar nga Frani Vulaj. Këngëtari profesionit i lauruar për kanto në muzikën klasike Vasil Marku, i këndoi stinës së luleve: “Ja na erdhi Pranvera”, ndërsa i talentuari David Stanaj, duke prekur ndjenat me mallin për vendlindjen këndoi vargjet: “Kthehuni”. Vajzat e shkollës së mesme katolike “St Chaterin” në Bronx, që kanë formuar Grupin “Vajzat Shqiptare”, të veshur me kostume shumengjyreshe të malësoreve e krahinave etnike, shpalosen dashurinë për veshjet dhe vallet e të parëve arbëror. Instrumentisti 8-vjeçar Kleant Daci, i shoqëruar nga mësuesja e tij Canco, luajti disa pjesë të bukura instrumentale të autorëve botërorë. Ai nuk harroi, që mes perlave të muzikës klasike të luante edhe motive nga Shqipëria e Jugut, Hymnin e Flamurit Amerikan e Shqiptar…

Xhubletat e lashta me kostumet
popullore një larushi e vajzave të St. Catherine Academy

Për herë të dytë isha impresionuar, duke riparë valletaret e reja me origjinë shqiptare të lindur në Amerikë, të cilat kishin ardhur nga shkolla e mesme katolike St. Catherine Academy Bronx New York, të cilat disa vite më parë kanë formuar “Albanian Club Cultural”. Ata, ndihmohen me përkujdesje nga motrat katolike e mësuesit laik, që i nxisin të ruajnë traditat dhe zakonet e shteteve nga vijnë vajzat që studiojnë në Academy. Një vit më parë, kur punoja në gazetën amerikano-shqiptare “ILLYRIA” Manhattan New York, kisha patur fatin dhe nderin të ndjekja nga afër aktivitetin e vajzave, që me një buzëqeshje më rikujtuan vizitën dhe reportazhin, që kisha bërë (“Me xhubletat dhe vallet shqiptare duatrokiten vajzat shqiptare”, Gazeta: “Illyria” #1223, 14-17 mars, 2003, fq.36)), kur ata po zhvillonin Festivalin tradicional në St. Chatherine Academy përpara të ftuarve amerikanë.

Valltaret amerikano-shqiptare, i kanë siguruar vetë veshjet popullore të tyre dhe flasin me shumë dashuri për origjinën e familjeve të tyre. Kaltrina Laçaj është nga Rugova e Pejës, Iliriana Brahimaj, me një delikatesë thotë, se është nga Ferizaj, ndërsa Vitore Luigji Çotaj nga Shën Gjergji i Ulqinit bregdetar, Marie Elezaj nga Kelmendi i Malësisë së Madhe, Lidia Prekpalaj nga Prizreni, dhe Teuta Vukaj nga katundi Vuthaj Malësi.

Zbukurimet e veshjeve popullore janë një larushi tipike orogjinale amtare. Gjatë rrjedhjave të historisë, kostumet me ornamente origjinale autoktone, përherë kanë shtuar kureshtjen e interesimin e të huajve, mbasi veshjet, nuk janë parë thjesht si element zbukurimi nga bartësit vendas. Ata, shprehin botën e pasur dhe me tradita të hershme, që shqiptarët kanë mundur të ruajnë brez pas brezi, si pjesë organike e artit etnografik. Veshjet, mbetën paraqitja më e ndjeshme e kulturës, duke zgjuar vëmendjen e studiuesve dhe koleksionuesve pasionantë europianë e amerikanë.

XHUBLETA, u ruajt me fanatizëm nga malësorët kreshnikë shqiptarë për 5000 vjet. Ajo është veshja kryesore, e cila arrin deri në 15 kilogram, çka tregon zhvillimin e madh të konstruktit të malësorëve, për të përballuar një peshë të madhe në veshje. Xhubleta e punuar prej rripash shajaku e shpiku të zi, të kombinuar me 8 iva të zhgunit të bardhë, shquhet për zbukurime të imta gjeometrike. Këtu bijnë në sy shkëlqimet, që reflektojnë zbukurimet me punime delikatese prej ari. Mbi xhubletë, dallohen boçet e kuqe me vija ngjyrë të bardhë, të shoqëruar me një përshtjellak me ngjyrë blu të thellë. Gjatësia, është specifika që e dallon brezin në rrafshin e madhësisë, në të cilat janë shprehur frymëzimi i hollë me shije elegante, ku fija e leshit shoqërohet me fije ari.

Gratë malësore, kanë përdorur gjerësisht brezin prej lëkure me stolisje të imëta metali dhe dy pafta dekorative. Kostumi i periudhës së vjetër shqiptare është me origjinë mesdhetare. Ai është përcjellë natyrshëm nga qyterimi ilir e deri në ditët tona, ku gratë e cucat (çikat, vashat) malësore dalin në festivalet etnografike në vendlindje e Amerikë.

Shpesh shikuesit amerikanë afroheshin në podiumin e skenës dhe fiksonin në aparatet fotografik e camera të vogla elektronike etnovlerat, si veshjet tekstile, fustanellat, tirqet e bardhë me jatagana të zi rreth xhepave dhe shqekeve, si dhe zbukurimet ose stolitë në ar, argjend e serm rreth qafes. Sfondi tipik malësor i skenës me male, pemë e shtëpi tipike kullash alpine, gërshetohen mrekullueshëm me veshjet origjinale etnografike të vajzave amerikane, që kanë një dashuri e respekt për veshjet e të parëve etnik arbër. Ata hedhin valle, njësoj sikur të ishin në logun e vashave mes bjeshkëve të bukura Alpeve Shqiptare, tek hijeshojnë si lisat e harlisur në skenën moderne amerikane…

Sipari i pjesës së tretë, filloj me melodramen me katër akte: “Kthehu o bir”, të regjizorit e muzikantit Fran Shala dhe luajtur nga Grupi Artistik “Rozafat”, të drejtuar nga i palodhuri, aktivistit të kulturës dhe kishës shqiptare Nik Gjuravçaj. Skenari i pjesës dramatike, prek dhimbshëm në damët e jetës së përditshme shqiptare në vendlindje. Subjekti është marrë nga një familje malësore me tradita. Një ditë djali, (aktorët Orsin Turmalaj dhe Pjetër Shala), i mpleksur në një ambient jo të këndshëm shoqëror, i kërkon babait (Fran Shala), pjesë nga pasuria, që më vonë ai do ta bënte rrush e kumbulla, në mejhane e casino bixhozi në qytet. Më sëfundi, djali kthehet në shtëpi, mbasi kishte provuar kamxhikun e policëve (Nik Gjokaj e Fran Pllumi) dhe muret e akullta të burgut. Nëna (File Gjokaj) e motra (Lisa Shala), nuk e njohin antarin e familjes së tyre, të transformuar tërësisht nga jeta e burgut. Përballë kësaj skene rrëneqethëse, djali plangprishës, i penduar për shtetësimin, që i kishte shkatuar familjes i kërkon ndjesë me lot ndër sy në emër të Zotit... Pjesa muzikore me instrumentin e violinës u luajt nga vajza e talentuar shkodrane Levis Naçaj.

Si për të larguar nga sytë e spektatorëve imazhin e dhimbjes, u paraqit Madona, një këngëtare e muzikës së lehtë e popullore shqiptare, e cila për të pranishmit këndoi: “A vritet pafajsia!?”, ndërsa Daniela Camaj interpretoi këngën: “Hajdeni malësorët e mi”. Grupi djemve të rinj shqiptar “Çamëria”, i veshur tërësisht me kostum tradicional popullor nga Bostoni, solli si suprizë një valle të njohur në Shqipërinë e Jugut, me titull: “Vallja e Osman Takës”. Nga mënyja tradicionale shqiptare, në sofra, dasma, fejesa, e në takime midis shokëve e miqsh, shpesh preferohet humor, që në mbrëmjen artistike e sollën për të risjellë buzëqeshje aktorët amator Luigj Tinaj e Tomë Smalaj. Xhezarina Daka, për të pranishmit nën valët e tingujve muzikorë të orkestrës këndoi: “Sikur flutur”, duke ia lënë vendin në fund të pjesës së tretë valleve: “Hipa n’maje të Malit të Zi” dhe “Vallja e Shqiponjave”, të luajtur nga Grupi “Rozafat”.

“Melodi me zumpare”, u intepretua nga Shtjefën Ujkaj, ndërsa “Çka ka zogu që po qan”, u këndua nga Lisa Nikprelaj. Tre këngëtarë: Agron Maqellara, Hajro Ceka dhe Viktor Hila, sollën kënaqësi me këngët respektive: “Se dy të dashura që i kam”, “Dy gota me raki”, “Potpuri shkodrane”. Pasioni për muzikën dhe vallet shqiptare, ka bërë që të rejat e inkuadruar ne Grupin e pagëzuar: “Vajzat Shqiptare” të shkollës katolike St. Chaterin paraqitën ne repertorin e valleve pjesën me motive nga Veriu: “Valle me fyell dhe daulle”. Tingujt muzikor dhe zëri karakterstik i Elizabeta Dukaj, do të argëtojë të pranishmit në Lehman Collge me këngën: “Veç për ty”.

Festivali XIV Shqiptar, i organizuar nga Qendra Kulturore “Nënë Tereza”, Kisha Katolike “Zoja e Shkodrës”, në Hartsdale në New York, dhe mbështetjen e madhe të këngëtarëve, vallëtarëve të komunitetit do të mbyllet me vallëtarët e rinj të Grupit “Çamëria”, të ardhur nga Bostoni me pjesën “Valle e Tiranës”, duke demostruar dashurinë për vallet.

Mbas shfaqjes artistike, që vijoi për tre orë, spektatorët kaluan çaste argëtuese deri në orët e vona të mbrëmjes, nën tingujt e muzikës popullore, duke shijuar gjellë e gatime të kuzhinës tradicionale shqiptare. Tashmë Festivali shqiptar në New York, me 14 vitet e jetës së vet, është përfshirë në grupin e moshës së adolishencës, duke kaluar me shumë sukses shumë prova e sprova të qëndresës dhe mbijetësës së kulturës shqiptare mes vorbullës marramendëse shumëmilionshe amerikane, që asimilon, bluan e përpunon kultura të nacionaliteteve të tjera.

Përgëzime organizatorëve, që ia arritën qëllimit, për të sjellë para publikut amerikano-shqiptar koloritin e pasur të veshjeve popullore, vallet burimore etnike, këngët e lutrave me heronj, mallit dhe dashurisë, lirizimin e interpretimit të shumë të rinj amerikano-shqiptar, duke reflektuar begatinë e vlerat të larta të foklorit të shumëllojshëm brenda arealeve të mozaikut të pasur burimor me elementë të theksuar etnik.