DECENTRALIZIMI NUK ËSHTË DEZINTEGRIM

Kërkesa e shqiptarëve për decentralizim të pushtetit nuk është ne dëm të asnjë populli tjetër, sepse ajo është e arsyeshme dhe e ligjëshme sipas konventave ndërkombëtare, andaj duhet të kurorëzohet me komunën e Tuzit për territorin e Malësisë, me ingredenca të plota funksionale si kudo ne botën bashkëkohore, veprim ky i cili është ne favor te procesëve demokratike në Mal të Zi, ndërsa veprimet jokooperuese të pushtetit ne këtë drejtim, dëshmojnë ne mënyrë transparente qasjen hegjemoniste ne lidhje mbi kërkesat e shqiptarëve por edhe popujve të tjerë, ne lidhje me organizimin e ri territorial ne këtë mjedis.

Ditëve të fundit ne mediumet elektronike dhe ato te shkruara në Mal të Zi, temë e ditës janë bërë shqiptarët. Nuk bëhët fjalë aspak ne lidhje mbi pozitën dhe statusin e shqiptarëve ne këtë republikë, por vemendje të veçantë i është kushtuar iniciativës nga OJQ "Unitas" nga Malësia. Nga e tërë propaganda mediatike e qarqëve të ndryshme, qofshin ata te subjekteve politike te pozitës apo të opozitës, del se pushteti aktual e ka të vështirë qe të merret me pozitën dhe statusin e shqiptarëve ne këtë republikë, sepse janë të vetëdijshëm se ky status nuk ka ndryshuar pothuaj aspak nga koha e monizmit edhe tash ne pluralizëm, andaj duhet amortizuar më të gjitha mjetet kërkesat e tyre të ligjshme, për avancim të pozitës së tyre.

Qasje te dyfishta të pushtetit
Një ndër kërkesat e para në pluralizëm për shqiptarët në Mal të Zi, që është bërë e vazhdueshme, është rikthimi i statusit të komunës së Tuzit. Iniciativa e tillë fillimisht është paraqitur nga bashkësitë lokale të Malësisë ne vitin 1992, që më pas ka gjetur mbeshtetje nga subjektët politike të shqiptarëve por edhe të liberalëve. Por, edhe pse në pluralizëm, pushteti vazhdonte me mendësinë bolshevike, duke pasur qasje të dyfishta, një kur janë ne pyetje shqiptarët e tjetër kur janë ne pyetje malazezët. Kështu me dekret qeveritar ne vitin 1992, u themelu komuna e Andrijevicës. Ishte ky një vendim i qelluar dhe shumë pozitiv për qytetarët e atij mjedisi. Por, nuk u vazhdua më të njëjtën mënyrë edhe ndaj kërkesës së shqiptarëve. Kur u themelu komuna e Andrijevicës, askush nuk pat theksuar se nga aspekti nacional kjo është komunë etnike, pra nga malazezët, edhe pse tash (2003) në mënyrë absolute janë deklaruar se ne aspektin kombëtarë janë serbë.

Decentralizimi sipas standarteve evropiane
Pothuaj është bërë dukuri e modës, qe ne çdo fushatë parazgjedhore, premtimet nga subjketët e ndryshme politike janë të mëdha. Ne këtë aspekt partia më e madhe DPS iu pat premtuar edhe qytetarëve të Malësisë së nëse votojnë për këtë subjekt politik, ne mes të tjerash do t iu japin statusin e komunës për krahinën e Malësisë. Por, pas votimeve si zakonisht çdo gjë harrohet, sepse ata kishin qellimin për një kohë te caktuar. Një veprim i tillë nuk ishte befasues për banorët e Malësisë, por me padurim pritej projekt-ligji për kryeqytetin, si dhe çfarë statusi i përgatitet Malësisë.

Dhe nuk vonoj shumë, ne fund të vitit që lamë pas, banorët e Malësisë u irituan shumë nga projekt-ligji për kryeqytetin e Podgoricës, ku Tuzi dhe Gollubovci parashihen të kënë statusin e komunave urbane, qe thënë më qartë do të kishin ingredenca pak më shumë së bashkësitë lokale. Edhe ne dy diskutimet publike, qe u zhvilluan në Tuz, qytetarët e Malësisë kanë shprehur qartë pikëpamjet e tyre, se janë për komunë të plotë e jo një kuazikomunë pa ingredenca. Njëjtë kanë vepruar edhe qytetarët e Zetës.

Qytetarët e Malësisë duhet të kenë komunë me ingredenca të plota, me kryetar, parlament lokal, buxhet, administartë e territor të përcaktuar. Pra duhet të kemi një decentralizim sipas standardëve evropiane. Një decentralizim i tillë garantohet edhe sipas konventave ndërkombëtare, e ne veçanti kur janë ne pyetje pjesëtarët e popujve numërikisht më të vegjël, siç janë ne rastin konkret shqiptarët në Mal të Zi. Nga një decentralizim i tillë nuk duhet të frigohet askush, sepse decentralizimi nuk është dezintegrim, por përkundrazi me këtë proces fitojnë të gjithë.

Referendum për qytetarët e Malësisë
Ne lidhje mbi këtë çështje mendoj se është e nevojshme qe qytetarëve të Malësisë përmes një referendumi duhet mundësuar qe të deklarohen se a dëshirojnë qe të gjithë vendbanimët e popullsia e tyre të jenë ne kuadër të kësaj komune. Mendoj se kjo formë e veprimit është më e përshtatshme dhe më e pranueshme, si për faktorin vendor por edhe ndërkombëtar. Një veprim i tillë do të hiqte edhe dilemat ne lidhje mbi këtë çështje shumë të rëndësishme për qytetarët e Malësisë. Por, është për tu çuditur se asnjë subjekt politik i shqiptarëve, deri më tash nuk e ka trajtuar në mënyrë serioze çështjen e referendumit të qytetarëve, sepse kjo do të ishte një argument i fuqishëm për konstituimin e komunës së re.

Ne këtë aspekt ne një farë menyre ka mundur të shërbëj rasti i qytetarëve të Petnjicës ne komunën e Beranës, të cilët kërkojnë statusin e komunës, ku kanë kohë qe kanë mbledhur mbi 6000 nënshkrime, qe së bashku me kërkesen e tyre e kanë depozituar ne parlamentin republikan. Edhe pse këtyre qytetarëve iu është premtuar statusi i komunës, e jo "komunës urbane", ne saje të rrethanave aktuale, kjo çështje është shtyrë tash disa herë, sepse është arritur konsensuesi, qe ne lidhje më këtë çështje të debatohet në parlamentin republikan.

Vendnumrimi politik i papranueshëm
Shqiptarët me kërkesat e tyre nuk dëshirojnë të dëmtojnë pjesëtarët e popujve të tjerë, sepse ate çka dëshirojnë për vete iu dëshirojnë edhe të tjerëve, por e kanë të vështirë ta pranojnë qasjen utilitare dhe te dyfishtë te pushtetit ndaj kërkesave të tyre legale dhe legjitime. Sepse të angazhohesh për avancimin e pozitës dhe statusit të popullit tënd, është obligim i të gjithë subjektëve politike e jo politike dhe individëve të ndryshëm nga vendi por edhe nga diaspora. Pozita e shqiptarëve në Mal të Zi është ne vendnumrim politik dhe si e tillë ajo është e papranueshme, sepse po bëhën 14 vite nga miratimi i pluralizmit ne këtë mjedis. Komuna e Tuzit për territorin e Malësisë është çështje parësore për shqiptarët, si faktor i zhvillimit, ndaljes së emigrimit të popullsisë shqiptare dhe identitetit për këtë mjedis.
Shqiptarët kanë kapacitet të mjaftueshëm demokratik, qe çështjët e tyre t'i zgjidhin me mjete demokratike, por ne këtë aspekt duhet të ekzistojë edhe vullneti politik i pushtetit aktual.

Në mungesë të përgjigjës nga strukturat qeveritare mbi decentralizimin e pushtetit, duke formuar komuna te reja aty ku ka kushte e mundësi reale, sidomos ne ato mjedise ku ekzistojnë kërkesa nga ana e vetë qytetarëve, është duke u zhvilluar një propagandë mediatike, e cila çështjet përkatëse i trajton ne mënyrë të njëanshme dhe hegjemoniste qe nuk është ne favor të avancimit të barazisë nacionale dhe qytetare, si dhe te procesëve demokratike ne këtë mjedis multinacional.