Mesazhet e lexuara nga një i pranishëm në të

Zëri i Amerikës dhe pothuaj të gjithë mediat shqiptare e pasqyruan gjërësisht seancën dëgjimore për Shqipërinë që u zhvillua në Kongresin amerikan nga Komisioni për Sigurinë dhe Bashkpunimin në Europë. Ky pasqyrim ishte i mjaftueshëm për ta informuar opinionin publik shqiptar mbi temat më të rëndësishme që u diskutuan në sencën dëgjimore. Por, duke qënë një nga të pranishmit në të, si dhe një njeri që ka pothuajse 13 vjet që e ndjek nga afër politikën amerikane, m'u krijua përshtypja se jo të gjithë mesazhet e asaj seance arritën të kapen nga radarët e mediave.

Një nga këto mesazhe, i cili erdhi në formën e një surprize që pa filluar seanca, ishte ftesa për të dëshmuar që iu bë Eduard Selamit, ish-Kryetarit të PD-së në fillim të viteve '90. Ajo ftesë tregoi se ka njerëz të fuqishëm në Kongresin amerikan që dëshirojnë të shohin një alterativë serioze për zëvendësimin e qeverisë Nano: të djathën e reformuar sipas modelit të marsit 1992. Që ky interpretim i im të mos keqkuptohet, vlen të theksoj se ftesa që iu bë Selamit nuk do të thotë se pozicioni i Departamentit të Shtetit në lidhje me Berishën, udhëheqësin e të djathtës, ka ndryshuar - ajo thjesht tregoi se po rritet shumë presioni nga anëtarët e Kongresit për ta rishikuar atë pozicion.

Një tjetër mesazh që nuk arriti të transmetohej qartë nga mediat shqiptare ishte ai që Eduard Selami dha gjatë deklarimit të tij. Duke thënë se disa votues nuk e marrin mundimin të votojnë ngaqë nuk kanë besim se vota e tyre do t'i shkojë realisht partisë që preferojnë, ai dha mesazhin se e djathta e sotme mund t'i fitojë zgjedhjet e ardhëshme në qoftë se ato bëhen të ndershme. Por duke shtuar se e djathta duhet të paraqitet me një alternativë të re e njerëz të rinj në zgjedhje, ai dha edhe mesazhin se beson që një e djathtë e reformuar do të sigurojë mbështetje të fortë si nga elektorati shqiptar, ashtu edhe nga shteti amerikan e faktorë të tjerë ndërkombëtarë. Në përgjigje të këtij mesazhi të Selamit, Kristofer Smith, Kryetari i Komisionit për Sigurinë dhe Bashkpunimin në Europë, tha se ai duhet të rikthehet sa më shpejt në politikën shqiptare. Dhe këtë, e bëri jo më pak se tre herë.

Mesazhi më i fortë që u dha në atë seancë dëgjimore erdhi nga fundi i saj prej kongresmenit Frank Wolf, kryetarit të nënkomisionit që mbulon buxhetin e tre ministrive shumë të rëndësishme: të Jashtmes, të Drejtësisë, dhe të Tregëtisë. Duke e krahasuar Erion Veliajn e MJAFT-it me Lek Valesën e kohës kur ishte një elektriçist i thjeshtë e udhëheqës i lëvizjes "Solidarnost", dhe duke përdorur për të epitetin "një erë e re", kongresmeni Wolf dha mesazhin që, në qoftë se klasa politike aktuale nuk reformohet, shteti amerikan do të detyrohet të përkrahi figura të reja jashtë politikës si Veliaj, për të realizuar edhe në Shqipëri një revolucion paqësor të ngjashëm me atë të vitit 1990 në Poloni.

Ndërsa me paralajmërimin e fortë që i bëri qeverisë shqiptare për moskërcënimin dhe mosprekjen e tre të ftuarve nga Shqipëria (Veliajt, Spahiut, Mehdiut) ai dha mesazhin se shteti amerikan nuk do të tolerojë më hakmarrjet primitive (të hapura dhe të fshehura) të Zt. Nano ndaj atyre që ia zbulojnë publikisht lakrat e tij të prishura.

Në fund të seancës, një mesazh tjetër i fuqishëm iu dërgua qeverisë shqiptare, e cila përfaqsohej në seancë nga amabasadori Tarifa. Asaj ju kërkua që t'i shpiegojë zyrtarisht komisionit pse ministra të akuzuar për korrupsion e lidhje me krimin e organizuar nga vetë Kryeministri janë akoma në qeveri. Përkthimi: Në qoftë se nuk shqelmohen nga qeveria ministrat e akuzuar dikur nga Nano, Kongresi amerikan do ta detyrojë Departamentin e Shtetit ta ndërrojë pozicionin zyrtar ndaj qeverisë aktuale shqiptare, pavarësisht se ka qënë një aleate e bindur në luftën kundër terrorizmit.

Në mbyllje të këtyre pak rreshtave, dua të theksoj se interpretimi i fakteve jo gjithnjë është i lehtë. Dhe kjo vlen akoma më tepër për rastin kur faktet kanë të bëjnë me një nga mekanizmat më të komplikuara politike të botës - shtetin amerikan. Sidoqoftë, shpresoj që vitet e shumta që kam jetuar në SHBA të më kenë shërbyer që, të paktën, në interpretimet e gjërave që ndodhën në seancën dëgjimore rreth Shqipërisë, të mos kem gabuar rreth Shqipërisë, të mos kem gabuar.

(Botuar ne gazeten Panorama)

Eduard Zaloshnja, Ph.D.
Associate Research Scientist
Public Services Research Center
Pacific Institute for Research and Evaluation (PIRE)
11710 Beltsville Dr., Suite 300
Calverton, MD 20705
Phone: 301.755.2734
Fax: 301.755.2799