Ndërkohë

Ndërkohë që po shkruajmë, redaktorët e stacioneve të ndryshme televizive janë duke përgatitur tekstet e lajmeve që do të transmetohen gjatë gjithë ditës. Ndërkaq, gazetarët e ndryshëm mbledhin lajmet më të rëndësishme aktuale, brenda dhe jashtë vendit.
Sido që të jenë këto lajme, kudo që ndodhin ngjarjet dhe çfarëdo të kenë thënë personat e rëndësishëm që përcaktojnë ngjarjet e këtij vendi dhe të kësaj bote, një gjë është e sigurt: Të gjitha ndodhin ndërkohë.

Ndërkohë që policia ka asgjësuar 400 rrënjë kanabis sativa në Lazarat, drejtori i KESH-it, Andi Bejli, deklaron se nuk do të ketë kufizime energjie për muajin shtator. Këtë deklaratë ai e jep ndërkohë që gjendet në bregdetin italian njëra derë e helikopterit Bell 222, i cili u rrëzua natën e 16 korrikut dhe ndërkohë që kryeministri i vendit nuk ka deklaruar dy apartamente të nipërve të tij. Dhe të gjitha këto ngjanë ndërkohë që një zjarr i madh ka përfshirë pyjet përreth qytetit turk Budrum dhe që Osama Bin Laden deklaroi se femra që ka dashuruar më shumë në jetën e tij ka qenë Whitney Houston.

Të gjithë që ndjekin lajme në televizionet tona duhet ta kanë vënë re se gjithçka ngjan ndërkohë. Se ç’është kjo ndërkohë tamam-tamam, nuk mund të thuhet. Në gjuhën shqipe „ndërkohë“ do të thotë në të njëjtën kohë, njëkohësisht, sinkron. Ndërkaq (ose ndërkohë) nuk është e mundur që një derë helikopteri të gjendet pikërisht në çastin kur një bashkëshort vret të shoqen dhe të vjehrrën për motive xhelozie.

Fjala ndërkohë e ka humbur çdo lidhje reale me kohën. Ajo përdoret edhe për gjësende që kanë ndodhur shumë vite më parë ose do të ndodhin në të ardhmen. Dje dëgjova p.sh. në TV Klan një lajm të tillë: „Ndërkohë në Vjenë gjendet në një park një vajzë tetëmbëdhjetëvjeçare. Lajm i bujshëm, sepse ndërkohë kjo vajzë ishte rrëmbyer në moshën 12-vjeçare dhe kishte jetuar gjithë kohën e mbyllur nga rrëmbyesi i vet në një garazh. Ndërkohë do të bëhet identifikimi i vajzës“ etj.
Ka shumë mundësi që „ndërkohë“ të jetë spikerja e lajmeve, tavolina e saj, ngjyra e re e flokëve, përgjegjësi i redaksisë së informacionit, logoja e kanalit dhe gjithçka tjetër që i bashkon llafet që quhen lajme në një të tërë dhe që nuk ka të bëjë me konceptin kohë.

Në mënyrë të ngjashme e përdorte fjalën „tani“, A. B., një bashkënxënës i gjimnazit, sa herë që ngrihej në mësim. Ai rrallë e tek mësonte dhe, sa më pak të dinte, aq më shumë e përdorte fjalën tani. Më ka mbetur në mend një ditë që e ngrit në mësim profesor Xhepi në „Dituri makinash“, kur kishim për të mësuar nënkapitullin „Boshti me xhunga“. Fjalët që arriti të thoshte kur doli në dërrasën e zezë ishin: „Tani boshti me xhunga është një pjesë shumë e rëndësishme e makinës. Hëm, tani para çlirimit boshti me xhunga nuk njihej fare në Shqipëri, por me ardhjen e pushtetit popullor...“ para se të fluturonte jashtë klase dhe të merrte katër në regjistër.

Jetojmë në një kohë të inflacionit të fjalëve. Fjalët në Shqipëri po ndahen nga veprat me një shpejtësi marramendëse. Vështroni vetëm sasinë e fjalëve të kota që përdorin politikanët, sa herë i marrin ata nëpër gojë fjalët konsensus, dialog, mirëkuptim, sado që bëjnë gjithë ditën pikërisht të kundërtën e konsensusit, dialogut dhe mirëkuptimit. Shihni sasinë e premtimeve të kryeministrit tonë qysh nga fushata elektorale e deri më sot, sa shumë i përgjysmoi taksat, sa i ndëshkoi baronët e korrupsionit, sa i lëvizi veprat e naftës nga bregdeti turistik, sa i pengoi ndërtimet pa leje, sa i kompensoi pronarët dhe sa shumë na garantoi, garantoi, garantoi.
Ndërkohë, alibia verbale e politikës kalon vetiu në redaksitë e lajmeve. Sepse, t’u kushtosh këtyre politikanëve 1/2 e kohës së lajmeve, afërmendsh që do të infektohesh nga inflacioni dhe skizofrenia fjalësi/realitet që i karakterizon ata.

Megjithatë, ndërkohë nuk do të bëja fajtor vetëm gjuhën e politikës për zbrazjen e një numri fjalësh si ndërkohë, ndërkaq, madje, sidoqoftë; dialog, konsensus, paketë, vizion, garanci, do të (në përgjithësi forma e ardhme është krejt skizofrenike) etj. prej kuptimit të tyre. Në përgjithësi shoqëria jonë vuan nga mbushullia e fjalëve, nga raporti i tyre i zhdrejtë me punën, sikurse vuan nga mbushullia e kafeneve dhe raporti i tyre i zhdrejtë me prodhimtarinë (5 kafe: 1 punë; 10 kafe: 0,5 punë e kështu me radhë). Në një studim të një ekipi të huaj që vlerësoi punën që bëhet në Shqipëri me shtëpitë e fëmijës dhe raportet që këto i paraqesin ministrisë së Punës, lexoj: „Raportet janë të mbushura me fjalë të kota dhe të përgjithshme që nuk thonë asgjë për zhvillimin psikik e psiko-social të fëmijëve“. Kështu janë të mbushura me fjalë të kota të gjitha raportet te ne, sidomos ato të administratës shtetërore, që doemos do të marrin shembull nga udhëheqja e kësaj administrate.

Jetojmë në epokën e ambalazhimeve apo paketimeve të bukura (e keni vënë re sa herë përdoret fjala paketëë paketë ligjesh, paketë propozimesh, paketë reformash, aq sa të merr malli për kuptimin konkret, për një paqetë cigaresh). Kushdo, ose pothuajse kushdo në këtë botë, sidomos ata që janë në qendër të medieve, përpiqet ta paraqesë veten e tij dhe atë gjë që bën më të mirë sesa është në realitet. Njeriu i thjeshtë nuk e përdor kurrë fjalën ndërkohë, bariu e zëmë nuk thotë: ndërkohë që delet po kullosnin, lopa më polli dy viça; sepse e para, delet nuk kanë të bëjnë me lopën, e dyta ai thotë vetëm të vërtetën, që lopa i polli vetëm një dhe jo dy viça.

Edhe një stacion televiziv përdor fjalë parazitare, jo me qëllim, por sepse vetiu kërkon ta ambalazhojë sa më bukur edicionin e vet të të lajmeve, që në vetvete përbëhet nga disa ndodhi që s’kanë të bëjnë gjëkundi me njëra-tjetrën, edhe po ta zëmë se dy ngjarje kanë ndodhur sinkron njëra me tjetrën. Gjendjen e rëndon sasia e madhe e lajmeve që merren andej-këndej nga stacione të huaja, ndaj për të dhënë përshtypjen se këto lajme i lidh ndonjëfarë logjike e brendshme dhe ndonjëfarë pune hulumtuese-vlerësuese e redaksisë, përdoret fjala e tmerrshme ndërkohë.

Nuk dua ta nxjerr më të larë shtypin e përditshëm nga një dozë e mirë fjalësh parazitare. Konkretisht lexoj në një shkrim të djeshëm te gazeta jonë: „Ndërkohë çdo përvjetor të vdekjes së tij (të Azem Hajdarit, A. K.) Partia Demokratike ka zhvilluar homazhe pranë memorialit të tij... Vrasja e deputetit Azem Hajdari është cilësuar si vrasja e shekullit (uroj të mos ketë dorë gazeta në këtë punë, A. K.), ndërkohë që gjykimi i kësaj çështjeje ka vazhduar plot 70 seanca... Ndërkohë, pak ditë më parë Këshilli i Ministrave mori thuajse të njëjtin vendim edhe për Pjetër Arbnorin... Ndërkohë Kuvendi vendosi që një prej rrugëve në afërsi të parlamentit të marrë po emrin e tij....“ Si ka mundësi që çdo përvjetor (d.m.th. 7 herë qysh nga vrasja e të ndjerit), 70 seanca gjykimi, vendimi i KM-së për Pjetër Arbnorin dhe pagëzimi i një rruge me emrin e këtij të kenë ndodhur të gjitha në një kohë, ose ndërkohë.

Jemi qenie të paplota si njerëz dhe shumë nga veprimet tona zhvillohen pa ndonjë lidhje të brendshme logjike; këtë e kuptuan fare mirë edhe disa nga autorët e letërsisë moderne si bie fjala Virginia Woolf ose James Joyce me përroin e tyre të ndërgjegjes. Pale pastaj shteti dhe pale-pale shteti shqiptar me politikanët e tij, me partinë e vet më të madhe në botë (në raport me popullsinë), partinë e anarkistëve, me trafikantët, banditët dhe informalistët e tij të panumërt. Si mund të përshfaqin këta ndonjë lidhje të brendshme logjike në bëmat dhe të pabëmat e tyre të përditshme. Ndaj propozoj që fjala ndërkohë ose të përdoret strikt për dy ngjarje që ndodhin sinkron me njëra-tjetrën, ose të hiqet krejt nga fjalori i shqipes, për të mos e thelluar edhe më tej dëmin e madh që i ka shkaktuar ajo deri më sot kësaj zonje të motit.