Noel Malkolm, Të “ndikosh” luftën me një libër

Anglezi që shkroi historinë e parë të Kosovës për të huajt. Libri i tij, “Referenca e perëndimit për Kosovën”, ndikoi vendimin e ndërkombëtarëve për të ndërhyrë në Kosovë

TIRANË – Folës i një shqipeje libreske, të mësuar në laboratorët e Universitetit të Kembrixhit, ku në fakt nuk ka patur gjë tjetër në dispozicion përveç një libri dhe një fjalori, Noel Malkolm është pas 35-vjetësh (që nga koha kur ishte student), jo thjesht një mik i huaj i Shqipërisë nga ata që dashurohen me malet dhe njerëzit “ekzotikë”, por një referencë ndërkombëtare si studiues dhe historian i Shqipërisë dhe veçanërisht i Kosovës. Një nga ata historianët modernë që nuk mund të përfytyrohen të mbyllur në dhomën e shkrimit, por as në një aventurë përmes viseve shqiptare si studiuesit e shekullit të XIX-të.

Kjo nuk e pengon ta njohë Shqipërinë me gjithë rropulli, më tepër nëpërmjet të shkuarës së saj. I njohur për “Një histori e shkurtër e Kosovës”, libër që konsiderohet se ka influencuar vendimet e ndërkombëtarëve për çështjen e Kosovës, Malkolm është duke udhëtuar tani në të shkuarën shqiptare, nëpërmjet librit “Çeta e Profetëve” i tërhequr nga konteksti fetar i Pjetër Bogdanit. Këto ditë gjendet në Tiranë, i rikthyer pas më shumë se gjashtë vjetësh, për të folur në lidhje me statusin e Kosovës në një forum debati.

Mbrojtës i njohur i pavarësisë së Kosovës, Malcolm u shpreh edhe në Tiranë, ashtu si në kolonat e “Daily Telegraph”, në faqet e revistës politike “The Spectator” ku ka shkruar si komentator dhe ekspert i çështjeve të Kosovës por edhe të Ballkanit në tërësi, se “Kosova e meriton tërësisht pavarësinë e plotë”. Me argumente ligjore, politike dhe diplomatike, ai vazhdon që përpara luftës së Kosovës t’i kundërvihet të gjithë atyre tezave që përpiqen të krijojnë pasiguri dhe paqartësi për të ardhmen e saj.

“Çdo përpjekje për ndarje dhe kantonizim, do të ishte e gabuar dhe përcaktimi sa më parë i statusit të pavarësisë me garancinë e respektimit të të drejtave të pakicave, është mëse i domosdoshëm”. Ky është thelbi i qëndrimit të këtij anglezi fin, që historinë nuk e koncepton nga ana tjetër, aspak si pozicionim apo “parti-pri”, por si kërkim të së vërtetës. “Unë shkruaj vetëm të vërtetën, nuk shqetësohem për gjë tjetër”,- shprehet gjatë rrëfimit të tij për “Shekullin”, historiani anglez i sulmuar fort nga rrethet shkencore dhe zyrtare serbe.

“Megjithatë, do të thosha se nuk më mungojnë miqtë serbë, të cilët nuk janë fyer kurrë për atë që kam shkruar për shqiptarët. Por duhet të pohoj, se kam shumë më tepër miq shqiptarë”,- thotë historiani britanik që është ngatërruar në këto mëri ballkanike për të cilat shprehet, megjithatë, se nuk janë edhe aq të vjetra sa duken. Konflikt etnik si pasojë e politikës moderne, Malkolm tregon se kjo “mëri” mes shqiptarëve dhe serbëve u përvijua vetëm në fillim të shekullit të XIX-të. “Rritja e shteteve kristiane u politizua dhe krijoi konflikt. Por, që nga Beteja e Parë dhe në atë të Dytën e Kosovës, serbët dhe shqiptarët kanë qenë në një kamp në lidhje me qëndrimin kundër, apo edhe pro Perandorisë Otomane”, - thotë historiani, duke shtuar se ka patur një periudhë të gjatë harmonie mes shqiptarëve dhe serbëve.

Ashtu si edhe në librin e tij shumë të suksesshëm dhe po kaq të sulmuar, edhe në këtë rrëfim, Malkolm denoncon mitet serbe për Kosovën si “djepi i Serbisë” dhe falsifikimet e jashtëzakonshme të historisë nga studiuesit serbë. Kësisoj, ai përmend shembullin e një dokumenti të falsifikuar nga historianët serbë të cilët, thirrjen e dokumentuar të Perandorit të Austrisë drejtuar serbëve “Unë Perandori i Austrisë, ju kërkoj të mos largoheni nga shtëpitë tuaja”, për të justifikuar variantin e tyre ideologjik, e transformojnë duke i hequr dokumentit atë fjalëzën “mos” që përmbyste kuptimin.

I zhytur në historinë e Ballkanit të mbushur me mite e falsifikime, veçanërisht në historinë e shkruar nga serbët, siç shprehet Malkolm, megjithatë dokumentet historike dhe shumica e ekspertëve, nuk kanë dyshim për faktin gati “arkeologjik” se të ardhurit e parë në hapësirën e Kosovës, pra banorët e parë të saj kanë qenë ilirët dhe se ato janë identifikuar tashmë me shqiptarët e sotëm. Malkolm, shprehet se “nuk ka patur një kohë kur në Kosovë nuk kanë jetuar shqiptarë”. Akoma më pak argumenta gjen studiuesi britanik, në pretendimin serb se Kosova është djep i Serbisë, kur dokumentat historike flasin se serbët e parë shkuan në Kosovë vetëm në shekullin VI-VII dhe për herë të parë e kontrolluan Kosovën në shekullin e XIII-të. “Djepi origjinal i Serbisë, është një territor i quajtur Rashka (Sanxhaku), pra jashtë territorit të Kosovës”, - shprehet Malkolm.

I dekoruar dje me "Medaljen e Mirënjohjes" nga Presidenti i Republikës, Alfred Moisiu, Noel Malkolm është dekoruar gjithashtu edhe nga ish-presidenti i Kosovës, Ibrahim Rugova, ndërsa nuk resht së sulmuari nga pala serbe dhe madje edhe nga Akademia e Shkencave të Serbisë, por jo në shtypin perëndimor. Në fakt, Noel Malkolm nuk është një studiues ekskluziv i çështjes shqiptare, pasi më përpara se të interesohej për Shqipërinë dhe gjuhën shqipe, ka studiuar rumanisht, greqisht, turqisht dhe serbo kroatisht. “Por kishte një pjesë të mozaikut që mungonte dhe ajo ishte Shqipëria, të cilën e zbulova në vitet ‘75-‘80.

Meqenëse në Shqipëri ishte regjimi komunist, udhëtova për të njohur këtë pjesë të mozaikut ballkanas që më mungonte, në Kosovë”, - shprehet historiani anglez duke shtuar se pas librit për Bosnjen, kuptoi se mungonte një histori në anglisht e Kosovës dhe se Perëndimi deri atëherë ishte influencuar nga falsifikimet historike nga ana e serbëve. Pak kohë më parë, gjatë një takimi, Hollbruk i ka thënë se e kishte lexuar librin e tij për Kosovën dhe ky është ndikimi i ri që ka krijuar libri i këtij historiani anglez, një libër i cili ka mjaftuar për të ndikuar deri edhe vendimin e ndërkombëtarëve për të sulmuar Beogradin, në atë që u quajt Lufta e Kosovës.

Malkolm për çështjen e statusit të Kosovës
Pyetja e madhe është: Sa kushte do të shtohen?
Në lidhje me statusin e Kosovës, eksperti i rajonit të Ballkanit shprehet, se: “Do të jetë e vështirë për serbët që të japin Kosovën. Por unë di që ka disa politikanë serbë që do të donin ta hiqnin qafe Kosovën, sepse ata e dinë se në të kundërt, që pas dy gjeneratash 40% e ushtrisë serbe do të jetë e përbërë nga shqiptarë. Kështu, për shembull, edhe vetë një ideolog serb i njohur, Dobriça Qosiç, është shprehur se “Kosova është kancer në trupin e Serbisë...”.

Sidoqoftë, mendoj se marrëveshja përfundimtare do të refuzohet nga serbët dhe ajo do t’u imponohet atyre. Nuk ka dyshim që Kosova do të jetë e pavarur. Por pyetja e madhe është, se sa kushte do të shtohen. Kështu, për shembull, në lidhje me çështjen e decentralizimit, krijimi i një blloku me serbë në Kosovë është rrezik për një shtet të pavarur... Gjithsesi, çdo gjë do të varet nga detajet. Një tepricë decentralizimi që i jep shumë pavarësi komunave serbe do të krijojë një ndarje de facto, që është shumë e keqe edhe për vetë serbët e Kosovës”,- thotë Malkolm.

Malkolm në forumin “Kosova, statusi dhe sfida”:
“Kosova e meriton pavarësinë e plotë”
Studiuesi britanik Noel Malcolm, analizoi çështjet juridike dhe kushtetuese të statusit të ri të Kosovës, në forumin që u zhvillua dje në Pallatin e Kongreseve, “Kosova, statusi dhe sfida”, organizuar nga Instituti Shqiptar për Studimet Politike. Ai tha se gabimisht debati i sotëm publik në perëndim, bëhet nisur nga argumente morale e politike, duke lënë mënjanë argumentet ligjore, të cilat janë tërësisht në favor të pavarësisë së Kosovës.

Sipas Malcolm, pavarësia nuk është rast që mund të kërcënojnë përsëritjen e precedentëve në vendet e tjera, por një rast tipik i përfundimit të procesit të shpërbërjes së një shteti federativ, ku Kosova ishte një njësi e saj dhe jo i ndarjeve brenda një njësie. Malcolm tha se Kosova e meriton tërësisht pavarësinë e plotë dhe me argumente ligjore, politike dhe diplomatike, iu kundërvu të gjithë atyre tezave që përpiqen të krijojnë pasiguri dhe paqartësi për të ardhmen e saj. Më tej, Malcolm shprehu vizionin e tij për të ardhmen e Kosovës, duke thënë se çdo përpjekje për ndarje dhe kantonizim do të ishte e gabuar dhe se përcaktimi sa më parë i statusit të pavarësisë me garancinë e respektimit të të drejtave të pakicave, është mëse i domosdoshëm.

Kush është Noel Malcolm?
Malcolm është shkrimtar, historian dhe gazetar britanik. Ka studiuar në Kembrixh, dhe është një nga analistët më të mirë britanikë në çështjet e Ballkanit. Ka qenë drejtor i revistës politike “The Spectator” dhe komentar i gazetës “Daily Telegraph”. Ka punuar gjatë për “British Helsinki Human Rights Group”, i njohur edhe në Shqipëri. Është autor i librit "Bosnja,-një histori e shkurtër" (1994), “Origins of English Nonsense” (1997), “Aspects of Hobbes” (2002), “The Mental World of an Early Modern Mathematician” (2005). Është editor i Korrespodencës së Thomas Hobbes (1994) dhe ka shkruar librin “George Enescu, jeta e tij dhe muzika" (1990) ( Toccata Press).

Librat e tij mbi Kosovën ( “Kosovo: A Short History'' (1998) dhe Bosnjën, gjithashtu një histori e shkurtër, kanë patur sukses të madh në perëndim dhe janë të referueshme për të gjithë studiuesit e çështjeve ballkanike. Sidomos libri për Kosovën ka patur sukses më të madh, edhe pse është sulmuar ashpër nga qeveria dhe studiuesit pro-qeveritarë serbë. Ai është dekoruar edhe nga Presidenti Ibrahim Rugova, me medaljen e artë të “Lidhjes së Prizrenit".