Shqiptaro - amerikanėt
Dorėheqjet: "Jemi tė befasur - nuk e kemi pritur"
-- nga Beqir SINA, Nju Jork, SHBA
Diaspora: Duhet tė jetė mjaft pozitive e mėnēur dhe e urtė t'ju ndihmojė procesve dhe zhvillimeve tė Kosovės deri nė pavarėsinė e saj - krijimin e shetit tė Kosovės
BENSONHURST - BROOKLYN(NY) Shkurti, filloi me tre lajme tė shkurtėra por tronditėse, nga Europa. E para : Nė fund tė javės sė kaluar gripi i shpendėve hyri nė BE. Hyrja e virusit tė gripit tė shpendėve nė Evropė, u shkakton dhimbje koke tė gjithė intelektualėve, qė hartojnė plane sigurie. Mund tė jemi tė sigurtė se tė gjitha gėnjeshtrat qė shoqėruan katastrofat e mėparshme tė sistemit shėndetėsor, do tė rikthehen sėrish. Ēernobili dhe retė e tij radioaktive, konservat e gjakut tė infektuar me HIV qė ju shpėrndanė pacientėve nė
nevojė... tė gjitha kėto ngjarje janė ende nė kokat e njerėzve, nėpėr Europė.
E dyta: Nė fund mbetet vetėm shija e njė historie krimi dhe njė manipulimi
tė veēantė: Arrestimi i Mlladiēit do tė kishte qėnė njė sukses i madh pėr
qeverinė nė Beograd dhe pėr kryeministrin Koshtunica, i cili, qėndron pėrpara
etapės vendimtare tė bisedimeve pėr antarėsim nė BE. Por ndėrkohė qė mediat
ndėrkombėtare shkruajnė me vrull mbi arrestimin e Mlladiēit, qeveria serbe
pėrgėnjeshtron ēdo lajm." "Nuk ėshtė mirė qė Serbia nuk pranon tė distancohet nė
mėnyrė kritike nga e kaluara e saj dhe mėkatet e luftėrave tė Ballkanit.
Por pikėrisht njė sjellje e tillė do t'i bėnte mirė politikės vendase, sepse vetėm
kėshtu do tė mund tė kapėrcehej ndjenja e lartė nacionaliste e politikanėve
dhe intelektualėve serbė." "Arrestimi i "kasapit tė ballkanit", siē
konsiderohet Mlladiē, pasi kryekasapi konsiderohet Millosheviēi, do ta ndryshonte nė
mėnyrė dramatike situatėn e Beogradit, ndonėse ultra nacionalistėt do tė
protestonin nė mėnyrė masive. Por shumica e serbėve nuk interesohet mė pėr
ndjenjat e nacionalistėve, sepse e dinė se vendi i tyre ka njė tė ardhme vetėm nė
Evropė dhe nė BE. Tani e kanė rradhėn serbėt dhe qeveria e tyre qė tė ndėrmarrin hapat e nevojshėm."
E treta : Kryesia e Lidhjes Demokratike tė Kosovės vendosi tė largojė nga
posti i kryetarit tė Kuvendit tė Kosovės, Nexhat Daci.Lajmi u konfirmuar nga
Eqrem Kryeziu, nėnkryetari i LDK-sė.Nė vend tė tij, nė krye tė Kuvendit tė
Kosovės, kryesia e LDK-sė ka caktuar z. Kol Berisha."Kryesia e LDK-sė ka marrė
njė vendim tė vėshtirė, por tė domosdoshėm. Pikėrisht ky vendin konsiston nė
faktin qė z.Kol Berisha tė zėvendėsojė profesor Nexhat Dacin si kryetar i
parlamentit tė Kosovės. Daci ishte kryetari i parė i parlamentit tė Kosovės, tė
dalė nga zgjedhjet e vitit 2001 qė u fituan nga Lidhja Demokratike e
Kosovės.Ai shėrbeu pėr dy mandate, edhe pas fitores sė LDK-sė nė zgjedhjet e
pėrgjithshme tė vitit 2004.
Skena politike e Kosovės, ėshtė tronditur tė mėrkurėn pas dorėheqjes sė
kryeministrit dhe kėrkesės drejtuar kryetarit tė parlamentit. Kryeministri i
Kosovės, Bajram Kosumi tė njoftoi dorėheqjen pas shumė spekulimeve pėrmes njė
deklarate para gazetarėve nė Prishtinė. Kosumi ishte kryeministėr i qeverisė sė
koalicionit mes Lidhjes Demokratike tė Kosovės (LDK) dhe Aleancės pėr
Ardhmėrinė e Kosovės (AAK) nė Kosovė pėr njė vit. Ai e mori postin nė mars tė vitit
tė shkuar, pas dorėheqjes e mė tej vetėdorėzimit nė Hagė tė ish-kryeministrit
Ramush Haradinaj.Si z. Haradinaj, dhe Z. Kosumi ishte nga rradhėt AAK-sė.
Tronditje:
Me largimin e Z. Kosumi, pritet qė nė kabinetin qeveritar tė bėhen ndryshime
tė mėdha. Analistėt thonė se tronditjet nė skenėn politike kosovarė janė
pasojė e pėrplasjeve politike nė gjirin e partisė mė tė madhe nė kosovė, Lidhjes
Demokratike tė Kosovės, pas vdekjes sė ish-udhėheqėsit tė saj Ibrahim
Rugova.Zhvillimet e fundit nė skenln politike tė Kosovės pėrkuan me vizitėn e
paralajmėruar nė Prishtinė, tė kryenegociatorit pėr statusin Marti Ahtisari. Pas
takimeve, z. Ahtisari tha se zhvillimet nė skenėn politike kosovare, nuk do tė
ndikojnė nė procesin e negociatave pėr statusin. "Pres qė procesi i
negociatave tė intensifikohet. Nuk mendoj se kjo situatė do tė ndikojė negativisht
nė proceset qė i zhvillojmė nga Viena", tha z. Ahtisari.
Lidhur mbi zhvillimet mė tė fundit nė skenėn politike kosovare, gazeta
kombėtare Bota Sot, ndoqi reagimet e shqiptaro - amerikanėve dhe shtroi para
opinionistėve kėto pyetje : Si i komentoni zhvillimet me te fundit ne Kosove ? A
e pengojne apo e ndihmojne ne keto ēaste dialogun ? Ka shume spekulime dhe
thashetheme lidhur me postet rreth individeve edhe ketu nė Amerike se ky apo aj do tė bėhet minister i punėve tė mbrendėshme.
Ndėrsa, duke komentuar rreth dorėheqjes sė Kryeministrit tė Kosovės, anėtari
i Kongresit amerikan, Elliot Engel, shprehet se fakti qė tranzicione tė
tilla nė Kosovė janė bėrė nė mėnyrė paqėsore dhe demokratike tregon se Kosova
ėshtė e gatshme tė marrė pavarėsinė menjėherė. Zėri i Amerikės foli me
Kongresmenin Engel. Zėri i Amerikės, pyeti kongresmenin Engel:" Sikur tė mos
mjaftonte vdekja e presidentit Rugova, tani po largohen nga postet dy nga figurat
kryesore tė politikės, kryeministri dhe kryetari i parlamentit. Si i shikoni ju kėto ngjarje?
Elliot Engel: Kjo ėshtė ēėshtje e brendshme e qeverisė sė Kosovės, ēfarė
tregon se Kosova ėshtė vend demokratik, dhe sinqerisht kjo ėshtė njė arsye mė
tepėr pse Kosovės i duhet dhėnė pavarėsia menjėherė. Nė disa vende tė tjera tė
botės, nė disa diktatura, nėse dikush nė nivele tė tilla jep dorėheqjen, nėse
dikush vdes, tė nesėrmen ka tanke nėpėr rrugė. Deri tani janė bėrė disa
tranzicione nė qeverinė e Kosovės, tė gjitha janė bėrė nė mėnyrė paqėsore,
demokratike dhe me pjekurinė e njė qeverie demokratike. Kur vdiq presidenti
Rugova, ne pamė zėvendėsimin e tij nė mėnyrė demokratike.
Kur kryeministri Haradinaj u desh tė jepte dorėheqjen ne pamė zėvendėsimin e tij nė mėnyrė
demokratike. Dhe tani qė kryetari i parlamentit dhe kryeministri dhanė dorėheqjen
kjo po bėhet nė mėnyrė paqėsore dhe demokratike. Dhe unė e shoh si shenjė pozitive
se populli i Kosovės ėshtė gati pėr pavarėsi dhe gati pėr tė zėnė vendin e
tij nė lidhjen e vendeve demokratike. Ky ėshtė njė popull qė e kupton se kur
njė udhėheqės vdes apo jep dorėheqjen ai zėvendėsohet nė mėnyrė demokratike siē parashihet nga kushtetuta.
Bahri Ramadani - kryetar i komunitetit shqiptaro - amerikan nė Karolinin e
Veriut dhe Virxhinisė, thotė se " Me mėsimin e lajmit u befasum. Nuk e kishim
pritur njė gjė tė tillė - dhe ende nuk e besojmė se sa tė vėrtetat janė. Por,
s.d.q.pėr momentin kjo do tė thotė, se ėshtė shumė delikate m'u nė prag tė
bisedimeve pėr statusin final, ēka edhe nėnkupton pavarėsinė e Kosovės. Nuk
duhej tė kėrkohej dorheqja nga partitė e tyre, ėshtė shqetėsues fakti se dorheqja erdhi nga brenda partisė. Por, ndodhin !
Mendoj se politikanėt tanė nė Kosovė, duhet tė tregohen mė tė matur dhe mė
tė menēur, qė nė prag tė bisedimeve mes Prishtinės e Beogradit, tė mos krjijon
vakium politik. Ata duhet t'a dinė mirė se ēfare peshe kanė ata gjatė kėtij
viti qė ėshtė edhe viti i pavarėsisė sė Kosovės. Megjithatė, kamė besim se do
tė mbizotėrojė menēuria dhe maturia qė u tregua me humbjen e presidentit Rugova. Politikanėt e Kosovės, do t'i karakterizojė toleranca dhe uniteti gjithė kombėtar. Individėt, si nė SHBA-ės apo nė Kosovė, kurrėsesi s'do t'a pengojnė pavarėsinė e Kosovės. Gjendja do tė tejkalohet, e populli i Kosovės, do tė realizojė ėndėrrėn e tij - pavarėsinė e Kosovės.
Ndėrsa, Adem Salihu, Inxhinier e Makinersiė, i punėsuar nė Elektronėn
Nukleare Amerikane, i komunitetit shqiptaro - amerikan Rohd Island -
Manchessusttes, thotė se :" Nuk kamė ndonjė mendim tė prerė pasi edhe vetė gjendja
nuk ėshtė ende e tillė - pra duket si shumė e brishtė. Por, nė bazė tė
informacionit nė medien elektronike e vlersoi faktin se dakordimi duket se ka qėnė
sipas tyre i tė gjitha palėve. Bėhet fjalė me sa kuptoj unė pėr njė mirėkuptim
pėr ndryshim. Me siguri qė kjo e cila ndodhi, ėshtė njė moment normal e cili
ka kaluar pėrmes mirėkuptimit dhe tė akodrdimit tė tė gjitha palėve.Ndėrkaq,
nuk kamė ndonjė mendim tė veqantė rreth dy kandidaturave tė shpallura - por
mendojė se janė tė aftė tė kryejn detyrėn qė do tė marrin pėrsipėr me nder e
pėrgjegjėsi tė lart pėr sa i takon ēėshtjes qė i pret.
Zoti Dervishė Jahjaga redaktorė pėrgjegjės i gazetės sonė nė SHBA-ės, i ka
ndjekur me vėmendije kėto zhvillime. Ai thotė se : "Zhvillimet e fundit edhe
pse ndoshta te stuhishme, mendoj se kan qene te pritura dhe mendoj se te
domosdoshme, kur kemi parasysh zhvillimet e shpejta diplomatike qe po behen rreth
Kosoves per te percaktuar statusin final te saj. Ėshtė me rėndėsi qė tani
institucionet e Kosovės e sidomos partite e koalicionit t'i shkojne punes gjer
ne fund, respektivisht pastrimet t'i kryejn nė tė gjitha nivelet dhe pa
pompozitet. Sepse nuk ka kohe qe keto ndryshime te behen per ēdo 4-5 muaj apo ēdo
vit. Tė kesh njė post udhėheqės dhe t'i shėrbesh atdheut ėshtė krenari, por kur populli nuk tė kanė pėr qefi ėshtė tragjedi.
Sa i pėrket z. Daci mendoj se ka luajtur nje rol te madh ne afrimin e shqiptarėve te Kosoves pas lufte, dmth
ka kontribu shume ne uljen e tensioneve. Nuk e di sa inkurajuese ėshtė
shkarkimi i tij dhe cilat do tė jenė pasojat, por pasoja do tė ketė gjithsesi.
Shpresojmė qe Institucionet e Kosoves do tė jenė unike dhe tė tejkalojnė
gjendjen e krijuar sa mė shpejtė. Tani e gjithė energjia duhet te drejtohet ne
qendrat e vetevendosjes si ne Washington, New York, Londėr dhe Bruksel. Detyra e
parė duhet tė ishte hapja e zyrave ndėrlidhėse tė Kosovės nė kėto qendra.
Mė tej z. Jahjaga mendon se: Duke i pare edhe reagimet nderkombetare
mendoj se keto ndryshime nuk e pengojne dialogun sepse bashkesia nderkombetare e
sidomos SHBA-tė jane te interesuara qe sa me shpejte te vendoset statusi i
Kosoves, qe shpresojme qe do te jete pavaresia e plote dhe pa kushte, por puna ende nuk eshte kryer.
E them kete sepse zhvillimet e fundit ne Shqiperi jane shqetesuese, kur kihet parasysh acarimet politike dhe sjelljet e ēoroditshme
te opozites shqiptare. Tendenca pėr tė shkarkuar kryeparlamentaren Jozefina
Topalli ėshtė skemė e pėrgatitur pėr destabilizimin e Shqipėrisė. Ēdo
destabilizim politik i Shqiperise nė kėtė kohė delikate do tė ishte fatal edhe pėr
fatin e Kosovės. "Klani i Zemunit" eshte i fuqishem andej dhe kėtej kufirit.
Mos tė harrojmė kėtė fakt, sepse pa njė Shqipėri stabile, vėshtirė do ta ketė Kosova. Kjo ėshtė provuar historikisht.
Ndėrsa duke iu pėrgjigjur pyetjes sė fundit lidhur me spekullimet qė dalin
qarkullojn kėtu z. Jahjaga shprehet: Sa i pėrket kėtyre gjėrave, njė gjė ėshtė
me rėndėsi se kushdo qė e merr kėtė post do tė ketė shumė punė dhe sfida,
kur kihet parasysh se Kosova ėshtė e frekuentuar nga shumė shėrbime tė huaja
sekrete, krim te organizuar etj. Mendoj se Kosova ka kuadro tė pėrgatitura pėr
kėtė post. Sipas mendimit tim, kandidati duhet te jete i pergatitur
profesionalisht, te ket biogarfi te paster kombetare dhe tė jetė i vendosur tė
pėrballet pėr sfidat qe do ta presin. Do ta cekja nje shembull praktik: "ne vitet e
90-ta New Yorku perballej me vrasje te shumta, me tregti te droges, grupe
mafioze etj, dhe mayori legjendar i New York-ut Rudy Giuliani e pat emeruar
komisionerin Wiliam Braton per komisioner te policies, i cili per 2 vjet New
York-un e ktheu ne nje nder qytetet me te sigurta ne SHBA. Sot, komisioneri
Braton ate pune e ben ne qytetin e Los Angjelosit.Do tė ishte mire qė ministri i
ardhėshėm tė jetė apolitik, me pėrgatitje superiore akademike nga fusha e
sigurisė. Kosova ka kuadra tė tillė. Nuk duhet tė ket imponime per postin e
ministrit, ministri duhet ti plotesoj keto kushte, nė tė kundėrtėn do tė jetė gabim.
Agim Hadri - nga bashkėsia shqiptaro - kanadese me veprimtari nė Toronto -
Ontario(Kanada), mendon se kjo ēka po ndodh tash nė Kosovė, ėshtė mė se
normale nė vendet demokratike. Nė vendet demokratike zhvillime tė tilla nuk shihen
asnjėher me ndonjė ēudi tė madhe. Prandaj, mendoj se edhe kėto ndryshime qė
kėrkohen tė ndodhin ndoshta kanė qėnė tė nevojėshme. Pasi kanė mbetur shumė
punė pa u bėrė dhe ka edhe vėshtėrsi nė pėrcaktime pa parė se si do tė
pėrecepitojė situata e krijuar. Dėshirojė qė ky zhvillim tė marrė pėr mirė e jo tė kalojė nė rrugė tė gabuar.
Megjithatė parė nė njė kėndėvėshtrim tjetėr, kjo mendojė se do t'i
kontribojė dialogut qė ka filluar dhe do t'a nxisė edhe mė shumė atė. Porceset e
filluara nė Kosovė, dhe asnjėher nuk duhen parė si ēėshtje personash qė do tė
udhėheqin proceset, qoftė kėta nga Kosova ose edhe nga Amerika. Kurrė nuk duhet
tė ushqejmė iluzione tė tilla se janė shumė tė dėmėshme. Nuk mendojė se do tė
ketė ngjizje tė ēėshtjes. Ne duhet tė besojm se procesi qė ka nisur nuk do tė
ketė ngecje. Veqse do tė varet se me ēfarė vrulli do tė punohet qė t'ia
arrihet edhe qėllimit qė ėshtė pavarėsia e plotė e Kosovės.
Dr Dentist, Adem Hasanaj ka kėto pėrgjigje: Megjithse, nuk jemi dhe shumė
afėr zhvillimeve tė atjeshme, por do tė thoja qė LDK-ja ka nevojė tė
rikonstrukturohet. Ajo ka nevojė tė bėhet njė parti mė shumė demokratike. Ajo vertėt
qė filloi si njė lėvizje gjithė popullore kundra Sėrbisė, dhe kundra Lidhjes
Komuniste ajo me kalimin e kohės ka ardhur koha qė diēka tė ndryshojė, qė ajo tė funksionojė ashtu siē duhet si parti demokratike.
Lidhja Demokratike e Kosovės duhet tė bėhet model i njė partie demokratike
nė Kosovė. Ajo duhet tė "xhvishet" nga njėrėzit qė kanė paragjykime dhe
mentalitete. Duhet gjetur tamam ata njėrėz qė i pėrgjigjen zhvillimeve
bashkėkohore nė tė gjitha nivelet. Daci ka qėnė politikan me qėndrime tė ekuilibruara
dhe me aftėsi politike. Lidhur me procesine filluar, ai ėshtė njė proces qė ka
nisur dhe nuk ka asnjė forcė t'a ndalė atė. Problemi i Kosovės ėshtė tash jo
vetėm nė dorė tė vetė kosovarve por aty kanė dorė edhe komuniteti ndėrkombėtar. Kėshtuqė edhe kėto zhvillime nuk do tė kenė kurrė fare ndikimi nė atė qė ėshtė kryesorja - procesi. Ndėrsa brenda partive do tė ketė ndikime tė mėdha.
Ky ka pėr tė qėnė njė proces qė do tė vazhdojė deri sa tė pėrcaktohet statusi final qė ėshtė pavarėsia e Kosovės.
Nuk pėrjashtohet mundėsia qė edhe ndonjė shqiptaro - amerikanė tė kyēet
drejpėrsėdrejti nė Qeverinė e re. Por, pa ulur vlerat e diasporės e
potencialet e saja, do tė theksoja se : "Nė rradhė tė parė, duhet tė zgjidhen njėrėz
qė me tė vėrtet janė tė aftė t'u prijnė procesve. Fillimisht duhet kėrkuar nė
Kosovė, aty ku rrihen gjėrat ma mirė e pastaj tė hidhen sytė kėtu. Pra tė
mos biem nė gabime tė mė parėshme zgjedhja e njėrzve pa pėrgatitje, pa aftėsi
dhe nivel politik e intelektual. Kosovės nė kėto momente i duhen njėrėz tė
ndershėm dhe tė pėrkushtuar. Diaspora ashtu si nė tė kaluarėn edhe sot, do tė
jetė mjaftė pozitive e mėnēur dhe e urtė t'ju ndihmojė procesve dhe zhvillimeve tė Kosovės deri nė pavarėsinė e saj krijimin e shetit tė Kosovės
Uashington: ndryshimet nė udhėheqjen e Kosovės janė vendime tė vetė zyrtarėve shqiptarė tė Kosovės.
Departamenti amerikan i Shtetit deklaroi dje se dorėheqja e kryeministrit Bajram Kosumi dhe vendimi i Lidhjes Demokratike tė Kosovės pėr tė zėvendėsuar kryetarin e parlamentit, Nexhat Daci, janė vendime tė brendshme tė zyrtarėve shqiptarė tė Kosovės.Nė njė deklaratė tė Departamentit tė Shtetit theksohet se Shtetet e Bashkuara presin qė udhėheqėsit e rinj tė Kosovės tė angazhohen nė mėnyrė konstruktive nė bisedimet mbi statusin pėrfundmtar dhe tė pėrshpejtojnė pėrpjekjet pėr pėrmbushjen e Standardave pėr Kosovėn. Shtetet e Bashkuara, thuhet mė tej nė deklaratė, janė tė angazhuara tė punojnė me tė dėrguarin e posaēėm tė Kombeve tė Bashkuara, Marti Ahtisari, dhe tė dyja palėt nė bisedime pėr arritjen e njė marrėveshjeje mbi statusin pėrfundimtar tė Kosovės brenda kėtij viti.