HYRJE | HISTORI | LETĖRSI | FOTOGRAFI | LAJME | INFO | RRETH NESH |     FJALA e LIRĖ


Kontakto: [ ] ose [ Kontakti ]

 
  [ Prapa ]


Amerikėn nė zemėr, ashtu si Shqipėrinė...

Robert Kadiu, vdiq nė moshėn 44-vjeēare - Mori rrugėn e kurbetit qė tė kalbet e tretet "nė dhé tė huaj"

Beqir Sina -- nga Beqir SINA, Nju Jork

Bay Ridge - Brooklyn (NY): Integrim nė jetėn e njė vendi kupton vetėnatyrėshėm edhe kompleksitetin e jetės, qė ka vėnė nė lėvizje si asnjėherė tjetėr, jetėn e tij, prej kur ēdo njeri prej nesh la me njė "plagė tė madhe" vendin e tij dhe mori rrugėn e huaj. Ndoshta!?! edhe do tė kalbet e tretet, pa ditur e pa kuptuar ndonjėherė, aty ku i thonė; "nė dhe tė huaj". Prej kur ky komunitet jetonte nė koloni tė vogla shqiptarėsh nė Amerikė, e deri tani kur ai numėron mė shumė se gjysėm milioni shqiptarė, nė tė gjithė territorin SHBA-s, komuniteti ynė ose mėrgata shqiptare, nuk ka pushuar sė rendurit ndajė halleve e problemeve me tė cilat, gjendej shpeshherė vendi i tyre, familja e tyre. Jeta i ka mėsuar kėta njėrėz hallexhinj, qė tė lindin e tė rriten me brengat e hallet familjare, pikėrisht, me ato qė janė sot, edhe virtytet mė tė ēmuara tė shqiptarėve, dhe qė i dallojnė ata nga popujt e tjerė.

I ndjeri, Robert Kadiu Familja Kadiu nga Suli i Devollit (Korēė)
Aviniu, xhaxhai i Muntazit, vdiq nė burg. Tregojnė, se Avduli, kalojė vite tė tėra nėpėr burgjet e diktaturės. Reshat Kadiu, nėna Fidaria, me vėllezėrit, dhe tre fėmijėt Muntazin, Xhezmiun dhe Menduhun, tė vegjėl detyrohen mė forcėn e policisė, tė largohen nga Suli - Devollė, vendi i tė parėve tė tyre, pėr t'i dėrguar mė pasė nė kampet e interrnimit. Reshat Kadiu, bėri 7 vjet burg. 1949 deri nė 1954-ėn, vuajtėsit, thonė se tė rinjtė e presekutuar nuk lejoheshin tė martoheshin me njėri tjetrin. Ky akt i natyrshėm shpirtėror, shihej at'here nga pushetarėt, si njė shtim dhe ringjallje e familjeve qė ata mendonin t'i zhduknin.

Kjo supozonte edhe eleminimin gjenetik, tė gjithėve atyre qė ata i kishin vetshpallur "armiq". Nė kampin e Tepelenės, Delevinės, Porto Palermos, Fabrikės sė Tullave, Kuēovės e Uznovės, ishte shumė e vėshtirė qė tė martoheshin dy tė rinjė. Me shkatėrrimin e kampit tė Tepelenės mė 1954, dhe krijimin e qėndrave tė interrnuarve, si nė: kampin e ineterrnimeve nė Plug, Savėr, Gjazė, Grabian tė rrethit tė Lushnjes, Muntazi, qe edhe i pari i interrnuar, i martuar nė kamp me njė zonjushė tė tė njėtės klasė. Me tė bijėn e Kaloshėve, Feten, e Murat Kaloshit. Jetuan nė Plug - Lushnje, deri kur edhe nė zemrėn e fytyrėn e tyre tė pėrvuajtur, u lindi njėfare shprese, qė edhe megjithse ishte e vonuar pėr ata, por mund tė pranohet se i ringjalli edhe njė herė.

Fetja, e ėma e tė ndjerit

Jeta e solli, fati i madh tė largoheshin nga Shqipėria. Qė, edhe familja Kadiu nga Devolli i Korēės, me banim nė Plug - Lushnje, i ndjeri Robert Kadiu, tė linte Shqipėrinė, dhe tė ndiqte rrugėn e tė parėve tė tij. Tė atyre qė e rrahėn gurbetin prej kur ai filloi pėr shqiptarėt. Roberti, nė kontrastin e madh nė nėntorin e vitit 1990, kur u hap papritur kufiri, kur me mijėra shqiptar tė etur pėr liri e demokraci, kishin ikur pėrmes ambasadave perendimore nė Tiranė, mori "frymė lirishtė" dhe i gėzojė asaj dite. Plani djallėzor i rregjimit tė zbraste Shqipėrinė, nga tė pakėnaqurit, nga ata qė padrejtėsisht ua mohojė dhe ua morri tė gjitha tė drejtat, fillojė kur rregjimi pėr tė arritur qėllimin, krijojė edhe lehtėsime pėr viza udhėtimi pėr shqiptarėt, ē'ka dukej si njė ēmenduri deri at'here.

Muntazi, i jati i tė ndjerit

Irfan Kaloshi, njėri prej nga mė tė afėrmeve tė tij, thotė se: Roberti, lindi mė 24 shkurt 1962, pėr tė vdekur, mė 4 maj 2006 nė moshėn 44 - vjeēare. Lindi nė sektorin e ndėrrmarrjes bujqėsore(NBSH) Plug - Lushnje. U rritė dhe u edekua mes njė familjeve nga mė fisniket dhe nga mė tė dėgjuarat nga e gjithė Shqipėria, Kosova e Ēamėria. Familje tė njohura, patriote, adhetare e intelektuale. Familje me "taban" siē i quajm ne. Familje, me bindje dhe formim p olitik, me tradita dhe zakone nga mė tė vyerat shqiptare. Familje, nga ato qė edhe ai vetė ishte geni i tyre. Ai ishte njė pėrzjereje e padiskutueshme gjaku, i dy fiseve nga mė tė njohurat nė Dibėr e Korēė. Prej Kadiut tė Devollit dhe Kaloshit tė Dibrės. Nga ato familje, qė mė vonė, ai trashėgojė e mishėrojė veset mė tė mira".

Dhurata, bashkėshortja e tė ndjerit

Mėsimet e para i mori nė fshatin e lindjes. Kreu shėrbimin e detyrueshėm ushtarak nė repartet e punės. U martua me zonjushėn Dhurata Lamēe, nga fshatrat e Ebasanit. Pas njė viti u lindi edhe fėmija e parė, Aleni, sot, 17 vjeēarė. Mirpo, gjatė jetės gjithmonė janė disa gjėra qė lėnė gjurmė tė pashlyera nė kujtesėn e njeriut. Sidomos, kur ndonjėra prej tyre nuk mund tė harrohet kurrė. Asnjėher nuk i dilte nga mėndja, dhe e kujtonte shpesh-herė, kohėn kur babai i tij (Muntazi), do tė kalonte tronditjen mė tė madhe. Ai pėsoi pa asnjė arsye njė dhunė tė egėr, e pėrgatitur ajo prej segmeteve tė sigurimit tė shtetit, pasojat shėndetėsore tė sė cilės, duken si gjurmė nė shėndetin e trupin e tij edhe sot. Mentazi u ndoqė dhe u torturua nėpėr birucat e Degės sė Punėve tė Brendėshme, ēnjerėzisht. Me njė akuzė tė trilluar, qė sot, tė duket aq absurde :" Agjentė i Amerikanėve, i grekėrve dhe i grupeve tė diversanteve nė Shqipėri - bashkėpuntor i tyre qė tė pėrbyste pushtetin popullor". Roberti, Amerikėn, e kishte nė zėmėr ashtu si dhe Shqipėrinė.

Aleni, i biri i tė ndjerit

Nė 1990, "pėrfitoi" edhe i ndjeri pėr t'u larguar nga Shqipėria. Transit nėpėr arrati kaloi nga Turqia, nė Hungari dhe pėrfundoi nė Austri. Nė vitin 1990 i ndjeri mori rrugėn e ėndėrrave, drejt "Tokės sė Premtuar" nė Amerikė. Aty ku kishin jetuar disa tė parėt e tij, aty ku jetonte daja i tij Abdulla Kaloshi. Nė Austri, lindi edhe njė fėmijė tjetėr. Fėmija do tė trashėgonte emrin e Reshatit tė parė - gjyshit tė tij. Reshati parė tregojnė ata qė e njohėn se ishte njė burr i menēur, bujar, i fjalės e i besės. Nė Amerikė, ēiftit Kadiu, Robertit dhe Dhuratės, si pėr tė lėnė gjurmėt u lindi edhe njė fėmijė tjetėr. Njė djalė qė i vunė emrin e bukur Arbėr. Arbėri, sot, ėshtė pesė vejēarė naivė, ashtu si tė gjithė fėmijėt e botės me atė ēiltėrsinė fėmijėrore, fėmijė qė nuk e kupton se do tė rritet pa baba. Ai thotė ashtu siē e mėsojnė, se - "Babai im ka shkuar nė parajėsė, ai ėshtė bėrė mysafiri mė i ri i engjujve". Nė Amerikė i ndjeri, si azalintė politik fitojė tė gjitha tė drejtat, pėr tė jetuar e punuar nė kėtė vend tė bekuar. Gjeti kujdesin dhe afėrsinė e tė gjithėve. Gjeti mbi tė gjitha dorėn e ngrohtė, tė dajės sė tij tė ndjerit Abdulla Kaloshi, qė nė mėnyrė profetike thuhet:" ashtu siē e deshi, edhe e mori me vete". Nė fillim tė viti 1994 - si pėrfundim i njė kursi pėr shėrbimet teknike nė banesa, u diplomua nė njohjen profesionale tė punimeve, elektrike, hidraulike, mekanike, ndertimtari e tė tjera punime tė kėsaj natyre. I dalluar pėr aftėsit e tija profesionale, sjelljen shėmbullore, u emrua si manaxher i punimeve dhe shėrbimve tė shkollės Adelphy Academy -nė Bay Ridge - Bruklin, njėrės prej shkollave mė tė vjetra. Pikėrishtė, aty ku punojė dhe adminstrojė pėr 12 - vjet ēdo lloj punimi nė shkollė. Duke ja ndėrruar edhe pamjen shkollės. Shkolla Adelphi Academy, gjatė kėsaj periudhe pėrjetojė me tė vėrtet, njė transformim.

Bordi i shkollės, thotė se ai ngriti lulishten e bukur, shtrojė dhe sistemojė tė gjitha rrugicat. Sistemi i ndriēmit nga jashtė u krye me profesionalizėm. U vendos pėr herė tė parė njė orė e madhe antike. Shkolla u gjallėrua dhe intersimi i nxėnėsve e studentėve u rritė dita ditės. Shkolla u bė insitucioni mė i afėrt mes qytetarėve e banorėt e kėsaj lagjeje. Ndryshimet duken menjėher. Sapo tė vėshtrosh nga rrugėt pėr rreth shkollės,tė bie nė sy gjelbėrimi i pafund tė pemėve, luleve dhe pastėrtisė e i erės sė kendėshme tė natyrės.

Fėmijėt e Robertit dhe tė vėllait tė tij Avniut, Aleni dhe Ardisi, edukohen e shkollohen falas. Ata janė shpallur studentėt mė tė mirė tė vitit. Janė nderuar me ēmime e tituj nga mė tė lartat qė ndan kjo shkollė. Nė kėtė shkollė tė ndjerit, i rritet personaliteti, emri i tij lakohet gjithnjė pėr mirė. Nė "Adelphi Academy", tė thonė se kudo do tė ndjehet dora dhe pėrkujdesja e Roberitit. Aq sa ai ka njė meritė tė veēantė, duke i'u dhėnė atij edhe ēmimi e nderit "Njeriut tė Vitit 2000". Ēmim prestigjozė i kėsaj shkolle, dhėnė mė parė pedagogėve, nxėnėse e studentėve, administratorėve dhe tė gjithė atyre qė kanė dhėn kontribut tė ēmuar nė vite.

Mirėpo, atė ēka e dalloi atė edhe mė shumė, ishte se i ndjeri Robert Kadiu,u bė edhe njeriu i dashurisė, e i respektit nė rritje, tek tė gjithė tė njohurit e tij, tė cilėt vinin pėr herė tė parė nė Amerikė. Dashuri, e cila, ishte aq e thellė sa qė ēdonjeri fliste me lotė nė sy ditėn e vdekjes. Roberti, reflektonte shpesh herė pėr opinionet e ndonjė shqiptari, kur fliste pėr Amerikėn. Shprehte, njė keqardhje pėr shumė njerėz qė vinė pėr herė tė parė nė Amerikė, dhe vinin me shpresa e ėndėrra tė ekzagjeruara, pėr pasurim tė shpejtė, tė cilat, edhe nuk mund tė bėheshin ashtu siē mendonin e shpresonin ata. Ceremonia mortore dhe varrimi.

Shkolla nė ditėn e vdekjes, mbajti njė orė mėsimi komemorative me tė gjitha klasat. Nxėnėsit e studentėt mbajtėn njė minutė zi nė fillim tė mėsimit, dhe vendosėn fotografin me emrin e tij nė njė vend tė dukėshėm, duke hapur fletoren e zisė. Ēdo njeri u nėshkrua nė shenjė respekti, e ndezi njė qiri."Adelphi Academy" tė premten pezullojė nė shenje nderi tė gjithė aktivitetin zyrtar tė shkollės, duke lėshuar flamurin amerikan dhe tė shkollės nė gjysėm shtize. "Adelphi Academy", mori pjesė nė ceremonin mortore me tė gjithė kėshillin pedagogjik. Prej nga autoritetet mė tė larta e deri tek mėsuesit dhe nxėnsit e klasave.Drejtori i shkollės "Adelphi Academy", nė Bruklin Nju Jork, Alen Coher tha se "Familja, dhe i gjithė farefisi humbi njeriun mė tė dashur tė zemrės, ndėrsa"Adelphi Academy", humbi njeriun qė aq shumė e donte dhe ishte i pėrkushtuar pėr shkollėn. Ai do tė kujtohet gjatė nė mendjen e zemern e ēdonjerit prej nesh".

Vdiq mė datėn 4 Maj 2006 ditėn e Ejte nė Brooklyn (NY), nė moshėn 44-vjeēare vdiq nga njė sėmundje nė zemėr. La pas vetes babain Muntaz Kadiu, e ėma Fetja, gruan Dhuratėn me tre fėmijėt, vėllain Avniu, motra Diana, xhahallarėt, kushėrinjtė, dhe mbar farefisi. Shėrbimi funeral u mbajt nė Qėndrėn Islame Shqiptaro-Amerikane - Xhamia e Brooklynit. Funerali filloi qė tė enjten e vijoi me tė njėtin rit edhe tė premten. Nė ceremonin mortore morėn pjesė rreth njė mijė mėrgimtarė, pėrfshirė kėtu edhe disa nga krerėt e komunitetit, si kryetari i Federatės PanShqiptare tė Amerikės VATRA inxh Agim Karagjozi, kryetari i degės sė LDK-ės pėr SHBA-ės, z. Agim Rexhaj, Dr. Gjon Buēaj, Zef Pėrndocaj, Zef Balaj, kryetari i Partisė Lėvizja e Legalitetit z Hakik Mena e tė tjerė.

Pėrcjellja, pėr nė banesėn e fundit u krye nga Qėndra Islame Shqiptaro-Amerikane - Xhamia e Brooklynit. Tė gjith ritet fetare tė besimit tė cilit ai besonte dhe i pėrkiste - ato muslimane, u kryen nga imam Osman Zaka dhe Imam Gezim Agolli. Varrimi i tė ndjerit u krye nė nė varrezat qytetare: Laurel Grove Cemetery & Memorial Park nė Totowa Rd Totowa, Nju Jersi. Njė ligjeratė tė thekur fetare mbi varrin e tė ndjerit mbajti edhe Imami i Qėndrės Islamike Shqiptaro - Amerikane, nė Garfield, Imam Rifat Halili. U vendosėn kurora e buqeta me lule dhe hodhėn nga njė grusht dhé, sipas zakoneve tona rreth njė mijė pjesmarrės.

Fjala e rastit u mbajtė nga inxh. Hajdar Tonuzit, i cili foli nė emėr tė mėrgatės: "Tė ndodhesh pėrpara trupit tė Robert Kadiut, nė kėto ēaste kaq tė dhimbėshme, pėrpara atij trupi i cili papritmas u nda nga ne, prej gjirit tė ngrohtė tė familjes sė tij tė dashtun dhe prej mbarė farefisit e mėrgatės shqiptare, do tė thotė qė tė jesh edhe prej guri, nuk ka sesi tė mos tronditesh dhe tė mos pyesesh: " Pse fati i keq qėllon mu nė zėmėr familjen e tij, farefisin dhe mbarė mėrgatėn tonė?". "Pse vdekja e tmerrėshme rrėmben tė riun nė moshėn e lulėzuar qė premtonte kaq shumė pėr familjen e Tij dhe mbarė shoqėrinė qė e njohu?"

Djali i madh i Robertit, Alen Kadiu, i biri lexojė letrėn e lamtumirės: "Im atė me edukoi gjithmonė me frymėn familjare. Ai ishte njė prind i dashur dhe i dhimbėshėm pėr fėmijėt. Shpesh herė mė thoshte: Alen! bėju djalė i mirė! Dhe ja qė erdhi njė ditė edhe unė tė jem me krenar pėr baban timė. Tė betohem dhe t'i them atij pėr herė tė fundit se me tė vėrtet do tė bėhem njė djalė, vėrtet ashtu siē ja donte zėmra tij. Unė e di sesa e dhimbshme ėshtė kjo humbje pėr mua, e prindėrit e mi por unė kurr nuk do t'a harrojė atė. Baba ! unė tė premtojė edhe njė herė se unė, mami, Reshati e Arbėri, gjyshi e gjyshja, xhaxhi e halla do tė ēojmė nė vend amentin tėnd. I lehtė qoftė dheu i kėsaj toke - Lamtumirė!

Mes loteve dhe fjalėve prekėse, foli edhe vėllai i madh Avniu, i cili tha se: "E papėrshkueshme ėshtė dhimbja pėr lagimin e birit, prindit, bashkėshoriti, vėllait, shokut e tė afėrmit ...tonė tė dashur Robert Kadiut. Birit tė dashur dhe tė dhembshur, prindit tė sakrificės dhe tė mundimit. Vėllait zėmėr bardh dhe tė pafjalė. Bashkėshortit tė devotėshėm e tė sinqertė. Shokut e mikut tė kudo gjendur pėr tė gjithė ne. Humbja e tij nga goditi tė gjithė, por ai do tė kujtohet pėr mirėsinė, dashurinė, sakrificėn dhe palodhshmėrinė pėr t'i parė dhe ndihmuar me sa mundej tė gjithė njerėzit mė tė mirė. I stėrmunduar nga vuajtjet e sistemit komunist, ai zgjodhi Amerikėn si zgjidhje e lehtėsim jo vetėm pėr veten por dhe pėr tė gjithė ne.

Shtėpia tij ishte me tė vėrtetė ashtu siē thoshte ai vet: "njė Xhami", sepse aty gjetėm strehen, bukėn, besimin dhe ngrohtėsinė tė gjithė ne qė erdhėm pėr herė tė parė nė kėtė vend. Ne mbetemi tė vegjel pėr tė kuptuar madhėstinė dhe bardhėsinė e shpirtit dhe zėmrės sė tij. Shpirti i tij i madh i mbushur me njėrėz, deshira, ėndrra i kalonte kufinjtė e kėsaj jete tė gėnjeshtėr. Zemra e tij ishte e pastėr, dhe e ndieshme, si njė kristal qė thėrmohet kur lėndohet, e si mund tė kishte doktor qė tė kutonte njė zėmėr tė tillė. Ti, asnjėherė nuk rreshte sė pėrpjekuri pėr tė bashkuar familjen tonė. Ishe aq i vendosur qė nė tė mbildheshim tė gjithė pėrsėri sa ēdo veshtėrsi tė dukej e realizueshme, dhe pas shumė pėrpjekjesh Ti realizove dėshirėn tėndė, por asaj do t'i mungosh Ti.

Ashtu siē erdhe nė kėtė vend i pari, dhe na prite i pari njė e nga njė, na ndihmove dhe na bėrė mė tė lehtė kėtė vend, Ti po nisesh sot i pari pėr nė njė botė tjetėr, pėr tė lehtėsuar pėrsėri ardhjen tonė. Duket se ky ishte misioni Yt nė kėtė jetė dhe i tillė do tė jetė nė atė tė pėrtejmen. Ti po nisesh sot, atje lart pėr t'u bėrė engjėlli e udhėrrėfyesi i gruas tėndė, i fėmijėve tė Tu, Alenit, Reshatit, Arbėrit tė vogėl dhe tė gjithėve ne. Familja jote e mrekullueshme do tė ketė ty atje lart, dhe ne kėtu poshtė nė ēdo hap tė jetės.
Pra rri i qetė !!! Lamtumirė!

Shkoder.net... - Fjala e Lirė | Tė drejtat e rezervuara