NDIKIMI I FILOZOFISË PAQËSORE TË DR. IBRAHIM RUGOVËS NË PAVARËSIMIN E KOSOVËS

Kumtesë e paraqitur në tryezën e rrumbullakët, organizuar nga Bashkimi i Intelektualëve Shqiptarë në Zvicër, (BISHZ), që është mbajtur më 10 qershor 2006, në Bernë të Zvicrës, me rastin e 7 vjetorit të çlirimit të Kosovës, në të cilën bosht diskutimi ishin dy tema: 1. Kontributi i Dr. Ibrahim Rugovës, Presidentit të parë të Kosovës për pavarësinë e saj dhe 2. Statusi i Kosovës dhe kurthet e negociatave.

Hyrje
"Pavarësia e Kosovës është zgjidhja më e mirë që do ta qetësonte Kosovën dhe rajonin" ka qenë refreni i vazhdueshëm i Presidentit historik të Kosovës dr. Ibrahim Rugova. Vetëm pavarësia e Kosovës do t'iu shmangej të gjitha pasojave dhe do t'i eliminonte mëdyshjet dhe frikën e arsyeshme. Pavarësia do ta qetësonte rajonin në përgjithësi. Çdo vendim tjetër do të ishte një përfundim tragjik për luftën që bëri NATO-ja gjatë vitit 1999 , po ashtu edhe nëse asaj do t'i përcaktohej një status më ndryshe, nuk besoj se do të sjell rezultate afatgjate. Mirëpo zhvillimet e sivjetme dëshmojnë se ajo nuk po harrohet. Mëdyshjet ekzistojnë në mënyrën e qasjeve se çfarë do të vendoset me statusin përfundimtar të saj. Kjo mënyrë prejudikon forma me kompetenca të kufizuara, që do t'i ashpërsonte raportet në mes forcës aplikuese dhe asaj kontrolluese. Por, me kalimin e kohës do të krijohen shpërputhje, kurse divergjencat do të ashpërsohen edhe më tej, ndonëse një kaos juridik vërehet kudo në Kosovë, që nga administrata lokale e gjer te ajo qendrore. Këto divergjenca janë në shpërputhje e sipër, dhe ndryshojnë nga regjioni në regjion. Ky dallim kaq i theksuar nga komuna në komunë vjen nga lloji i administratorit, që kontrollon regjionin, komunën etj.

Intervenimi i NATO-s në Kosovë duhet të shikohet në aspektin pozitiv, sepse i ka ndryshuar raportin e forcave në regjion. Ndërhyrja e NATO-s le të kuptohet si një veprim humanitar në përputhje me vlerat civilizuese e demokratike që iu prijnë SHBA-të. Edhe pse veprimi amerikan për të ndërhyrë në Kosovë është kritikuar, (pasi u bë pa aprovimin paraprak të Këshillit të Sigurimit të Kombeve të Bashkuara), megjithatë të gjitha organizatat botërore e kanë pranuar se intervenimi i NATO-s ishte legjitim sepse në Kosovë bëhej spastrimi etnik, atje kishin ndodhur shkelje të rënda të të drejtave të njeriut, të garantuara me të gjitha konventat ndërkombëtare. Si rezultat i intervenimit të NATO-s, Kosova u çlirua, dhe me këtë u ndërprenë vuajtjet dhe torturat e popullsisë shqiptare, pastaj u kthyen edhe refugjatët e luftës të cilët u dëbuan me dhunë nga ushtria serbe.

Tash pas 7 vitesh kur kanë filluar bisedimet për statusin përfundimtar të Kosovës, po del në pah edhe më shumë kontributi i pamohueshëm i Presidentit të parë të Kosovës dr. Ibrahim Rugova, ndërsa njohja "formale" e pavarësisë së Kosovës është kërkesë reale që u përgjigjet zhvillimeve politike në rajon. Tashmë të mendohet që Kosova të administrohet a kontrollohet nga Beogradi është utopi, sidomos pas shkurorëzimit të Unionit Serbi - Mali i Zi. Format tjera të administrimit ndërkombëtar janë të mundshme. Bashkësisë Ndërkombëtare duhet t'i mbetet përgjegjësia për sigurimin e kufijve dhe për të vënë në zbatueshmëri legjislacionin juridik i cili garanton mbrojtje të pakicave etnike që jetojnë në Kosovë. Ndonëse traumat e luftërave kanë lënë pas vetës gjurmët e frikës dhe të pasigurisë, të mosbesimit - ndjenja këto të cilat nuk mund të hiqen lehtë. Kjo situatë mund të reflektoj pasiguri te qytetarët, sidomos te pakicat etnike, por me angazhimin e të gjithëve kjo gjendje do të tejkalohej sepse ky proces kërkon kohë dhe mbështetje të gjithmbarshme për t'i afruar dhe tejkaluar ndasitë dhe hasmëritë.

Proceset dhe hasmëritë ndëretnike janë të lidhura ngushtë edhe me zhvillimet ekonomike të një vendi, që reflektohet edhe në jetën sociale të qytetarëve. Kurse ekonomia e Kosovës është shkatërruar nga lufta, pastaj vet shpartallimi i Jugosllavisë, ka ndikuar që ndërmarrjet të cilat mbanin dikur ekonominë e Kosovës të janë jashtë funksionit, përkatësisht jashtë prodhimit. Tashmë gjigandet e dikurshme kosovare ngjasojnë me gërmadha të papërdorshme.

Pikërisht ekonomia është ajo që përcakton stabilitetin e një vendi, kurse në Kosovë bruto "Prodhimi Vendor" ka shënuar një rënie rapide. Papunësia ka arritur nivele të papara, edhe ai punësim që llogaritet, kryesisht është bërë në administratën shtetërore, në hoteleri dhe në objektet e biznesit tregtar, më pak në zejtari dhe fare në industri, prandaj llogaritet se në Kosovë mbi 65% e popullsisë së aftë për punë janë jashtë marrëdhënieve të punës. Kjo gjendje trishtuese reflekton pasiguri për të gjithë. Kosova ka nevojë për një organizim më të mirë në të gjitha sferat e jetës, sidomos në ekonomi. Sado që funksionon një ekonomi, ajo është e paorganizuar e cila menaxhohet dhe drejtohet kryesisht nga grupe e individ pa njohje dhe përgatitje në fushën profesionale dhe të biznesit për çka janë përcaktuar.

Jeta dhe shkollimi u bënë në rrethana specifike
Jeta e presidentit të Parë të Kosovës Dr. Ibrahim Rugova, është pak më specifike se sa e gjithë liderëve të tjerë ballkanik dhe më gjerë. Atë që në fëmijëri e ka shoqëruar "Kulti i sakrifikimit". I lindur në fshatin Cerrcë, komuna e Istogut, në Kosovë, menjëherë mbas lindjes së tij, më 10 janar 1945, babain ia pushkatuan çetnikët që vepronin në territorin e Kosovës. Mbas mbarimit të shkollës fillore vazhdoi shkollimin e mesëm në Pejë (1967). Studimet e larta i kreu në Prishtinë, në Fakultetin Filozofik të Universitetit të Prishtinës. Pas diplomimit në Degën e Albanologjisë më 1971, për një vit vazhdoi specializim në Paris të Francës në degën e letërsisë. Në vitin 1984 doktoroi në Universitetin e Prishtinës. Më pas për vite të tëra ishte kryetar i Shoqatës së Shkrimtarëve të Kosovës.

Veprimtaria letrare e Ibrahim Rugovës është prezantuar para angazhimit të tij politik. Kështu në fillim ishte redaktor në gazetën e studentëve "Bota e Re", shkroi në revistën shkencore "Dituria" që botohej në Prishtinë dhe më pas në të gjithë shtypin dhe revistat shkencore kosovare. Po ashtu punoi si hulumtues i letërsisë në Institutin Albanologjik të Prishtinës dhe për një kohë ishte kryeredaktor i revistës së këtij instituti, Gjurmime Albanologjike.
Veçmas Shoqata e Shkrimtarëve të Kosovës që nga viti 1988, u bë vatër e fuqishme e lëvizjes shqiptare që po kundërshtonte sundimin komunist serb. Si shkrimtar u shqua për një lëvizje të re letrare gjë që u bë i njohur qysh me shkrimet e para.

Angazhimi politik që i dha nam dhe e bëri me famë.
Ibrahim Rugova ishte kryetar i Lidhjes Demokratike të Kosovës e cila u themelua më 23 dhjetor 1989, duke dhënë kontributin e tij maksimal ka ndikuar drejtpërdrejt në ngjarjet më të rëndësishme që ndodhën në territorin e Dardanisë, siç janë: Deklarata e Pavarësisë (2 korrik 1990), shpallja e Kosovës Republikë dhe miratimi i kushtetutës së saj (7 shtator 1990), referendumi popullor për pavarësinë dhe sovranitetin e Kosovës mbajtur në fund të shtatorit të vitit 1991, zgjedhjet e para shumë partiake për Kuvendin e Kosovës dhe zgjedhjet presidenciale në Republikën e Kosovës më 24 maj 1992. Pas zgjedhjeve të 24 majit u krijua Qeveria e koalicionit të zgjeruar kurse Rugova zgjidhet Kryetar i Republikës së Kosovës.

Siç dihet Lidhja Demokratike e Kosovës si parti politike u formua nga një grup intelektualësh në krye me Ibrahim Rugovën. Ai ka qenë kryetar i partisë që prej themelimit dhe deri në mars 2005, kur dha dorëheqje pasi Korniza Kushtetuese e Kosovës, nuk lejon një kryetar partie të mbaj edhe postin e presidentit të Kosovës. LDK, është partia e parë demokratike në botën shqiptare pas luftës së dytë botërore, e cila u themelua si lëvizje për ta mbrojtur Kosovën dhe vlerat kombëtare të saj. LDK e udhëhequr nga dr. Rugova punoi për një Kosovë të pavarur, demokratike dhe të lirë.

Si intelektual me nam, Rugova i ka dhënë zë kësaj lëvizjeje intelektuale e politike. Lidhja Demokratike e Kosovës (LDK), e sfidoi drejtpërdrejt regjimin komunist në fuqi. LDK-ja u bë shpejt forca politike prijëse në Kosovë, duke mbledhur shumicën e popullit, edhe pse në ndërkohë u shfaqën në skenë edhe parti e grupe të tjera, ato kurrë nuk e kanosën as rrezikuan në stabilitetin e LDK-së.
Nën udhëheqjen e dr. Ibrahim Rugovës, LDK-ja, (në bashkëpunim me forcat e tjera politike shqiptare në Kosovë dhe me Kuvendin e atëhershëm të Kosovës), përmbylli kornizën ligjore për institucionalizimin e pavarësisë së Kosovës.

Dr. Ibrahim Rugova u rizgjodh Kryetar i Republikës së Kosovës edhe në zgjedhjet e mbajtura në mars të vitit 1998. LDK, fitoi shumicën e vendeve në Kuvendin e Republikës së Kosovës. Nën udhëheqjen e Rugovës, LDK-ja fitoi mbi 58% të votave edhe në zgjedhjet lokale, të sponsorizuara ndërkombëtarisht, (tetor 2000), në zgjedhjet nacionale, (17 nëntor 2001), dhe ato të 23 tetor 2004, Lidhja Demokratike e Kosovës, partia e moderuar e udhëhequr nga Ibrahim Rugova, doli fituese, meqë elektorati kosovar refuzoi pasardhësit e UÇK-së , të koncentruar te Partia Demokratike e Kosovës (PDK).

I njohur për idenë e rezistencës paqësore, Rugova dominoi jetën politike të shqiptarëve të Kosovës qysh nga vitet e '90-ta e deri në shpërthimin e konfliktit të armatosur në vitin 1998. Me shallin e pandarë që u bë imixh i tij, dhe syzet me xhamin e trashë personifikonin intelektualin e përkushtuar, i cili ka kërkuar qasje paqësore dhe ka besuar se i vetmi mjetë i mirë dhe pa pasoja është dialogu.
Pas revokimit të autonomisë së Kosovës (1989) nga regjimi i Serbisë, nën prirjen e LDK-së, u bojkotuan të gjitha zgjedhjet e organizuara nga Beogradi. Fal përkushtimit të LDK-së, janë vendosur institucionet paralele: Sistemi në shkolla, shëndetësi dhe taksa. Në shoqërinë historikisht konservatore të Kosovës, ai është vlerësuar dhe respektuar tej mase. Në pesëmbëdhjetë vitet e fundit, Ibrahim Rugova qe kthyer në një mit për Kosovën. Ishte simboli i frymëzimit të popullit të Kosovës, që ia kushtoi gjithë jetën kërkesës së të drejtave të popullit kosovar për pavarësi dhe gjithmonë ka synuar që kjo të arrihet me mjete paqësore, ku vazhdimisht reflektonte shpresë te të gjithë ata që e njihnin dhe admironin. Rugova është vlerësuar si një njeri i drejtë e demokratik, i cili kurrë nuk është akuzuar për diçka të paligjshme.

Rugova i krijoi simbolet shtetërore ashtu siç ishin paraparë edhe me Kushtetutën e Kosovës.
Simbolet e shtetit ishin pjesë përbërëse e strategjisë politike të Dr. Ibrahim Rugovës. Sado që përpjekjet e tija janë kritikuar, më në fund edhe "mitomanët " i besuan kultit të tij. Në Kushtetutën e Republikës së Kosovës që është miratuar më 7 shtator 1990 në Kaçanikun legjendar, për përcaktimin shtetëror të Kosovës, dhe për simbolet e tij thuhet: Republika e Kosovës është shtet demokratik i Kombit shqiptar dhe i pjesëtarëve të kombeve të tjera dhe i pakicave kombëtare, të shtetasve të vetë; serbëve, myslimanëve, malazezëve, kroatëve, turqve, romëve e të tjerëve.

Në kushtetutë thuhet se territori i Republikës së Kosovës është unik, i patjetërsueshëm dhe i pandashëm. Kufijtë e Republikës mund të ndryshohen vetëm në bazë të vendimit të Kuvendit të Republikës së Kosovës dhe në pajtim me vullnetin e shprehur të popullit me të cilin ka të bëjë ndryshimi. Po ashtu thuhet se organizimi territorial i Republikës rregullohet me ligj. Komuna dhe Qyteti janë formë e Bashkësisë territoriale ku realizohen vetëadministrimi lokal. Republika ka stemën e vetë, ka flamurin e vetë dhe himnin e vetë . Ndërsa Flamuri i Dardanisë, përkatësisht Flamuri shtetëror i Kosovës është një shqiponjë shqiptare në një qark të kuq të vendosur në sfondin blu, si qielli, (simbol i tolerancës dhe Evropës), me mbishkrimin Dardania, (emri i lashtë i Kosovës), si dhe një yll me gjashtë cepa, (ylli i Skënderbeut).

Në këto katër-pesë postulate kushtetuese, me kohë ka punuar Presidenti i parë i Kosovës. Tashmë ato janë të njohura dhe të pranuara nga shumica absolute e qytetarëve të saj. Simbolet e një shteti duhet të rregullohen me ligj, dhe nëse në simbolet e përcaktuara nga Dr. Rugova ka hezitime atëherë kjo gjë duhet t'i nënshtrohet referendumit, përkatësisht vullnetit të popullit.

Strategjia paqësore
Strategjia paqësore e Ibrahim Rugovës është ndërtuar duke u bazuar mbi konceptet nacionale. Si studiues i pasionuar i letërsisë së vjetër shqipe dhe i zhvillimeve në mesjetën e largët ai njohu mirë edhe zhvillimet politike të atyre kohërave dhe është marrë vazhdimisht me shkaqet e dështimeve të një pas njëshme deri në ditët tona. Megjithatë ai nuk iu ka shmangur incidenteve politike, i kësaj natyre mund të ketë qenë edhe takimi me Presidentin serb në Beograd, më 15 maj 1998, të ndërmjetësuar nga emisarët amerikan Hollbruk e Gelbard, kurse Rugova edhe në Beograd kishte paraqitur opsionin për pavarësinë e Kosovës. Shpifjet dhe akuzat që i pat bërë shtypi i Kosovës Rugova i quante spekulime politike sepse ai kishte prezantuar në kryeqytetin e Serbisë vullnetin e mirë të palës shqiptare, për zgjidhjen me dialog të çështjes së Kosovës.

Ndonëse qeveritarët serb ishin detyruar të pranonin misionet e përhershme të OSBE-së në Kosovë si dhe misionin e Filipe Gonzalesit si i dërguar i Unionit Evropian dhe të OSBE-së për "RFJ", Vuk Drashkoviq qysh atëherë kundërshtonte politikën e Ibrahim Rugovës, pasi që ky i fundit kurrë nuk ka hequr dorë nga kërkesat për pavarësinë e Kosovës.

Filozofia që ka luajtur rol vendimtar në konceptin e pavarësisë së Kosovës
Rugova ishte një nder figurat me te shquara te Kosovës , ai me tërë qenien e tij ka punuar në funksionalizimin e jetës politike dhe ekonomike në Kosovë, për të funksionuar pavarësia në të gjitha sferat e jetës, me një fjalë ai punoi gjithë jetën për pavarësinë e Kosovës . Ishte një njeri i paqes dhe i pathyeshëm. Kosovës do t'i mungojë urtësia dhe autoriteti i këtij njeriu te madh ", por njerëzit e tillë e kanë të siguruar vendin në historinë e Kosovës. Rugova ishte një vizionar i pashoq, ai ka krijuar miqësi të mëdha me vendet me ndikim, sidomos me ShBA-të, ishte një udhëheqës historik me cilësi të mëdha morale dhe njerëzore, pjesë e personalitetit të tij, që do të vazhdojnë të udhëheqin popullin e Kosovës për një të ardhme paqësore, duke i shoqëruar urtësia dhe maturia sidomos në këtë periudhën kyçe në të cilën po hyn Kosova. Gjithsesi shqiptarët duhet të ndjehen krenar qe e patën një rilindës te shek XX. ku për një kohë të gjatë do të ndihet mungesa e humanizmit të tij pasi ai ishte frymëzimi i paqes ne zemër te rajonit me te trazuar te Evropës.

Natyrisht, Rugova ishte Njeriu që bëri shumë për pavarësinë e Kosovës, prandaj me të drejt është konstatuar se "Vdekja e tij në një moment kur diskutohet statusi final i Kosovës, është me shume se tragjike ", sepse ai luajti një rol historik ne mbrojtjen e te drejtave demokratike te Kosovës për paqe ne rajon". Ai kishte shumë gjëra me vlerë por do të kujtohet në radhë të parë si presidenti i parë i Kosovës së lirë, kurse filozofia e tij do të vazhdojë, dhe do të vazhdojë të jetë përsëri i dobishëm për Kosovën dhe për të gjithë kombin shqiptar.

Rugova përfaqësonte denjësisht politiken e Kosovës. Me veprën e tij ai ka ngritur një monument të pashlyeshëm ne mendjet dhe zemrat e shqiptareve, duke krijuar bazën mbi të cilën pavarësia e Kosovës do të bëhet realitet në një të ardhme shumë të afërt. Filozofia dhe pikëpamjet e tij e kanë bërë të dashur, ai për këtë arsye ishte një kryetar shteti i respektueshëm, dhe po për këtë arsye Komisioni Evropian ka vlerësuar angazhimin e tij për një zgjidhje paqësore te çështjes së Kosovës. Rugova ishte njëri nga personalitetet e rralla, dhe një figurë e shquar e kombit shqiptar i cili me filozofinë e tij ka personifikuar integrimin dhe shpirtin e bashkëjetesës, simbolit të pavarësisë kosovare, i cili bëri gjithçka për të ruajtur konsensusin brenda dhe jashtë Kosovës, me një fjalë ai ka dhënë kontributin e tij të çmuar që Kosova dhe shtetasit e saj të fitojnë pavarësinë.

Vazhdimisht e çmuan dhe e respektuan të tjerët, sidomos në qarqe me ndikim duke e cilësuar si shembull i qëndresës së shqiptarëve në Kosovë , kurse shqiptarët i kanë borxh Rugovës pavarësinë e Kosovës, të cilën duhet ta realizojnë. Mungesa e tij ndoshta mund të ketë ndikim në procesin e bisedimeve për statusin përfundimtar të Kosovës . Ai ishte një udhëheqës që kërkonte arritjen e objektivave politike me rrugë paqësore dhe kjo i siguroi atij mbështetje dhe respekt të madh në komunitetin ndërkombëtar.

Rugova pati një ëndërr: Ëndrra e tij ishte Kosova e pavarur. Sikurse Martin Luther Kingu, Ibrahim Rugova nuk jetoi për të parë realizimin e ëndrrës së tij , por mendoj se do të ishte gabim i madh sikur udhëheqësit (sidomos në LDK), të humbasin kohë në grindje të parëndësishme politike. Me rëndësi është që të gjithë në Kosovë ta kuptojnë gjendjen kritike në të cilën ndodhet vendi dhe populli, kurse udhëheqësit e Kosovës të mos bëjnë asgjë që do të largonte vëmendjen nga objektivi përfundimtar, zhvillimi i negociatave që shpresohet të çojnë në pavarësinë e Kosovës e cila ishte ëndërr e tij dhe kërkesë e popullit të Kosovës. Si personalitet i rrallë që ishte, ia përkushtoi gjithë jetën lirisë e pavarësisë së Kosovës si edhe demokratizimit shqiptarë, duke i integruar në gjirin evropian me miqësi të përhershme me Shtetet e Bashkuara. Kryetari Rugova na mësoi sesi të orientohemi politikisht dhe shpirtërisht, që ta bindim botën për lashtësinë tonë, autoktoninë tonë dhe vlerat tona historike e tradicionale.

Rugova e filloi veprimtarinë e tij diplomatike në Uashington në vitin 1989 për të siguruar përkrahje nga Shtetet e Bashkuara te Amerikës për popullin e tij të përvuajtur dhe vazhdimisht thoshte se ne shqiptaret kemi mjaft armiq e duhet të përpiqemi të bëjmë sa më shumë miq. Fakti se pothuaj e gjithë bota i erdhi ne ndihmë Kosovës në çastin më kritik të ekzistencës së saj, është gjithashtu meritë e këtij burrështetasi i cili mishëronte Kosovën martire dhe vuajtjet e popullit të saj.

Presidenti Rugova ishte nismëtar dhe punoi ditë e natë për një identitet politik e shtetëror për Kosovën. Qysh në fillim të viteve 1990 ai u vu në krye të lëvizjes shqiptare për pavarësi. Falë mënyrës paqësore me të cilën ai e udhëhoqi popullin e Kosovës gjatë kohës së regjimit të ashpër të Millosheviçit, dr. Rugova u kthye në simbol i paqes dhe arriti të njihet në arenën ndërkombëtare si "Gandi i Ballkanit", (ndonëse atij nuk i pëlqente ky krahasim), pasi armiku i tij ishte dinak dhe i kishte nënshkruar të gjitha konventat ndërkombëtare për respektimin e të drejtave dhe lirive të njeriut.

Ibrahim Rugova ishte një njeri i shquar , në anën tjetër ishte një njeri mjaft i butë, një figurë koherente që i bashkonte njerëzit. Ai simbolizonte ëndrrën e pavarësisë së Kosovës dhe njerëzit në Kosovë ia kanë ditur këtë meritë . Për këto arsye, ai kurrë nuk humbi por gjithmonë fitoi. Ishte njeri i qetë dhe fliste pa bujë, vazhdimisht fliste në emër të popullit të Kosovës. Herë pas here ai do të kalonte kohë shumë të vështira, me shtypjen serbe në njërën anë, me shpifjet e trillimet e pa vend që ia bënte shtypi filoserb në Kosovë, por ai vazhdimisht dilte nga kjo situatë si një simbol bashkimi. Janë këto disa nga arsyet pse mendojmë se ai do të kujtohet si "Babai i Kosovës moderne" dhe pasi Kosova ta fitojë pavarësinë, Dr. Rugova do të ketë një vend të posaçëm në zemrat e të gjithëve.

Të gjithë e dimë, se ai nuk ishte njeri i bujshëm, nuk fliste me zë të lartë, nuk ishte dinamik, fliste pak, dhe i peshonte fjalët mirë. Me këtë mënyrë të pabujshme ai bëhej shumë më i efektshëm. Por gjëja më sublime e karakterit të tij filozofik ishte se ai rrezatonte për popullin e Kosovës stabilitet. Fakti që ai qëndroi gjithmonë në Kosovë, (pra edhe në ditët më të vështira), i bënte njerëzit të ndjeheshin të qetë dhe kjo ishte shumë kuptimplote.

"Para disa kohësh, kur fola në parlamentin e tyre", shkruan në kujtimet e tij Eliot Engel, thashë se "Dr. Rugova ishte Xhorxh Uashingtoni i Kosovës, ashtu si Uashingtoni ishte presidenti i parë i Amerikës ashtu edhe Dr. Rugova ishte presidenti i parë i Kosovës". Pra të gjithë e kuptojnë se nuk ka të ardhme tjetër për Kosovën përveç pavarësisë. Ky është një hap i madh përpara sepse në fillim të viteve të 90-ta, kur flitej për pavarësinë, jo shumë njerëz ishin dakord. Roli i Rugovës, ishte rol historik, për më shumë se një dekadë, ai ishte në mbrojtjen dhe përfaqësimin dinjitoz të popullit të Kosovës dhe aspiratës për liri e pavarësi. Ishte njeriu që ka një kontribut të jashtëzakonshëm në afirmimin e çështjes së Kosovës, të çështjes kombëtare dhe në konsolidimin e Kosovës demokratike, sepse ishte një politikan që e mbante barrën e një misioni historik.

"Kam pasur nder ta mbështesë luftën e tij dhe të popullit të Kosovës për paqe dhe liri" ka thënë ish presidenti Amerikan Bill Klintoni, pastaj ai do të shton: "E kam dashur dhe e kam admiruar shumë. Rezistenca e tij e padhunëshme ndaj shtypjes së Millosheviqit e inspiroi botën ", dhe natyrisht janë figura të rralla ato që mund të bëhen si Presidenti Rugova për të qenë një forcë e rëndësishme në jetën e Kosovës.
Popullariteti i tij në mesin e kosovarëve dëshmonte përpjekjet e tij joviolente e cila ishte pranuar pa hezitim për të ardhmen e Kosovës, dhe për këtë arsye për shumë vite udhëhoqi fushatën për paqe e demokraci në Kosovë dhe fitoi respektin e botës për qëndrimin e tij parimor kundër dhunës , duke u shndërruar në një "lider historik" i cili tërë jetën ia kushtoi mbrojtjes së drejtave të qytetarëve të Kosovës, dhe përmes paqes arriti shumë, sepse ishte shumë i vendosur edhe para kërcënimeve, nuk mashtroi idealin e tij të joviolencës.

Presidenti Rugova e udhëhoqi popullin në kohë sprovash dhe fitoi respektin e botës për mbrojtje e demokracisë dhe paqes , gjithnjë duke treguar durim dhe sinqeritet në realizimin e vizionit të tij për Kosovën paqësore, demokratike dhe multietnike, vazhdimisht do të kujtohet si njeri i bindur me idenë për një Kosovë në paqe dhe demokratike.
Pavarësia e Kosovës matet me famën e tij sepse Presidenti Rugova ishte një ndër figurat më popullore të Kosovës që ka kontribuar në vetëdijesimin ndërkombëtar për shqetësimet e popullit të Kosovës. Këtë ai e ka bërë gjithnjë më mjete paqësore. Me mënyrën profetike të sjelljes dhe shprehjes e ka prekur jetën e gjithë neve, madje duke i dhënë trajtë politikës në Evropën Juglindore me personalitetin e tij të fuqishëm kurse pozicionimi i Rugovës në anën e rrugës së padhunëshme dhe demokracisë ka qenë porosia dhe amaneti për të gjithë ata, që mbajnë përgjegjësi politike në Kosovë.

Natyrisht, ëndrra e jetës së tij ka qenë pavarësia e Kosovës, për të cilën është përpjekur në mënyrë të palodhshme, si edhe integrimi i saj në familjen evropiane, mesazhit të tij të paqes, për konstruktimin e një Kosove demokratike të projektuar drejt një ardhmërie evropiane, mbetet thelbi i misionit dhe qëllimi paqësor i filozofisë dhe lëvizjes që udhëhoqi gjatë karrierës së tij të jashtëzakonshme duke punuar për të mirën e vendit, gjithmonë me parimet e joviolencës.

Rugova ishte një emër përmbledhës i kërkesave të shqiptarëve të Kosovës dhe kishte rol vendimtar në negociatat për statusin final të Kosovës. Njeriu i paqes angazhohej, që me mjete politike të zgjidhej çështja e Kosovës. Rugova ishte një emër i madh me përmasa ndërkombëtare, moto e të cilit ishte liria dhe pavarësia e Kosovës me mjete paqësore dhe me rrugë demokratike. Këto veti mund t'i posedonte vetëm një lider që ia kushtoi jetën Kosovës, ishte arkitekti dhe simboli i zhvillimeve pozitive në historinë e afërt të Kosovës.

Edhe kur dukej si një zë i vetmuar, në betejë të vetmuar, duke bartur një shall që thoshte se do ta varte, vetëm kur ta sheh vendin e lirë, admirohej nga të tjerët se si është duke ndjekur ëndrrën e popullit të vet nën kushte të jashtëzakonshme me aq urtësi dhe me aq këmbëngulësi, prandaj u bënë admirues dhe shokë të tij. Presidenti Ibrahim Rugova ishte një udhëheqës i jashtëzakonshëm, populli i Kosovës ishte me fat që u drejtua nga një njeri i tillë dhe tani duhet të punojë për të realizuar ëndrrën e Presidentit Rugova për pavarësi, dhe me të drejt është konstatuar se Kosova ndoshta nuk do te ekzistonte sot pa vizionin dhe këmbënguljen e tij. Ai ishte një njeri i madh dhe populli i Kosovës ishte me fat që e kishte udhëheqës , atë njeri të madh dhe heroik që personifikonte shpresat dhe aspiratat fisnike të popullit të Kosovës për një shtetet sovran, të pavarur dhe të njohur nga komuniteti ndërkombëtar.

Pa dyshim: mund të konstatojmë se Doktor Rugova, ia kushtoi gjithë jetën luftës për pavarësinë e Kosovës u bë i respektuar duke u krahasuar me figurën e Babait të Kosovës sepse me të vërtetë ishte një i tillë-baba. Ishte lider i dimensioneve të mëdha, një gjigant politik dhe prijës i njerëzve që kishin fat ta kishin në ballë të betejave. Pastaj u quajt ikona e pavarësisë, u cilësua njëra nga figurat më të shquara politike jo vetëm të Kosovës, por në mbar rajonin e trazuar sepse ai luftoi pambarimisht për pavarësinë e Kosovës. Ishin këto arsye që e tmerronin Beogradin, prandaj vendosi hapur të shkatërronte Kosovën, qoftë nëpërmjet dhunës permanente apo edhe me luftë të hapur. Të gjitha këto u bënë për ta mbytur lëvizjen për pavarësi, që i printe arkitekti i saj dr. Rugova.

Madje edhe atëherë kur Prishtina ishte e zbrazur, kur nuk i kishte bashkëpunëtorët afër, atëherë kur në Kosovë nuk kishte njerëz vendosën për ta vrarë politikisht duke orkestruar takime të dhunshme të cilat për një kohë u reflektuan negativisht, falë edhe propagandës së keqe që ekziston në Kosovë, e cila vazhdimisht ka atakuar lëvizjen që solli më së shumti rezultate. Por, pavarësisht nga orkestrimet dhe propagandës së fuqishme skenari serb dështoi, dhe me te dalëngadalë u pashatën edhe zërat kundërshtues. Të gjitha ato përpjekje u bënë me të vetmin qëllim për ta komprimituar politikisht dhe për ta diskredituar në sytë e shqiptarëve të Kosovës. Megjithatë sikur në mënyrë profetike ai doli edhe më i fortë nga ky skenar serb. Edhe pas gjithë kësaj, ai nuk do të dekurajohet për të ndryshuar filozofinë e tij paqësore dhe vazhdimisht ka thënë se "Kosova u përket shqiptarëve, serbëve, boshnjakëve dhe nuk duhet të largohet askush nga kjo trevë, aq më pak për motive politike.

Pas gjithë kësaj, Bashkësia Ndërkombëtare erdhi në mbrojtjen e tij, në mbrojtjen e paqes dhe të njeriut pasi tashmë ishin bindur se masakrat u kryen nga Beogradi. Kjo është e vërteta, ka deklaruar Rugova para Tribunalit të Hagës në muajin maj 2002.

Përfundim:
Gjithmonë vështirë ka qenë për Ibrahim Rugovën që të kryejë misionin e tij, sepse shumë nga personalitetet politike perëndimore nuk e kuptonin atë dhe nuk e kuptonin as mesazhin e tij. Madje ata e kanë trajtuar shpesh keq, të padurueshëm kur ai kërkonte në emër të popullit të Kosovës lirinë e saj. Por ai vazhdimisht ka dhënë shembuj për tmerret e regjimit të Beogradit që ka ushtruar mbi popullin e Kosovës, duke theksuar se këto tmerre njihen shumë pak dhe se në atë kohë Presidenti Rugova kërkonte t'u jepej fund këtyre tmerreve. Ai kishte të drejtë, prandaj vazhdoi të përfaqësonte me dinjitet patriotët e Kosovës, deri në atë pikë sa personat që e njihnin dhe që ishin marrë me Kosovën e quanin Gandi i Evropës . Ai vazhdoi të punojë dhe të mbështesë lëvizjen evropiane, pasi mendonte se edhe liria e popullit të tij, është e mundur vetëm nëpërmjet krijimit të një Evrope të bashkuar.

Ka shumë personalitete botërore që nuk e kanë kuptuar, të tjerë e kanë keqinterpretuar. Por ai qysh në fillim përfaqësoi një nga idetë më të vështira për t'u realizuar në një pjesë të globit, që është doktrina e Evropës së bashkuar, ndonëse në Ballkanin e trazuar dhe në mes erërave shoviniste ka qenë edhe më vështirë. Me gjithë kundërshtimet (e këtyre viteve) që i kanë bërë në skenën politike, Presidenti i Kosovës ka pas kuraje që të vazhdojë të përpiqet për idealin e tij në një nga zonat siç thamë më të vështira të Ballkanit.

Ka qen vështirë të luftohet për vetëvendosjen dhe vullnetin e lirë të një populli të vogël, kur kjo nuk korrespondon me dëshirën e popujve të mëdhenj. Rugova vazhdoi që të luftojë vetëm, ndonjëherë pa hasur në mirëkuptim për një ideal që do të mund t'i japë Evropës atë paqe për të cilën ka nevojë. Padyshim, Kosova ishte një zonë nga më të ashprat në Evropë, ku vepronte një njeri tek i cili kishte besim jo vetëm bota por edhe shqiptarët që i qëndruan besnik. I besonin atij, sepse ai ishte shndërruar në një idol për ta, në një idhull, në një profet të pazëvendësueshëm, kurse fjala e tij kurdoherë qetësonte shpirtrat e trazuar, zbuste egërsimet e mëdha, pashatëte furtunat e trishtëta.

Të rikthehem edhe një herë te vitet e '90-ta, kur u themelua lëvizja për liri, pavarësi e demokraci me siglën LDK. Bartëse kryesore e këtyre proceseve ishte Lidhja Demokratike e Kosovës si partia e parë demokratike në botën shqiptare dhe në këtë pjesë të Evropës Juglindore, pikërisht në atë zonë ku filloi rënia e komunizmit që u pasua edhe me kohën e shembjes së Murit të Berlinit. Kjo lëvizje u krijua në kohën kur Kosova ishte në sulm të egër të Beogradit për ta dominuar dhe për ta shkatërruar kombin shumicë të saj shqiptarët.

Ndërtimi i kësaj filozofie paqësore që predikonte paqe e liri, pavarësi e demokraci, për të mbrojtur ekzistencën nacionale, me një fjalë vlerat njerëzore të një populli. Në ndërkohë u ndërtuan edhe strukturën shtetërore të Kosovës, përmes akteve madhore, siç ishin Deklarata e Pavarësisë (korrik '90), Kushtetuta e Republikës së Kosovës (shtator '90) si dhe Referendumi për Pavarësinë e Kosovës (shtator '91). Në vitin 1992 u organizuan zgjedhjet e para të lira presidenciale e parlamentare me qëllim të funksionimit demokratik të institucioneve kosovare. Kështu shteti i Kosovës filloi të funksionojë i pavarur në të gjitha fushat e jetës. Në botë ky shtet filloi të njihet si "shtet i shqiptarëve të Kosovës", "shtet paralel" i Kosovës. Ky ishte një kontribut i drejtpërdrejt në aktet themelore që sollën vendin në një stad të ri politik në lëvizjen e popujve për liri e pavarësi, ka theksuar Dr. Rugova.

Në vitin 1998, kur LDK u forcua dhe shteti i Kosovës afirmohej gjithnjë e më shumë në arenën ndërkombëtare, Beogradi vendosi ta shkatërrojë me sulm të armatosur, duke shkaktuar masakra e shkatërrime masive. Mirëpo bashkësia ndërkombëtare, doli në mbrojtje të popullit të Kosovës, në radhë të parë SHBAt-të dhe BE. Me ndërhyrjen e NATO-s u ndërpre dhuna, masakrat, gjenocidi dhe eksodi ndaj popullit të Kosovës dhe Kosova u bë e lirë më 12 qershor 1999.

Pavarësisht nga të metat, nga plogështit, neglizhenca dhe mangësitë në udhëheqjen shtetërore, në këto vitet e lirisë, Kosova falë angazhimeve të presidentit Rugova, ka bërë një progres të madh në të gjitha fushat e jetës. Presidenti i Kosovës, punoi dhe insistonte për njohjen formale e të shpejtë të pavarësisë së Kosovës. Pavarësia do t'i përshpejtonte proceset e brendshme demokratike e ekonomike dhe do të qetësonte këtë pjesë të Evropës e të botës si dhe popullin e Kosovës , ka thënë Dr. Rugova, duke nënvizuar se "një Kosovë e pavarur, demokratike e paqësore e integruar në BE, në NATO dhe në miqësi permanente me SHBA-të, është vullneti politik i popullit dhe i qytetarëve të vendit tim" . Po ashtu ai u angazhua që Kosova të ketë marrëdhënie të mira me të gjithë fqinjët. Në këtë proces të progresit të Kosovës, dihet se ai gjithmonë ka inkurajuar institucionet vendore për të cilat thoshte se po punojnë me UNMIK-un dhe vazhdimisht insistonte për bartjen sa më shumë të kompetencave tek institucionet shtetërore të Kosovës, të cilave aq shumë iu besonte dhe ishte i sigurt se vetëm duke pasur kompetenca në ushtrimin e detyrave dhe të përgjegjësive ato do të jenë më efektive.

Moto e tij ka qen përpjekja që problemet të zgjidhen me mjete paqësore e politike, por kur kjo nuk është e mundur, atëherë lufta apo intervenimi në emër të paqes e të vlerave njerëzore e demokratike është çështje e drejtë. Shembulli i Kosovës e ka treguar këtë më së miri. Pas ndërhyrjes së NATO-s, Kosovës i është hapur perspektiva e brendshme dhe perspektiva e një kombi të lirë për integrime evropiane e perëndimore. Sepse perspektiva e Evropës është respektimi i të gjithëve dhe integrimi i të gjithëve në një bashkësi të kombeve të lira duke përfshirë edhe Kosovën.

Le të shpresojmë se Kosova së shpejti si vend i pavarur do të gjendet edhe formalisht në familjen e madhe evropiane, aty ku e kishte vendin gjithmonë, sepse Kosova e sotme është Dardania qendrore antike iliro-shqiptare, pra, Dardania e Justinianit, vend i një civilizimi që qëndron në themelet e civilizimit modern evropian e perëndimor, ka qenë si pjesë e strategjisë së tij rreth gjashtëmbëdhjetë vjeçare. Rugova e la Kosovën në një moment shumë të rëndësishëm, por kjo nuk duhet të frenojë progresin e arritur deri më tani për të realizuar atë që ishte edhe ëndrra e tij: pavarësinë e Kosovës. Me një fjalë ai la njëherë e përgjithmonë skenën politike. Por kontributi i tij për pavarësinë e Kosovës është evident.

Mendoj se është vlerë morale dhe demokratike për Botën dhe Evropën të mos zvarritë njohjen e pavarësisë së Kosovës. Sepse Bota e qytetëruar në krye me SHBA-të i dolën në ndihmë atij dhe Kosovës në çastet më dramatike që kalonte kombi ynë. Tashti është obligim moral, madje mjaftë human i Evropës së Bashkuar që ta bëjë zyrtare njohjen formale të Pavarësisë së Kosovës, ashtu siç e dëshironte dhe e ka kërkuar vazhdimisht Presidenti i Parë i Kosovës dr. Ibrahim Rugova.