Minatori nga Danimarka...

Nëse do të bënim një përshkrim të shkurtër të shefave të deritanishëm të UNIMK-ut dhe një listë mbi sukseset e tyre, atëherë diplomati danez Sören Jessen-Petersen, pa dyshim do të ishte i pari. Pas tij sigurisht kosovarët do ta rendisnin Bernard Kouchner-in, administratorin e parë, i cili kishte ardhur në Kosovë për të shëruar plagët e pasluftës me vrullin e një majtisti jodogmatik. Francezi simpatik më tepër ishte shquar me fjalë se sa me aksione, sepse pas luftës - si në kokat e shqiptarëve, ashtu edhe në ato të serbëve - kishte pak vend për arsyeshmëri. I treti me radhë në listë do të ishte diplomati gjerman Michael Steiner, i cili do të mbahet mend për gjetjen e formulës “standardet para statusit”. Synim i tij ishte që Kosova, së pari, të plotësonte disa kushte bazë të një shoqërie demokratike, në mënyrë që, pastaj, të diskutohej për statusin. Vendin e parafundit në listë e zë plaku i akullt nga Finlanda, Harri Holkeri, i cili, përveç qëllimit të mirë, asgjë tjetër nuk solli në Kosovë.

Pak ditë pasi ishte emëruar nga miku i tij Kofi Anan në postin e shefit të UNMIK-ut, Hokleri, në një intervistë me “Kohën Ditore”, kishte pranuar se nuk merrte vesh pothuaj asgjë nga punët politike në Ballkan. Pas ngjarjeve të marsit 2004 ai u largua heshturazi. Dështaku më i madh në mesin e administratorëve ndërkombëtarë të Kosovës është Hans Haekerup, ish-ministër i Mbrojtjes i Danimarkës. S’ka mbetur asgjë pozitive për t’u mbajtur mend nga sundimi i tij. Haekerup rrallë kthehej në Prishtinë. Marrëveshja e tij me të ngarkuarin serb për Kosovën Nebojsha Çoviq, që Jugosllavisë së atëhershme t’i riafirmohej integriteti territorial mbi Kosovë, është njëri ndër kapitujt më të dëmshëm për procesin politik në protektoratin e OKB-së. Derisa Haekerup ishte larguar nga Kosova me një strajcë në krah, si të ishte një vjedhës i zënë në vepër, bashkëkombësi i tij, Sören Jessen-Petersen, po ia lë shëndenë popullit të Kosovës si një mik i sinqertë.

Fjala që fillon me “P”

Sören Jessen-Petersen erdhi në Kosovë pas trazirave të marsit 2004, një periudhë dështimi, turpi dhe krimi, të shkaktuar nga ekstremistë shqiptarë, kur administrata ndërkombëtare bëhej përgjegjëse për çdo dështim dhe kur politikanët e Kosovës e fusnin kokën si zall. Jessen-Petersen që para emërimit ia kishte bërë të qartë kushtet Kofi Annanit: në Kosovë duhej ndërtuar strategjia e largimit të UNMIK-ut dhe hapja e një perspektive të qartë për popullin e Kosovës. Duke pasur një përvojë të gjatë në Ballkan dhe duke njohur aparatin burokratik të OKB-së nga brenda, ku njëra dorë nuk e di çfarë bën tjetra, danezi fjalëpakë dhe rigoroz luftoi kaosin dhe krijoi sadopak rend në selinë e UNMIK-ut, ku - për ironi - kishte qenë komanda e ushtrisë serbe.

Për dallim nga paraardhësit e tij, të cilët prodhonin mjegull për të ardhmen dhe nuk brengoseshin për hamendjet dhe pasigurinë që krijonin në opinionin gjithnjë e më të padurueshëm, Jessen-Petersen foli relativisht qartë mbi rrugën e Kosovës. Natyrisht, ai kurrë nuk e përmendi drejtpërdrejt atë fjalën e famshme që fillon me “P”, por kur thoshte se “fati i Kosovës është vendosur”, nuk duhej fantazi e madhe të dihej se çfarë mendonte: pavarësi. Gjatë drejtimit të punëve të Kosovës, Jessen-Petersen kaloi disa sfida. Ai nuk ndërhyri kur Kuvendi i Kosovës zgjodhi Ramush Haradinajn kryeministër, ndonëse dihej se ish-komandanti i UÇK-së do të akuzohej nga Tribunali i Hagës për krime kundër civilëve në rajonin e Dukagjinit. “Kjo është demokracia”, thoshte Jessen-Petersen: “Derisa dikush nuk është i dënuar, është i pafajshëm”.

Pas dorëzimit të Haradinajt në Hagë, danezi, me ndjenjë të hollë realizmi, bëri gjithçka që ish-kryeministri me stazh të shkurtër politik të lirohej nga burgu, të kthehej në shtëpi në Prishtinë dhe të merrej madje edhe me politikë. Përfitimi ishte i dyanshëm: Haradinaj ishte i lirë, ndërsa Jessen-Petersen s’kishte arsye për frikë se mbështetësit e njërit prej komandantëve të UÇK-së do të dilnin në rrugë. Një sfidë tjetër që Jessen-Petersen e kaloi, ishte periudha pas vdekjes së kryetarit të Kosovës, Ibrahim Rugova, i cili, përveç ndërtimit të disa shtëpive të larta në Velani, viteve të fundit s’kishte bërë ndonjë punë për të rregulluar çështjen e pasardhësit. Nuk dolën të vërteta paralajmërimet në mediat ndërkombëtare mbi kaosin politik që do të shkaktonte vdekja e Rugovës. Natyrisht që në të gjithë këtë proces pati edhe “dëme kolaterale”, siç ishte rasti me primadonën politike, Nexhat Daci. Komunikimi i danezit me Beogradin ishte i ftohtë; duket që ai ishte i pari nga administratorët ndërkombëtarë që e kuptoi se dallimi mes Vojislav Koshtunicës dhe Slobodan Milosheviqit është aq i madh sa mes Coca-Colës dhe Pepsi-t.

Të metat dhe zbukurimet

Jo gjithçka është për t’u lavdëruar në qeverisjen e Jessen-Petersen-it. Qëllimi i tij parësor ishte të ruajë qetësinë, të punojë si minator drejt hapjes së tunelit që çonte drejt zgjidhjes së statusit. Rrjedhimisht, danezi përherë e zbukuronte gjendjen në Kosovë, sidomos në raportet e tij para Këshillit të Sigurimit të OKB-së në New York. Ai me lehtësi të padurueshme injoroi një problem të madh në institucionet e Kosovës: korrupsionin endemik, nga i cili ekziston rreziku të burojë një shtet i dështuar me politikanë grabitqarë. Faji për këto zhvillime destruktive, ndërkaq, nuk bie vetëm mbi një njëri, mbi Jessen-Petersen-in, por është pasojë e sistemit të UNMIK-ut dhe kleptokracisë së re kosovare. I mbetet popullit të Kosovës që zhgënjimet t’i korrigjojë në zgjedhje.