PIRATERIA e partizanve të bërë “INTELEKTUAL“

Ne funt te muajit Nentor te vitit 1944, me daten 28 apo 29, si te duani juve, sepse nje dite me pak apo nje dite me shume nen diktaturen 47 vjeçare nuk do te thote asgje, pra ne ato “ dite te bukura dhe te gezuara te nentorit “ na zbriten partizanet tane nga mali dhe e çliruan popullin shqiptar te Shqiperise nga zgjedha nazifashiste dhe u futne nen ate, qe vete ato e quajten “ Diktature “, nen te cilen jetoi i gjithe populli pa dallim deri ne fundin e saje.

Ç’nuk bene keto partizan kur hypne ne Pushtet: ia moren jeten sa e sa njerzve me faj o pa faj, vrane shume intelektual, ca prej tyre i burgosen, i torturan, i internuan, ato qe mbetne i terrorizuan. Pastaj ca te tjerve me te drejte o pa te drejte ua moren pasurine, ia moren lirine te gjithve ne te gjitha drejtimet. Pra vendosne Terrorin. Jete i thençin!

Pastaj ardhi momenti, qe do hapeshin shkolla dhe duheshin intelektual. Po ku t'i mirrnin intelektualt? U gjet rruga: moren ca partizan dhe i urdheruan qe te beheshin intelektual. Te gjoret partizan! Ato nuk ia kishin haberne nga tia fillonin. Por partizanet tane “mendje holle” e gjetne zgjidhjen: filluan te vidhnin studimet e intelektualve, qe kishin pushkatuar ose burgosur, i kopjuan dhe pastaj i nxorrne si te tyret.
Shkas per kete shkrim mora nga artikulli i shkruem nga E.Demo ne gazeten SHEKULLI me daten 19.11.2005 ketu ma poshte:

I pari fjalor krahinor tek ne e mbi te cilin u mbeshtet i pari fjalor normativ i shqipes, ai i ’54-s sheh ndriten e botimit ne mes te dhjetorit.
“Fjalori i Gazullit” shkelqen serish“

“Fjalori i Gazullit” shkëlqen sërish. Studiuesja Ledi Shamku-Shkreli, në bashkëpunim me shtëpinë botuese “Çabej”, po përgatit botimin anastatik të “Fjalorth i ri” (fjalë të rralla të përdoruna në Veri të Shqipnisë), njohur në botën e filologëve si “Fjalori i Gazullit” e që mendohet të jetë në qarkullim në mesin e muajit dhjetor. Momenti që ky fjalor “i blatohet publikut të gjerë”, sikurse pohon Shamku-Shkreli, jo pa qëllim përkon me një jubile të dyfishtë: 600-vjetorin e lindjes se Gjergj Kastriot-Skënderbeut dhe 450-vjetorin e “Mesharit” të Gjon Buzukut, i njohur deri më sot si libri i parë në gjuhën shqipe.

“Limfa e këtij fjalori gjallon në dy fjalorë të tjerë, pasardhës në kohë: në Fjalorin e ‘54-ës, sakur edhe në Fjalorthin e Benedikt Demës, botuar tash së mbrami”, thotë Shamku-Shkreli e cila është marrë drejtpërdrejtë edhe me botimin e vepërs madhore, fjalorit të parë normativ të shqipes, ai i vitit 1954 i hartuar nga Çabej, Domi, Cipo, Myderrizi e Krajni. Studiuesja pohon edhe njëherë se me këta fjalorë thuhet mirëfilli se që të dy mbështeten bindshëm mbi një tjetër fjalor, atë të dom Nikollë Gazullit “duke iu referuar këtij të fundit si një trualli fort të çmuar lëndor e shkencor.

E nëse Fjalori i ’54-ës deri para botimit anastatik të tij vërtet kish nisur të merrte gjasat e një antikuari të vyer, por trajtat e tij ende shëmbëlleheshin në kujtesën kolektive, Fjalori i Gazullit ish tashmë një gojëdhanë e botës librore, një referencë e njegullt siglash: “G”., “Fjalorth i ri”, apo “Shkodër 1941”, të cilat shfaqeshin ndër punime erudite dhe e pështillnin më fort këtë fjalor me petkun e misterit. Universi Gazullian është një nga margaritarët më të çmuar të historisë dhe kulturës tonë kombëtare”.

Dom Nikoll Gazulli (1891-1946), rreshtohet ndër dijetarët e spikatur të gjysmës së parë të këtij shekulli, më së shumti gjuhëtar. I shkolluar dhe ai në Insbruk si i vëllai Gjoni, i pajisur me kulturë gjermane, qe një shkencëtar me fizionomi të plotë, i vlerësuar dhe i mirëpritur në rrethet shkencore dhe intelektuale të viteve ‘30, me një vepër të shpërndarë në periodikët e kohës. Hartoi dy vepra origjinale leksikografike që i botoi në “Visaret e Kombit” dhe “Hylli i Dritës”, përkatësisht: “Fjalori i fjalëve të rralla të malësive veriore” dhe “Fjalori toponomastik”. Si leksikograf solli ndihmesë të shquar në gjuhësi. Nikoll Gazulli ishte i dhënë edhe pas folklorit dhe historisë, fusha në të cilat boton shkrime, këngë të moçme etj.

Mblodhi dhe analizoi me seriozitet shkencor për vite me radhë me mijëra fjalë të rralla, shprehje frazeologjike, materiale onomastike (si: emra vendesh, lumenjsh, fisesh etj.), gojëdhëna, fakte historike, mitologjike etj., të cilat i përmblodhi në dy veprat e tij madhore “Fjalorth i ri” (fjalë të rralla të përdoruna në Veri të Shqipnisë), Tiranë, 1941, përfshirë në vargun “Visaret e kombit”, XI, (524 faqe me 4819 fjalë), dhe “Fjalori onomastik”, botuar pjesë-pjesë në revistën “Hylli i Dritës” nga nr. 2, fruer 1939, vjeti XV, f. 120-129 e gjer në nr. 9-12, 1943, f. 391-406 (shkronjat A-K), gjithsej 21 numra të revistës, në 173 faqe, (i papërfunduar).
“Fjalorthi i ri” i Gazullit, së bashku me “Fjalorthin e ri, fjalë të rralla të përdoruna në Jug të Shqipnís”, Tiranë, 1941, (“Visaret e Kombit”, vëllim XII) të Pano Tases, janë të parët fjalorë krahinorë te ne.