Rrapatushat e çmimeve letrare “Penda e Artë”

- Diseksion laboratorik mbi kavie të pafajshme e anonime ose nji pasqyrë e hatashme që e tregon mirë hatanë e letërsisë shqipe

Në ditën e fundit të tetorit të dytë të vjetit 2006 të shekullit XXI letërsia shqiptare dhe zhvillimet e saj bahen objekt trajtimi në nji të përditshme të Shqipnisë (Shqip, 20.10.2006) nga nji personalitet i shquem i gazetarisë, letërsisë dhe estetikës shqiptare: Ekselenca e Tij. Tue marrë në shqyrtim nji zhvillim tepër të randësishëm të letërsisë shqipe, e prandaj edhe asaj botnore, si shpallja e konkursit “Penda e Artë” nga Ministria e Kulturës e Shqipnisë, Ekselenca e Tij na nalton mendjen e shpirtin me aftësitë e tij të rralla gjuhësore e kuptimore, me logjikën e tij të pastër e brilante, si dhe me deduksionet e pohimet e patjetërsueshme. Gjithashtu, asht e habitshme se si në nji shkrim të vetëm pasqyrohen pothuejse të gjitha tiparet e zhvillimeve bashkohore letrare shqiptare në mënyrë të përmbledhun. Ekselenca e Tij, ma s’pari, asht i bindun se gjanat në letërsinë shqipe janë serioze e të randësishme.

Por edhe sikur t’ishin (ose mos t’ishin), mënyra se si i trajton ai ato asht bindëse, hijerandë, që të ban me u ndalë e me mendue. Nji fillim ma i mirë se ky nuk mund t’ishte ba: A do mund që juria e sivjetshme e çmimeve "penda" në fushën krijimtarisë letrare të mbajë nën fre shpërthimin e valëve të zemëratës (po aq tradicionale sa konkursi), ndër ata që do të përbëjnë të shumtët... si jo fitues?! Nji sintaksë brilante që veç nji mendje e patejkalueshme shqiptare që merret me gazetari mundet me e sajue: “a do mund që juria”. Kësaj i vjen në ndihmë margaritari tjetër: “çmimeve “penda”…”, sikur të bahet fjalë për fituesin e konkursit për ngritjen e pendave të lumejve. Por që “valët e zemëratës” janë tradicionale po aq sa konkursi nuk ishte pa kurrkund, asht si me thanë që letërsia shqipe asht nji fushë me kafshë që i sulen çmimeve dhe ka kafshë që i shqyejnë çmimet dhe kafshë që vlojnë nga “zemëratat” ngaqë mbeten me gisht në gojë. Lodhet shum njeriu me e kuptue pjesën “të shumtët… si jo fitues?!” por asht e pamundun. A mos e ka pasë fjalën për shumicën që asht humbëse? S’asht e mundun, sepse “si jo fitues” i bjen “po more, si jo, ta jep xhaxhi nji çokollatë ty”.

Ekselenca e Tij asht lëshue në këto ushtrime stili kur përpara ka pasë nji personalitet të llojit të vet: Markun n’Katror, i cili po ban nji sakrificë të madhe kombtare pse po e merr përsipër pozitën e kryetarit të jurisë kur e din se ka me u përballë me “koston e lartë të turivarjeve të pas-ceremonisë”. Sa krenar duhet me u ndi njeriu kur ka nji shqiptar si Mark n’Katrori që sakrifikon me u ba i keq me shum veta! Ai nuk niset me qenë i përgjegjshëm për (siç i vulos/katranos Ekselenca e Tij) “vlerësimet më prestigjioze që jepen në fushën e letrave”, por ndoshta asht i komanduem (vulos/katranos Ekselenca e Tij) që “t`u vihet vula më të mirëve”. Me pak fjalë, meqë morëm nji shembull me kafshë, asht sikur vula me të nxehtë që i vehet bagëtive. Vlersim shum prestixhidos për nji letërsi dhe për do shkrimtarë: me ju vu vula e ma të mirëve. Megjithatë Mark n’Katrori asht modest, thotë ma poshtë se "Do të jetë thjesht një natë çmimesh në letërsi e kaq". Veç kaq, shkujdesje tipike e nji tipi n’katror që ka le nji natë me hanë të plotë dhe i ka shndritë ylli gjithmonë se ka ditë si me ndejtë në lojë.

Për te dhe jurinë, Ekselenca e Tij rezervon nji paragraf nga ma brilantët e gazetarisë shqipe i cili sigurisht që mbas disa mija vjetësh ka me u ba rast studimi në aulat e gjuhësisë dhe logjikës mbarbotnore: Kreu i jurisë, Mark Marku, statura e të cilit si njeri i letrave, është i diskutueshëm, si dhe ata që e pasojnë, deri më tani, qëkur u shpallën publikisht si gjykuesit dhe vlerësuesit e krijimtarisë letrare shqiptare për një vit, nuk janë vënë në rrethin e kuq të paragjykimit. A thue të jetë Mark n’Katrori i diskutueshëm në vetvete? Apo statura e tij, që gjithsesi duhet thanë se asht imcak me syze, por që s’ka lidhje me gjykimet letrare e estetike? Njeri i letrave? A i han apo i përdor për ndonji funksion të veçantë letrat ky njeri? Apo bahet fjalë për kryeveprat e tij letrare (që s’i dimë ku janë) që shqiptarëve iu janë ngulë aq shum në krye sa s’mendojnë veç për to? Mos bahet fjalë për studimet e tij (kështu i quen autori), ku Mark n’Katrori nji shkrimtar e nxjerr të kuq e mbas dhetë vjetsh blu? Mandej kush e ka caktue nji nga “gjykuesit dhe vlersuesit e krijimtarisë letrare shqiptare”, mos ndoshta ministri i kulturës, që ka qenë doganier dhe s’ka lidhje me kulturën e as me letërsinë? Se të jetë gjykues e vlersues dikush, duhet emnue prej dikujt. Por këte do ta mësojmë ma vonë e tash të vazhdojmë me Ekselencën e Tij.

Ekselenca e Tij i din mirë proceset e letërsisë shqipe dhe të letërsisë në përgjithësi. Me kompetencë e mjeshtëri të rrallë shprehet se “…një fushë ku mbizotëron tërësisht subjektiviteti, qoftë dhe unifikuar nga 5 anëtarë jurie), e në fund të fundit, do bëhet e pamundura për t`ua bërë të qartë gjithsekujt, se nuk do të ketë të paktën asnjë mpleksje interesash të jashtme në procesin e viceksionit kritik, për të ndarë grurin nga egjra në çdo produkte letrar”. Simbas Ekselencës së Tij, në fushë ka veç subjektivitet, pra i mbushet mendja Mark n’Katrorit me taborr dhe jep nji çmim si t’ia dojnë. Asht subjektive, fundja.
Subjektivitet që tash po e mësojmë se u “unifikoka” nga 5 antarë jurie (secili e hedh gotën e subjektivitetit të vet në kazanin ku gatuhet çorba që bashkon subjektivitetin), juri e cila si mendjendritun që asht ka me ba të pamundunën me ja ba të qartë gjithsekujt. Kaq, pikë. S’asht fjali e mangët, por asht shum interesant koncepti që juria ka me ba të pamundunën me i ba diçka të qartë gjithsekujt. Pra ka me i kapë nji për nji të tanë dhe ka me ba të pamundunën. Për çka? “Nuk do të ketë të paktën asnjë mpleksje interesash të jashtme në procesin e viceksionit kritik”, pra do të jenë veç interesat e mbrendshme të jurisë, t’antarve e antareshave të jurisë, në fushën e prodhimeve bujqësore të ndamjes së grunit nga egjra, pardon, të vlerave në “çdo produkte letrar”. “Në çdo produkte letrar”!!! Ky shkrim ka nji vlerë unike për fjalësin e shqipes sepse ka shtue fjalën “viceksion” në shqip, fjalë që s’gjendet as në fjalorin e gjuhëtarëve komunista e as në fjalorin intim të M. Elezit.

Tash talentat e rij do ta dinë se avangardalinistat si Mark n’Katrori me tipat e tjerë që po kalërojnë “kritikën letrare shqiptare” u rrinë mbi krye me “viceksionin kritik”, që meqë ra fjala s’po u gjindka as n’internet në ndonji formë anglisht. Ndoshta asht huazue prej latinishtes a kinezçes, kushedi. “Është e freskët ende kontesti politik i çmimeve të vjetshme, ku, siç u tha nga armata e të pakënaqurve, i binte era 3 korrik.” - shprehet Ekselenca e Tij. Është e freskët=kontesti politik?!? Kontest don me thanë garë, a mos kanë garue partitë politike për çmimet letrare të vjetshme a? Ku ta ketë nxjerrë këtë përfundim Ekselenca e Tij. Kjo kuptohet menjiherë kur pa pritë, pa lidhje e pa kujtue në skenën e shkrimit ku intervistohet kryetari i nji jurie futet “shkrimtari” Zonja Grigja që asht konkurent në garën që gjykon kjo juri (!!!), përkrahës i fuqishëm i partisë që ka fitue zgjedhjet bashkë me çmimin. Asht elokuente, shum elokuente, aq elokuente sa në nji debat televiziv ngaqë po i rendiste fjalitë e mendimet e fjalët e shprehjet shum qartë, me shum rrjedhshmëni e qartësi, kundërshtari që kish përballë u çu e iku nga salla prej turpit e marres që e kapi. Sigurisht që e kuptoi se përballë nji tipi fitimtar si Zonja Grigja s’kishte shanse.

Zonja Grigja hyn në skenë, pra, me nji mendim shum origjinal, që në fjalët e Ekselencës së Tij del kështu: “…i spikaturi i kësaj hamendjeje djallëzore për shkak të një çmimi për prozën më të mirë, vlerëson si më të lartat në nivel kontestet e tija tri vjet më parë”. Në radhë të parë, fitorja e tij asht e meritueme dhe çdo hamendje asht “djallëzore” e pikë! S’duhet me pasë pikë dyshimi se Zonja asht e zonja. E ka me tapi, me vulë e me firmë, edhe këte do ta mësojmë ma vonë se prej kujt e ka. E randësishme në këtë pikë asht që Zonja Grigja i vlerson si “ma të naltat në nivel” kontestet (çfarë kontestesh, mor bir, kontestimet!) e veta ku s’la kend pa sha me të parë e të mbramë derisa ja dhanë nji çmim. E zonja Zonja!

Kur e ndigjon tue shprehë mendime të tilla, aq ma shum kur gjendet afër Mark n’Katrorit, kryetarit të pavarun të nji jurie të pavarun që s’ja var kush se janë ba për t’u varë (si me thanë n’ilegalitet gazetaresk, por me siguri gjendet aty me u interesue si po vate mbarvajtja e punëve letrare, ku asht juria me realizimin e objektivave etj. etj.), të mbushet zemra me krenari për personalitetet që kanë shqiptarët. Shum t’aftë, tejet modesta, rrapatusha pasha zoten! Siç e shpreh me elokuencën e tij tipike, madhështore dhe monumentale, Zonja Grigja, gjithmonë simbas Ekselencës së Tij: “…bën një krahasim mes një këngëtari buzëqumësht, që merr 10 mijë euro për një këngë, e destinuar të harrohet pas disa vitesh e një shkrimtari a poeti që, nëse fiton, do të marrë 10 për qind a më pak djaloshit”. Hajt, hajt, o sintaksë! Hajt, hajt, o diskurs! Shkrimtarët këtë vit me siguri janë të qetë, e dinë se kanë me u gjykue drejt prej këtyne soj rrapatushave dhe po flenë rehat.

Këte e ka kuptue dhe e kumton edhe Ekselenca e Tij: “duket se garuesit ende nuk kanë gjetur parangushëlluesin e një dështimi të mundshëm (nëse moslarja e një çmimi konsiderohet dështim)”. Sa i naltë që asht Ekselenca, shpik fjalën e re “parangushëllues”, të cilën M. Elezi kur ta ribotojnë fjalorin që sapo ka ba, do ta heqë nji poezi të vetën nga fjalori dhe do ta vendosë veç këtë fjalë në nji fletë të veçantë. Kurse “moslarja e një çmimi” asht tepër e ndërlikueme për mendjen tonë njerzore për t’u kuptue, këto janë shprehje që i kanë hije veç Ekselencave. Ekselenca e Tij asht përfaqësues i Ekselencisë gazetareske metropolase. Kjo sferë asht e mbushun me miniEkselenca të llojeve të ndryshme që gjallojnë në gazetari për motive nga ma të ndryshmet: ekzistenciale, jetike, mbijetese, përfitimi, karriere, hobi, kalim kohe, mospasjeçkameba etj. etj.

Motivi profesional nuk ka fort randësi sepse çështjet e letërsisë janë zgjidhë me kohë nga avangardalinistat e tipit Mark n’Katrori e Zonja Grigja me shokë dhe s’asht fort e randësishme që në shkrimin e Ekselencës së Tij emni Persida bahet Brisida, që mbiemni Berisha bahet Bërisha, ose që Muçi të bahet “përrallërrëfyesi” i parë i gjuhës shqipe për konceptin e kushedi çkaje në mendjen e Ekselencës së Tij. Ky ka edhe talent letrar dhe perla si kjo këtu do hyjnë domosdo dikur në panteonin e sentencave shqipe: “kur afron fundviti dhe nisin të tunden në horizont dy pendat, e arta dhe e argjendta”. Nji pasqyrë e hatashme, që e tregon mirë hatanë e letërsisë shqipe dhe çmimeve që jepen në të, nuk mund të mos jepej me ekselencë ekstraordinare nga Ekselenca e Tij, tue ja fillue me shprehjen që “Shqipëria e letrave, nuk është dhe aq e varfër me konkurse letrare”. Për efekte studimi po i marrim çmimet që rendit Ekselenca nji për nji: “Çmimet e poezisë "Poeteka" i përkasin një evenimenti të përvitshëm tejet prestigjioz me dimension ndërkombëtar që drejtohet nga poeti Arjan Leka”. Tejet prestigjioz? Çmimet “Poeteka” prestigjioze? Cilat çmime? Cila “Poetekë”? Prestixhioze?

Naltmadhnia Juej, më lejoni t’ju informoj për disa zhvillime që, jam ma se i bindun, i kanë shpëtue vemendjes Tuej për shkak të detyrimeve madhore që mund të keni pasë ndërkohë. Në fillim tri pjesë nga shkrimet e shkrimtarit dhe gazetarit Shpëtim Kelmendi menjiherë mbas mbarimit të këtij “evenimenti të përvitshëm tejet prestigjioz me dimension ndërkombëtar”: “Mjafton t’i hedhësh një sy revistës Poeteka dhe bindesh se në çfarë rangu përfaqësohet poezia shqipe. Shatra-patra! Kriteri i përzgjedhjes?… Mjafton të kesh nja dy a tre poezi të përkthyera në një gjuhë të huaj…” “I zoti i Poetekës, organizatori pra, të cilit s’di kush i ka dhënë ujë të keq duke ia mbushur mendjen se është poet, mundohet që nëpërmjet një aktiviteti të amplifikojë e t’i japë zë egos së vet të voçkël poetike. Po thërras ca poetë të huaj, thotë me vete, që ata, jo vetëm të binden se unë ekzistoj, por edhe ta hedhin ndonjë fjalë të mirë për mua në ndonjë revistë apo në veshin e ndonjë studiuesi, kritiku, përkthyesi, etj; veç kësaj edhe të mund të përfitoj ndonjë ftesë në aktivitetet që ata bëjnë në vendet e tyre, ndonjë vizë, ndonjë fjalë të mirë, ndonjë… kush dreqin e merr vesh se ç’punon mendja e shqipos.

Me pak fjalë organizatori i këtij aktiviteti ka nevojë për famën, ka shumë nevojë për famën, ka nevojë të babëzitur për famën, andaj ia bën hyzmetin punës me të gjitha forcat e mjetet e adetet…” “…përpara se të bëjmë festivale poezie, duhet ta marrim vesh se ku jemi me poezinë. E, për ta realizuar këtë, duhen organe kulturore… Ku janë revistat kulturore e artistike sot?... Pse ju mohua revistës Ars një subvencion i miratuar... Pse u refuzua projekti për revistë i Azem Qazimit? Ua them unë: Sepse nuk donte Agron Tufa, Mark Marku, Gentian Çoçoli, Arian Leka e ndonjë mediokër tjetër...” Si asht e mundun, Ekselenca Juej që ju ta queni këtë soj veprimtarie “eveniment tejet prestigjioz me dimension ndërkombëtar”? Kështu ju kanë thanë Mark n’Katrori dhe Zonja Grigja? Por ndoshta Ju, me elegancë, do të paraqitni tezën e xhelozisë së shkrimtarit dhe gazetarit Shpëtim Kelmendi. Për këtë arsye, po thërrasim në ndihmë poetin Gëzim Hajdari: “Detyrimisht si miq te tyre ne Perendim poetet dhe shkrimtaret mafioze shqiptare do te kene vecse homologet e tyre. Deshmon per kete ftesa e Maria Luiza Spazianit, mysafire pak kohe me pare ne Festivalin Poeteka ne Durres… kesaj gruaje, qe Montale ne poezine e tij e quan “dhelpra”, ndersa Quasimodo dhe Spanjoletti “aktiviste shoqerore”, i dorezojne madje cmimin me te larte te Festivalit te Poezise (edhe pse kam rezervat e mia per kete pseudomanifestim, organizuar nga njerez diletante dhe meskine te cilet s’kane asgje te perbashket me letersine).”

A thue, Ekselencë, të jenë emnat e përmendun nga ju që në Tiranë i mbani si autoritete të padiskutueshme të letërsisë shqipe (se a janë dhe si janë këte do ta mësojmë ma vonë) “njerz diletantë dhe meskinë që s’kanë asgja të përbashkët me letërsinë”? Ju sigurisht që, me elegancën tuej karakteristike, po mendoni se edhe ky shembull nuk vlen ngaqë poeti Gëzim Hajdari mund të ketë si Shpëtim Kelmendi xhelozi. Atëherë po t’i referohemi të huejve, Kryesisë së Qendrës Ndërkombtare Eugenio Montale: “…profesoresha Spaziani deklaron se nuk njeh poete shqiptare. Edhe kjo nuk perputhet me te verteten, sepse vete ajo ne vitin 1997, kur ishte Presidente e Qendres, ia ka akorduar Cmimin Internacional Eugenio Montale poetit te jashtezakonshem Gezim Hajdari lindur ne Lushnje dhe aktualisht banues ne Itali… teksa ne Itali jane te shumte ata qe po luftojne me kembengulje kunder mafies se vjeter dhe burokracive letrare qe mberthejne dhe shtrengojne ne lak zerat poetike me autentike dhe domethenes te kohes sone, nuk ka paradoks me te madh sesa t’i dorezohet unaza e Heroit Clirimtar pikerisht Profesoreshes Spaziani.”

Si asht e mundun, pra, Ekselencë, që veprimtaria që ju e queni “eveniment tejet prestigjioz me dimension ndërkombëtar” të renditet në procese të tilla? Si asht e mundun që nji poet shqiptar që qenka me famë botnore sa me fitue çmimin Montale me i quejtë kështu tipAt? A e dini ç’shkruen nji ish-pjesmarrës në “Poetekë” për disa prototipa: “…Sa i takon K. Petritit, E. Hatibit, A. Tufes, etj… Natyrisht qe s’jane gjeni, por… kane vlera te njemendeta poetike”. E bukur, apo jo Ekselenca juej? Të qeshim, të nënqeshim apo të mbiqeshim për frymën e grupit të këtyne tipave dhe atyne që i rrethojnë? Edhe këto do t’i mësojmë ma vonë, por le ta mbarojmë punën që kemi nisë me çmimet letrare shqiptare. Ju rendisni edhe “Çmimet "Fjala" që jepen nga revista "Fjala", ish dikur gazetë letrare”. Këtu mund të mendohet se ka nji lajthitje të madhe.

Revista “Fjala” (sa e mrekullueshme asht shprehja “ish dikur gazetë letrare”…) s’ekziston askund, në rrethe jo se jo, por as në metropol nuk ka shenjë të saj. Me siguri asht ble krejt tirazhi sepse do të ketë pasë perla, margaritarë se jo mahi themi ne gjysë-kosovarët e Shkodrës. Por ne ia kemi arritë me e shti në dorë privatisht mbas peripecive të shumta këte revistë, që asht nji botim katastrofal për nga cilësia e shtypit dhe po aq katastrofal edhe nga cilësia e landës që ka mbrenda. Organe të tilla janë tipike nga ato që financohen nga Ministria e Kulturës, që janë veç harxhim paresh për më promovue shkrimtarët e partisë dhe shtëpi botuese si Idearti që as faqe interneti s’kanë edhe pse e kanë t’afishueme (në botime, si p.sh. tek “revista” “Fjala”, ka adrese interneti, n’internet kjo faqe asht për shitje).

Mandej shpreheni se “Ishin çmimet e revistës kulturore "Aleph", por që nuk janë më pas mbylljes së revistës, që drejtohej nga poeti dhe përkthyesi”. Pra, çmimet ishin, koha e shkueme e thjeshtë. Po nga kush drejtohej kjo “Aleph”-i, kush asht ky poeti dhe përkthyesi pa pikë, dmth, mos e ka emnin ish-drejtuesi ish-poet dhe ish-përkthyes i këtij ish-botimi Pa Pika? Apo mos quhet Bosh Bosh ngaqë ia keni lanë vendet e emnit e mbiemnit bosh? A ju duket e hijshme ta leni pa emën nji njeri që kujton se ka emën? Po çmimet e Korçës dhe Pogradecit, i keni ndjekë Ekselencë? E dini si janë? Ekselenca e Tij ishte dëshmitar i rastësishëm n’avionin e Hasan Ekincit, turkut që thuhet se rrëmbeu avionin e nisun nga Tirana, dhe ka pasë dyshime se në këtë ngjarje janë përfshi shërbimet sekrete. Na mbeten me u besue dy alternativa: ose që asht tronditë shum nga kjo ngjarje dhe hala s’e ka marrë veten, ose që shefat e kanë komandue me zor me punue në nji fushë që s’e njeh hiç…

Sapo pamë edhe nji turr shkrimesh për këtë ngjarje. Të gjitha të njillojta, plot shabllone e mediokritet. Asnji gazetar nuk sheh probleme dhe raporton veç kumtesat e Mark n’Katrorit me shokë të jurisë dhe ia jep për konsum nji publiku të lodhun e të painteresuem sepse çdo gja asht ba për të mos pasë interes sepse asgja nuk ndryshon. Nji nga gjanat që gazepçarët e gazepçaret e kulturës do të duhej me shkrue, kish me qenë pyetja se a asht antari i jurisë së “Pendave” Virgjil Muçi ish-spiun i Sigurimit të shtetit komunist dhe a duhet që ai të jetë antar jurie? Ose ta pyesnin vetë Virgjil Muçin se ç’pseudonim ka pasë në Sigurim nëse ka qenë. Ma e pakta, do të duhej që kryetarit, Mark n’Katrorit, t’ia jepnin paragrafin e maposhtëm për komentim, ose vetë Virgjil Muçit: Pasi “Masoviku” e përdori mirë e mirë “fshesën” përlyese në fytyrën e “gjeniut të letrave shqipe”, atë ia rrëmbeu nga dora “fshesari” tjetër i zellshëm, i ftuar në këtë emision, njeriu nga “shtëpia me gjethe”, qendra e përgjimeve akustike të Sigurimit të Shtetit, i cili pasi e kreu ushtrinë në kohën e komunizmit, në një repart që varej nga Drejtoria e Zbulimit në Sigurimin e Shtetit, doli me gradën e nënoficerit të Sigurimit të Shtetit nga shërbimi ushtarak dhe më pas, duke vazhduar të shërbente part-time tek “shtëpia me gjethe”, arriti deri në gradën e oficerit rezervë të Sigurimit të Shtetit. Ky njeri më zbaviti aq shumë me ato që tha saqë këtë herë do t’ia kursej trishtimin që do t’i sillte përmendja e pseudonimit të tij. Fakti që një prej dy mbrojtësve të Kadaresë ishte njeriu nga “Shtëpia me gjethe“ ishte shumë kompromentues për Kadarenë, në sensin e “fshesës së përlyer“.

Njeriu nga “Shtëpia me gjethe“ e përdori “fshesën e përlyer“ e përlyer po aq me sukses sa “Masoviku“ duke paraqitur tezën e çuditshme se: “Ismail Kadare nuk ka qenë disident, por vepra e tij ka qenë disidente“. (?!) (Sot, 17.11.2006) Këto fjalë janë shkrue për Virgjil Muçin, edhe pse ai s’përmendet me emën. Kushdo ta ketë shkrue, e ka botue në nji gazetë të regjistrueme në shtet, në nji media që shitet në mija kopje, botue nga njerz në moshë madhore që i kap ligji për mashtrime e shpifje. E përderisa nuk asht ba asnji përgënjeshtrim, asnji padi… Mund të shkruenin edhe se kryetari i jurisë nuk ka lidhje as me shkrimtarinë dhe as me kritikën. Asht nji mediokër që nuk din me gjykue dhe asht zgjedhë politikisht aty, si në të tana herët e tjera në krejt jetën e tij krejtësisht të padobishme në letërsinë e kulturën shqiptare. Aq mediokër asht saqë ia lejon luksin me thanë se "ka nga ata qe nuk me duan, por ka edhe nga ata qe iu vjen mire qe jam pikerisht une ketu". Ndersa nuk mund te linte pa theksuar edhe faktin se, "krijuesit jo gjithmone botojne, por kjo s'do te thote aspak se reshtin se shkruari" (Korrieri, 22.12.2006).

Por ne do ta presim me mall e mallëngjim ditën kur të na paraqiten kryeveprat e tij. Me ngulm e kambëngulje do ta presim… Mund të shkruenin edhe se antari i jurisë nga Kosova, Ibrahim Berisha, asht antar i Pen Qendrës së Kosovës dhe e ka mbushë konkursin me kryetarin e tij (Basri Qapriçin), antarin militant të Pen-it Ali Podrimja dhe antarin e padamshëm për letrat shqipe të Pen-it Milazim Krasniqi. Ma e pakta kjo quhet konflikt interesi. Duhet thanë edhe se Sabri Hamiti ka qenë drejtuesi i këtij institucioni para se të paraqiteshin fuqishëm këta musketierët e rij që ja shterrën krejt paret Ministrisë së Kulturës së Kosovës, por ma e randësishmja asht që libri me të cilin paraqitet në këtë konkurs asht shum i padenjë. Ja çka shkruen Sali Bytyçi në shkrimin “Tematologjia: ose plagjiatura postmoderne e Sabri Hamitit” për librin e Sabri Hamitit “Tematologjia” që juria jonë e përndritun e fut në konkurim: “...Po t’i bëhet një analizë e kujdesshme këtij teksti, që nuk është punë aspak e lehtë, do të veçoheshin tri shtresa të tij:

1. Përkthimet e fjalëpërfjalshme të teksteve nga fjalorët e nocioneve dhe të zhanreve letrare (frëngjisht e serbokroatisht), pa shënime referenciale për burimin e literaturës;
2. Përkthimet e përfolura dhe jo njëherë të keqinterpretuara, dhe
3. Ndërhyrjet e autorit, të cilat përshkohen nga konfuziteti dhe gjykimet e herëpashershme me një gjuhë poetike e pa ndonjë logjikë...”

Por Ibrahim Berisha e din mirë që Hamiti asht politikan, nënkryetar i Kuvendit të Kosovës… dhe juria në kuadër të promovimit që iu ba futjes së autorëve nga Kosova në konkurim ia ka pranue argumentimet. Sepse Ibrahimi u duhet për llogarinat e veta, jo për tjetër gja. (E theksueme me forcë, futja në konkurim këtë vit e autorëve nga jashtë Shqipnie ka pasë efekt, aq efekt sa baca Ali Podrimja, n’euforinë e sjelljes së nji çmimi në Prishtinë, u lodh i shkreti tue ribotue në gazeta të Shqipnisë shkrimet për Nanë Terezën për t’u kujtue shqipnitarëve se asht poet që s’i ka këndue veç “Titos së dashtun”.) E Ibrahim Berisha bashkë me jurinë duhet me e dhanë nji shpjegim të paktën për këtë shembull që po e japim nga shkrimi kritik i S. Bytyçit sa me ja rifreskue kujtesën: “Teksti i S. Hamitit Tema (gr. Thema – rast, bazë, lëndë, parashtresë) është boshti themelor ideologjik e ndodhjesor i veprës letrare duke siguruar koherencën e saj. Qoftë e shpallur nga vetë autori, qoftë e identifikuar nga kritikët, tema është një konstantë rreth të cilës afrohen interpretimet e veprës së veçantë. (Sabri Hamiti,Tematologjia, f. 14)
Teksti i origjinalit "Le thème est la colonne vertébrale, idéologique ou événementielle, de l’oeuvre littéraire et assure la cohérence de celle-ci. Annonce par l’auteur ou décelé par les critiquées, le thème est une constante autour de laquelle gravitent les interprétations de l’œuvre particulière. (Dictionnaire des Genres et notions littéraires (Paris, 2001), f. 896)”

Po çka e bashkon Mark Markun, Virgjil Muçin, Persida Asllanin, Agron Tufën, Ali Podrimjen, Basri Qapriçin dhe emna të tjerë që sillen rrotull letërsisë shqipe si pabuksa me duer në xhepa? Ma së shumti i bashkon nji plak i moçëm me profesion shkrimtar i madh. Janë prodhime të tij, për të cilat ai ka punue me dhe pa vetëdije me i krijue e me i modelue në funksion të tij ose të shërbimeve që i duhen krye institucioneve të mshehta për me përfitue “beneficionet publike”, ngaqë vetëm kështu mundesh me ecë para ndër shqiptarë: ose tue i shërbye diktatorit, nëndiktatorit, zv/diktatorit, diktatorucave e kështu me radhë; ose tue u ba spiun. Kjo asht gjysa e rrëfimit, gjysa tjetër asht dashunia e madhe e ketyne tipave për nënshtrimin si modus operandi për me ba prokopi në jetë sepse s’kanë gjunj për ma tepër.

Nji gja tjetër që i bashkon asht mungesa e idealizmit, përkatësia ndër klane dhe miopia se janë dikushi dhe bajnë diçka. Ata nuk kanë vende honorifike, nuk shquhen për vlera, nuk i pranon askush si të padiskutueshëm. Ata munden me ndejtë “mbi ujë” vetëm me ndihmën e njeni-tjetrit, me aleanca. Nuk kanë koqe me qenë individë, me qenë artista, munden veç me qenë turmë e vogël që llogarit pushtetin dhe interesat. Kjo asht arsyeja pse niveli i letrave shqipe jo vetëm që asht për faqe të zezë, por as që ka gjasa ndonjiherë të ndryshojë për sa kohë që modelet kulturore të përbahen nga njerz të tillë. E shqiptarët s’kanë aspak të drejtë me u ankue e qurravitë pse s’kanë shkrimtarë botnorë: këta që përmenden janë me shtat të vogël për at’ punë…