HYRJE | HISTORI | LETĖRSI | FOTOGRAFI | LAJME | INFO | RRETH NESH |     FJALA e LIRĖ


Kontakto: [ ] ose [ Kontakti ]

 
  [ Prapa ]


Weird Places - Knollwood Estates

Kėshtjella e Zogut nė Nju Jork - Monument Kulture, mbrohet nga shteti

Beqir Sina

-- nga Beqir SINA, New York, SHBA

Zogu Mbreti shqiptarė qė ka bėrė histori nė historinė e mbretėrve

Knollwood, Long Island, NY: Ahmet Zogu mbreti i shqiptarėve ėshtė i vetmi mbret nė botė qė ėshtė betuar mbi Kuran dhe Bibėl. Ai ėshtė mbreti qė nė historinė e mbretėrve ka njė histori tė larmishme dhe shumė interesante. Mbreti i shqiptarėve Zogu, fillimisht pėrkohėsisht qėndrojė nė Egjypt, si mik i mbretit me origjinė shqiptare tė Mbretit Farruk. Mė pasė ai dhe familja e tij ndrrojė disa vende. Familja mbretėrore shqiptare jetojė disa kohė nė Angli si nė "The Ritz" nė Londėr. Nė vitin 1941 u vendosė nė Sunninghill, Berkshire, pastaj nė Parmoor House, Parmoor,afėr Frieth, nė Buckinghamshire Ai dhe familja e tij ishin mysafirė tė evenimenteve aristokratike nė Claridge's nė Brook Street - Mayfair. Tek vetė shqiptarėt pas njė periudhe gjysmė shekullore izolimi ėshtė thėnė e shkruar shumė pas zhvillimeve demokratike pėr mbretin tė shqiptarėve Ahmet Zogun. Megjithse deri athere nuk kanė munguar tė shkruajn historian, dhe studiues tė njohur botėror, por ekzistojnė ende mistere tė pazbuluara mbi jetėn e tij dhe njėrėz tė tjerė janė duke "gėrrmuar" tė pa njohurat e mbretit Zog dhe familjes sė tij.

Njė temė interesante shkruan njė studiues anglez janė gjashtė vitet e tij nė Angli, ato janė anashkaluar deri mė tani, thjesht duke e pėrmendur si fakt, por kjo nuk ka pėr tė zgjatur shumė. Ky njeri qė kėrkon tė na sjell tė reja mbi mbretin tonė ėshtė njė anglez i pasionuar pas historisė sė shqiptarėve. Ai quhet sipas njė shkrimi mė tė fundit nga Londra, Neil Rees, qė ka ndėrmarrė njė mision "zbulimi" mbi jetėn e mbretit Zog nė Angli. Sė shpejti, ithtarėt modernė tė Mbretit dhe kundėrshtarėt e tij, do tė kenė shumė mė tepėr "municione" pėr tė ndezur debate tė vjetra ka thėnė Neil Rees.

"Unė kam konsultuar tė gjitha dokumentet arkivore, dosjet sekrete tė shėrbimeve informative, por tė gjitha kėto do tė jenė nė plan tė dytė. Ajo qė mė intereson mė shumė janė vetė dėshmitarėt; ata qė jetuan nė atė kohė dhe qė qenė pranė Mbretit. Pėr fatin tim disa prej tyre janė ende gjallė dhe pėrbėjnė njė thesar qė duhet tė shfrytėzohet tani. Koha nuk pret", - thotė Neil Rees. Nė dhomėn e tij tė pritjes, ai tashmė ka varur njė flamur kuq e zi, dhuratė nga studiuesi Bejtullah Destani. Nė zonėn e Buckinghamshire ku ai jeton, njė "ushtri" e vogėl janė mobilizuar pėr ta ndihmuar nė projektin e tij pėr tė hedhur nė libėr atė pjesė tė historisė sė Ahmet Zogut nė Angli.

Lind pyetja a nuk ishte njė lajm intersant ky agjensisė zyrtare tė lajmeve tė Shteteve tė Bashkuara tė Amerikes, Asociatted Press (AP) se ish kandidati pėr president senatori Xhon Kerri, ėshtė me gjak mbretėror shqiptar. Ish kandidati demokrat pėr President tė Shteteve tė Bashkuara tė Amerikės, ka njė linjė trashėgimie qė rrjedh pėrmes gjakut tė nėnės, mes tė tjerave dhe nga familja Mbretėrore Shqiptare. Lajmi ėshtė publikuar tre vite mė parė nga Asociatted Press, agjensia zyrtare amerikane e lajmeve. Njė lidhje gjeanologjike, nėpėrmjet Nėnės Mbretėreshė Geraldine, me prejardhje nga njė familje e famshme fisnike e Hungarisė.

Senatori Xhon Kerri, ish kandidati demokrat pėr President i SHBA, ka gjak blu, e rrjedhur veē tė tjerash edhe nga familja mbretėrore e Shqipėrisė. Lajmi interesant pėr shqiptarėt, ėshtė publikuar nga agjensia zyrtare e lajmeve tė Shteteve tė Bashkuara tė Amerikės, Asociatted Press (AP). Lajmi i ėshtė referuar studimit njė mujor tė tė mirėnjohurit nė fushėn e gjeanalogjisė, Harold Brooks- Baker, Drejtori i Burke's Peerage, njė lloj bible pėr aristokracinė britanike. Kėshtu qė pas zellit tonė tė njohur, pėr tė gjetur lidhjen e figurave mė tė shquara tė tė gjitha fushave nė botė, me Shqipėrinė dhe shqiptarėt, kėtė radhė duket se lajmi ka vlerė zyrtare: Xhon Kerri, njeriu qė pretendonte qė pas kandidimit tė 2004, tė drejtonte SHBA, duket se ka nė dejet e tij, edhe gjak shqiptar tė trasheguar nga nėna. Gjak mbretėror madje.

Sipas AP, "senatori Xhon Kerri ka gjak blu dhe atė e ka tė trashėguar nga tė gjithė Familjet Mbretėrore tė Europės. Madje, kėtė lidhje e ka edhe mė tė madhe se lidhja e Presidentit aktual Xhorxh Bush". Lajmi ėshtė bėrė i njohur nė media, duke i'u referuar Burke's Peerage. I njėjti burim, qė ėshtė i famshėm pėr kėrkimet nė fushėn e gjenealogjisė, ka thėnė se ish kandidati demokrat pėr nė Shtepinė e Bardhė ka njė linjė trashėgimie, qė rrjedh pėrmes gjakut tė sė jemės nga Shtėpitė Mbreterore tė Shqipėrisė, Anglisė, Suedisė, Norvegjisė, Danimarkės, Rusisė, Bizantit, Persise (Iranit) dhe Francės.

Vdekja e Nėnės Mbretėreshė Geraldina Appony, vetėm nė SHBA, pati faqe tė tėra gazetash, e informacionesh tė tė gjitha formave.

Nė disa raste dukej se ato mburreshin, se ajo kishte gjak tė lidhur me kombin amerikan. Kėshtu dukej edhe tek gazeta New York Times, e cila me atė titull tė madh hapte dhe faqen "metropol" nė gazetė. Thuajse tė gjitha mjetet informative amerikane dhe ato nga me presitigjozet nė botė, i kushtuan shkrime tė tėra "Cinderelles Shqiptare", Nanės Mbretėreshė Geralidina de Appony. Ēfarė nuk shkruan ato!?!. Me fjalėt mė tė bukura e kanė pėrshkruar ato jetėn e kėsaj gruaje: tė zgjuar, tė bukur, bujare e fisnike. Geraldina e Shqipėrisė, siē u pėlqen atyre t'a thėrasin atė, qe si gruaja e Mbretit Zog, e cila pėr njė vit ishte dhe e para zonjė Evropiane me gjak Amerikan. Geralidina vdiq nė Tiranė. Ajo ishte 87 vjeēare. Jeta e asaj ishte si njė fantazi nga ato tė filmave tė Hollivudit.

Njė tjetėr gazetė e madhe amerikane e shtetit federal tė Floridės, "Miami Herald", ka shkruar se: "Mbretėresha Geralidinė e gjatė dhe e bukur, megjithė propozimet e saj nuk pranoi asnjėherė qė ajo tė luajė nė filma, pasi pati oferta nga kinematografitė e njohura boterore si Hollivudi. Njė muaj nė Kėshtjellėn e Versait, njė muaj tek pallati mbretėror nė Egjipt, kur ishte gjallė Mbreti Farruk, dhe ai me gjak shqiptari, ishin pėr familjen mbreterore nė egzil, pėr t'u prezantuar." "Los Angels Time" e Kalifornisė, shkruan se: "Geraldine Apponyi u lind ne Budapest mė 6 Gusht 1915. Babai i saj ishte aristokrati Kont Gyula Apponyi de Nagy-Appony dhe mamaja e asaj ishte Gladys Virginia Steeart, nga njė familje e vjetėr nė Virginia. Familje, e cila ėshtė nga tė parat nė kėtė vend, ndaj shteti federal Virginia edhe sot e kėsaj dite mban kėtė emėr, nga qė ka marrė emėrin e kėsaj familje fisnike e mbretėrore europiane. Ndėrsa, revista e njohur "Time", theksonte se :" Geraldina nga lidhja e gjakut bie kushuri i tetė me ish-presidentin Nikson. Gjyshi i Geraldines, sipas Time, ishte njė oficer i madh nė oborrin mbretėror, Hapsburg.

Por, nė atė kohe mbretėritė e Evropės Qėndrore, po vinin mė nė fund mbas humbjes se fuqisė. Pasuria dhe prestigji i mbretėrive mbas Luftės sė parė Boterore ra shumė. Babai i Geraldines vdiq nė 1924, dhe e ėma pas vdekjes se tė shoqit, u martua me njė oficer Francez. Familja e edukoj Geraldinėn dhe dy motrat e saj nė shkollat hungareze. Kur ajo ishte 17 vjeēe, fotografia e Geraldinės u bė simbol i bukurisė tek monarkistėt hungarezė. Njė nga ato fotografitė e cila ka mbrritur origjinale edhe nė ditėt e sotme pėrdoret nė shumė revista e kartolina.

Ngjarja mė interesante e tij dhe qė ka mbetur enigėm, ėshtė ajo e vitit 1951. Kur mbreti i shqiptarve Zogu, bleu njė kėshtjell nė njė zonė turistike e cila quhet Knollwood nė Muttontown, New York, pėrafėrsisht 102,800 dollarė amerikanė. Kėshtjella 550 hektarė kishte 60 dhoma, dhe mendohet se do tė pėrdorej si pallati Mbretėror Shqiptarė, ku mbreti Zog kishte nė plan tė sillte familjen dhe tė gjithė anėtarėt e oborrit mbretėror. Tash flitet se autoritetet lokale tė ishullit kanė bėrė gati restaurimi i vilės sė mbretit Zog nė SHBA, tė hapin dyert e saj pėr turistėt.

“Knollwood”, prona qė mbreti Zog, bleu nė vitet ’51 nė Long Island do tė restaurohet. Prona me njė shtėpi gjigande, nga e cila tashmė ka mbetur vetėm ndėrtesa, gjendet nė fshatin Mutontoun nė zonėn qė i pėrket ishullit tė Long Island - Nju Jorkut. Gazeta lokale “Northender” shkruan se ky lokalitet ėshtė i interesuar nė rinovimin e asaj, ēka quhen “King Zog’s Gates”, si e vetmja gjė qė ka mbetur nga ajo ēka e lidh Long Island-in, me njė prej figurave mė tė ēuditshme tė Evropės sė shekullit tė njėzetė. Sipas punonjėses tė zyrės sė kėtij lokaliteti, Vivian Van Vagner, ideja e restaurimit tė portave hyrėse ėshtė prezantuar gjatė njė takimi administratės sė fshatit. Kjo administratė i ka dėrguar kontesė njė studim tė zonės. “Unė kam kontaktuar me Departamentin e Kontesė pėr Parqe dhe po presim pėr njė pėrgjigje”, shprehet zonja Van Vanger. Gazeta vazhdon mė tej duke shkruar se sipas tė thėnave nė popull mendohet se mbreti Zog synonte sjelljen e familjes dhe tė oborrit tė tij - mbretėror nė “Knollwood”.

Ky version i historisė gjithashtu shkon mė tej duke pretenduar se zyrtarėt amerikanė tė doganave e shkatėrruan kėtė plan, duke kufizuar numrin e patriotėve qė mbreti Zog mund tė merrte nė fshatin e vogėl, ku sapo kishte blerė pronėn. Mbreti Zog e bleu pronėn e quajtur “Knollwood” nė vitin 1951. Ajo ishte njė pronė e ndėrtuar sipas tipit tė “Erės sė Artė tė Bregut”, erė kjo qė nisi nė vitin 1891 kur tė pasurit filluan tė ndėrtonin shtėpi me arkitekturė qė binte nė sy nė Long Island. Kėshtjella nė “Knollywood”, ishte ndėrtuar fillimisht pėr manjatin e rrugėve Charles Hudson. Bėhet fjalė pėr njė kėshtjellė tė ndėrtuar nė vitet 1906 -1907, me 60 dhoma tė derdhura nė mermer dhe tė skalitura me madhėshti. Pasi mbreti Zog e braktisi pėrfundimisht pronėn, kishte zėra rreth e rrotull zonės se ai kishte fshehur nė muret e kėshtjellės thesare. Mbase, kjo ishte arsyeja pse shumė shpejt ndėrtesa u sulmua nga grabitės tė ndryshėm, ēka shkaktoi dhe shkatėrrimin gradual tė kėsaj prone me domethėnie historike.

Shkoder.net... - Fjala e Lirė | Tė drejtat e rezervuara