Enrrik Mendoja - Valset shpirtërore në penel

-- nga Klajd Kapinova, Manhattan, New York

“Vazhdues i denjë i piktorëve të shquem shkodran si: Kolë Idromeno, Zef Kolombi, Simon Rrota, Vladimir Jani etj. Vizatues i saktë e perfekt deri n’pafundsi mjeshtrore. Ai kalon bukur nga velatura në shpërthime koloristike, që burojnë nga nji shpirt i pasun krijues, në nji ndjesi e thellë magjepsëse, ku si limit ka Hyjnoren. Në të gjitha punimet, janë të gërshetueme bukur mjeshtëria e arti. Në punimet flet vetëm shpirti i tij.”
/Nikolin Luci, piktor

I thjeshtë, por i ndjeshëm për të bukurën, me vullnet të madh e buzagaz, melankolik e shumë meditues. Elegant në pikturë, plot dritë harmoni e jetë, tejdukshmëri e përpunuar në ngjyrë, duke mbetur përjetësisht autokton me shpirtin arbëror. Mjedisi kulturor në qytetin e djepit të kulturës në Shqipëri, ka qenë i përshtatshëm në edukimin e shijeve artistike. Asgjë nuk është e rastit. Talenti, mendja e zemra, janë të shkrira në penelin me emrin: Enrrik Mendoja.

U rrit me dashurinë për pikturën, deri sa mbaroi shkollën e mesme në Licen Artistik në Tiranë. Rregjimi komunist e privoi të vijonte shkollën e lartë. Filloi të punoi në hidrocentralin e Fierzës si punëtor. Këtu njohu nga afër vuajtjen e popullit, sakrificat, mjerimin, të cilën e ndau sëbashku me ta… Rriku, sa herë që përfundonte një pikturë (në gjininë e peisazhit, portretit, kompozimit etj.), kërkonte mendime, veretje e sugjerime nga miqtë, shokët e vizitorët e çastit që gjendeshin ne studion “Piktor” në lagjen Parrucë. Modestia në artin e mirëfilltë popullor, vijoi për vite dekada në galeri arti, ekspozita brenda e jashtë vendlindjes në Europë etj.

Me sa duket shkolla e talentit, që mbarte në eksperiencën e vet piktori Naxhi Bakalli, kanë lënë gjurmë në profilin origjinal të piktorit Mendoja. Mësuesi, zbuloi talentin e nxënësit të tij, e përkrahu kur të gjithë e braktisën e i kthyen shpinën për arsyen absurde të “luftës së klasave”, në morsën e së cilës u mbërthye keqas adolishenti me talent. Peneli i artistit, ndoqi udhën e mjeshtërit, por pa u bërë asnjëherë rob i tij. Ai, dëshmon se veprat klasike, nuk janë e vetmja zgjidhje, që mund të mendohet për të arritur bukurinë, por për dashamirësit më të rafinuar të artit, ka përzgjedhje pak më të drejtpërdrejta me efekte, që të tërheqin drejt një suksesi të ri. Bocet me akuarel, janë një punë shpirtërore, që gjithnjë kur i mbaronte dhe ekspozonte i falën sukesin e mundit e kohës së gjatë. Detajonte në mendjen e begatë, boshtin e idesë, për të realizuar kompoziocionin piktural plot diell e paqë. Nëse do të shohim me kujdes ekspoziten private, që ndodhet në shtëpinë Mendoja në Pelham Bay, Bronx, New York, shikuesi apo vizitori menjeherë do të dalloj ngjyrat e ndezura, larushinë e pasur të kostumeve popullore arbërore të zonës e nënzonës së Mbi e Nën Shkodrës.

Në piktura, autori ka zgjedhur motive, që i quan me vend “një vegim ëndrrimtar të së kaluarës”. Dhe atë vegim e ka zhyetur në një dritë të praruar ose në një ajër të argjendë, që vjen e transfiguron jetë të gjallë, të hareshme në koleksionin e pasur të veprës së tij. Veprat artistike “Kushtrimi” (80x80), “Autoportret”, kanë një teknikë të lartë realizimi me vaj në telajo. Tematika e vajzave të bukura: “Zadrimorja me pjeshkë”, “Katundarja me shandan e qyp”, “Portret fshatareje”, “Dasmorët falin nusen”, “Katundarja me mollë e lule”, “Meditim i nuses së re”, “Malësorja e Marubit”, “Malësore me flokë të kuq”, “Zadrimorja me faqe të zgjatur”, “Dy malësorë me njerëz në sfond”, “Bariu e baresha” “Katundarja në formë rrethi”, “Katundarja në blu”, “Zadrimorja e re”, “Ishulli i Shirokës” dhe legjenda e lashtë e kështjellës: “Tre vëllezër e tre nuse”, “Murosja e Rozafës”, “Kalaja në vjeshtë”, qytetarëve të hershëm “Lufta me turqit”, motive fetare: “Zoja me Krishtin”, “Udha e Kryqit” (Kathedralen e Shën Shtjefinit në Shkodër), “Gruaja me engjëll”, “Zoja Duomes”, “Varrezat katolike”, etj., “Kompozim portretesh”, “Portret fëmijë”, “Natyrë e qetë”, “Nusja”, “Peisazh” (dimër), “Natyrë e qetë me gota”, “Akuarium”, “Portret vajze”, “Varkat” (peisazh), “Impresion”, “Fëmijët”, “Abstraksion” (vaj, fibër), “Portret i vajzës me mace”, “Gjeli”, “Dajlani” (peisazh), janë më të preferuarat, ku jepen me të gjithë detajet elementet historik, traditës e folklorit etnik të ruajtur brez mbas brezi deri në ditët tona.

Meditonte thellë, si studiues skrupuloz i traditës deri në detaje dhe mbas disa ditësh reflektonte me një punim origjinal në harmoni me të gjitha linjat e një vepre në telajo. Fryma e pastër realiste, pambingarkesë spikat në punimet, që i përshkon një fill i ngrohtë bashkëkohorë pa ra në përsëritje ose fotografizëm. Shumë vite me parë, para se era e demokracisë të shkelmonte gjumin letargjik në tokën e Arbërit, ai kishte në shtëpi një koleksion të pasur pikturash. Bashkëshortja Rita e vajza Antonela, studente sot në “John Jay College of Criminal Justice” New York, ishin e mbetën oponentët e përhershëm të tij. Rriku, ka dëshirë të flas sërisht vetëm me ngjyrën e tubeteve, penelet dhe telajot e njëpasnjëshme. Ekpozita vetjake ka hap në vitin 1999 në Galerinë e Artit në Shkodër, Galerinë e Artit “Te & Gi” (1999, Tiranë), ekspozita me grup autorësh, në Galerinë “Te & Gi” (1998, Itali), “Te & Gi” (1998, Slloveni), etj. Ai punoi në Muzen Historik Nacional “Gjergj Kastrioti” në Krujë, tek afresku mural Bashkim Përballimi (19mx5m). Punimet e tij, sot gjenden të shpërdara tek koleksionistët e njohur në vende të botës dhe ShBA.

Marrë nga revista: “Jeta Katolike” 1/2007, New York, USA