ËSHTË E DHIMBSHME TË SHIKOSH MONUMENTIN E PROFESOR ANTON ÇETËS QË PREJ SHUMË VITËSH QËNDRON NË OBORRIN E SKULPTORIT

-- intervistë nga Mikel Gojani, Prishtinë Z. Tomë Mrijaj, veprimtar i shquar i mërgatës shqiptare në Amerikë, përkatësisht në Nju Jork. Veprimtaria dhe angazhimi i tij në shërbim të çështjes kombëtare, është mjaft e madhe. Ai ka shkruar edhe disa libra nga fusha e hulumtimeve historike shkencore, të cilat e kanë pasuruar fondin e librave të historiografisë shqipe. Këto ditë zoti Mrijaj, ndërsa ka qëndruar në Kosovë, bëmë këtë intervistë.

Cili është qëllimi i vizitës suaj në Kosovë?
T. Mrijaj: Unë kësaj radhe ekskluzivisht në Kosovë, erdha në cilësinë e njërit prej organizatorëve të Sesionit VI-te Shkencor për të Djathtën Shqiptare. Mirëpo, mbas përfundimit të punimeve, unë shfrytëzova momentin e zhvillova një numer takimesh, e bisedova ngrohtesisht me njerëz dhe personalitete të jetës politike, kulturore, arsimore e shoqërore në Kosovë.

Ishte e dhimbshme, kur pashë monumentin e Profesor Anton Çetën në oborrin e skulptorit. Ju kishit pasur një agjendë të pasur takimesh. Sa keni mundësi për t'na kapërthyer disa nga takimet të rëndësishme që zhvilluat?
T. Mrijaj: Pas përfundimit të Sesionit VI-të Shkencor të Djathtës Shqiptare në Burim (Istog) më 20-21maj, të nesërmen i kam filluar takimet e mia te ngrohta me zyrtare e njerez te thjeshte nëpër Kosovë, në cilësinë e Sekretarit të Përgjithshëm te Lidhjes së Tretë të Prizrenit në Mërgim, me seli në Nju Jork të SHBA-ve. Sëpari kam vizituar Gjakovën (Kishën e Shën Ndout dhe Patër Ambrozin). Në Prishtinë shkova me grupin qe me shoqeronte ne Bashkësinë Islame të Kosovës, ku me z. Resul Rexhepin, Këshilltar i Imam Naim Tërrnavës, kemi biseduar rreth apelit që do t'i bëjë BI e Kosovës besimtarëve të saj (xhematit), që të ndajnë nga 1 euro për Katedralen te Kishes Katolike qe i kushtohet nje nder figurave te ndritura boterore e shqiptare te Lumes Nene Tereza, që do të ndërtohet në Prishtinë. Ne si "Lidhje e Tretë e Prizrenit", e kemi marrë këtë iniciativë, që para BI të Kosovës të kërkojmë një gjë të tillë. Kjo me një qëllim të shëndoshë si vëllezër, që jemi të një gjaku, kombi dhe flamuri. Në Prishtinë serisht, kam vizituar Ministrinë e Arsimit të Shkencës dhe Teknikës (MASHT), ku jam takuar me këshilltarin e z. Agim Veliu, Ministër, z. Avdullah Hotin, të cilit, ia paraqita dy probleme kryesore: separi, për te ndihmuar Shkollën Fillore "At Shtjefën Gjeçovi" në Zllakuqan të komunës së Klinës, e cila, këtë vit shënon jubileun e saj, 110-vjetorin e themelimit dhe sedyti, insistimin e kësaj Ministrie, që busti i profesor Anton Çettës, të mos qëndrojë prej shumë vitesh në oborrin e skulptorit, por të vendoset në oborrin e Institutit Albanologjik të Prishtinës, aty ku e ka vendin, ngase Profesori, tërë jetën e tij ia ka kushtuar veprimtarisë së këtij Instituti. Vizita ime në BKUK dhe në Muzeun e Kosovës, që mjaft e suksesshme dhe me personelin përkatës kam biseduar për një bashkëpunim afatgjatë në mes të Lidhjes së Tretë dhe dy institucioneve tona kombëtare. Po ashtu një takim pune, kam pasur edhe me ipeshkvin e Ipeshkvisë së Kosovës Imzot Dodë Gjergjin, me kryetarin e Kuvendit komunal të Klinës, z. Prenkë Gjetaj dhe shumë të tjera.

Në Sesion e VI-te, i cili u percoll me vemendje edhe nga media vendase, u ndriçuan shumë figura të përbaltuara nga regjimi sllavokomunist. Jeni njëri nga organizatorët e Sesioneve Shkencore të Djathës Shqiptare. Si i vlerësoni punimet e Sesionithistorik e shkencor mbajtur në Burim (Istog)?
T. Mrijaj: Duke parë zhvillimin e punimeve të këtyre gjashtë sesioneve, vërejmë një rritje të dukshme të interesimit të punonjësve shkencorë, qoftë të institucioneve shkencore shqiptare, qoftë të studiuesve të veçantë. "E paragjykoi në fillim, sot mbajtja e sesioneve shkencore me moton: "E djathta shqiptare drejt shqipërisë etnike", po mirëpritet dhe po bëhet burim projektesh shkencore të mëtejme, për ndriçimin e figurave të shquara të përbaltuara nga historia ideologjike sllavokomuniste, si dhe për lansimin e ngjarjeve madhore të luftërave për liri e demokraci të shqiptarëve. Ne, vazhdoi prof. Quku, po i mbyllim punimet e këtij sesioni në prag të shpalljes zyrtare të Pavarësisë së Kosovës, ëndërr e shumë brezave të shqiptarëve. Punimet e Sesionit Shkencor, janë një argument i fuqishëm historik e shkencor, që tregon përfundimisht, se Serbia, s'ka çfarë bën më në Kosovë. Kështu, e gjithë bota demokratike, po bindet se Kosova përfundimisht është e ndarë nga Serbia."

"Lidhja Shqiptare e Prizrenit" e themeluar ne vitin 1962 në Amerikë, ka një akriv të pasur vlerash e dokumentesh. Ju jeni Sekretar i Përgjithshëm i LTSHP me seli në Nju Jork të SHBA-ve prej shume vitesh. Cila është veprimtaria e kësaj organizate atdhetare atje?
T. Mrijaj: Motoja e udheheqjes sone gjithnje ka qene e mbetet: "Lidhja Shqiptare e Prizrenit" në mërgim, gjithmonë e pandërprerë do të luftojë, për realizimin e idesë kapitale, bashkimin e të gjithë trojeve tona në një shtet etnike, politik dhe shpirtëror. Ky ka qene e mbetet synimi i perhershem i "Lidhjes së Prizrenit" dhe nga kjo rrugë, asnjëherë nuk do të heqim dorë, deri në realizimin e plotë të idealit të shenjtë, që nder ne jeton tash 129 vjet. Kemi pasur e vijojmë të ruajmë marrëdhënie të shkëlqyera me personalitetet e shquara amerikane, të cilët, sikurse e dini edhe ju janë pasqyruar me objektivitet në librin kushtuar "Lidhjes së Prizrenit" në mërgim, për harkun kohor të viteve 1962 - 2002, botuar në Nju Jork. Aty flitet edhe per personazhin kryesor dhe një nder themeluesit e saj z. Ismet Ukë Sadik Berisha. "Lidhja e Prizrenit" në mërgim, ka një arkiv të pasur dokumentesh arkivore lidhur me veprimtarinë e saj. Kryesia e LTSHP me seli në Nju Jork, ka vendosur që së shpejti te hapë një zyre lidhëse-Përfaqësi në Prishtinë, ku do të jetë një formë ambasade, që do të merret me ndërlidhjet Kosovë-Amerikë. Aty sëshpejti do të sjellët nga Arkivi i Lidhjes një numër i madh dokumentesh arkivore dhe një pjesë e bibliotekës. Për këtë do të interesohet i emëruari i Lidhjes për Kosovë, studiuesi e publisiti Mr. Jetish Kadishani.

Ju merreni edhe me publicistikë. Cila është veprimtaria juaj në këtë fushë?
T. Mrijaj: Jam qysh nga krijimi i Klubit te Shkrimtareve Shqiptaro-Amerikan antar i saj i rregullt. Deri me tani kam botuar disa libra, kryesisht në fushën e historise e publicistikës. Te tille mund te permendi: "Dom Anton Kçira shërbestar i Zotit e i Atdheut" (Shkoder, 2002), monografi me bashkeautor; "Lidhja e Prizrenit (1962-2002) themeluesi dhe udhëheqësi Ismet Berisha" (New York, 2002), monografi me bashkautor; "Marie Shllaku - bijë e Shkodrës martire e Kosovës" (New York, 2004), monografi; "Ngjarje dhe portrete historike" (Prishtine, 2004) jetëshkrime të figurave të shquara shqiptare, me bashkautor. Gjithashtu kam edhe disa dorëshkrime të tjera, që presin të botohen.

Ne prag te 129 vjetorit te perkujtimit te "Lidhjes se Prizrenit" (1878) dhe pikerisht me daten 10 qershor, miku i madh i kombit shqiptar Presidenti amerikan George W. Bush, do te vizitoj vendin tone Shqiperine. Si shtetas shqiptaro-amerikan, si ndieni ju se po plotesohet kjo perpjekje e pareshtur e diaspores sone ne Amerike, qe nje president i saj te vizitoje vendin e shqipeve?
T. Mrijaj: Eshte e vertete, se perpjekja e komunitetit shqiptaro-amerikan, ka qene e pareshtur prej dekadash, ne perpjeken e saj diplomatike, qe nje president i SHBA-se te vizitoje trojet tona arberore. Kjo duket, ne kontributin qe kane dhene me heret personalitetet shqiptare ne Amerike, duke filluar me Imzot Fan Nolin e madh, erudistin e shquar Faik Konicen, atdhetarin e flakte Mir'hat Frasherin, antikomunistin e vendosur Imzot Zef J. Oroshin, Ing. Xhafer Deven, General Abaz Kupin, Prof. Zef Neken, ish-kongresistin arberesho-amerikanin Joe Diogurdi, Prof. Luan Gashin, Prof. Rexhep Krasniqin, Prof. Arshi Pipen, Kapidan Ndue Gjonmarkun, publicisten e shquar Nexhmije Zaimi, njeriun e palodhur te komunitetit ne ditet tona per ceshtjen shqiptare Dom Anton Kciren, aktivistin Imam Isa Hoxha, Baba Rexhepin e Teqes, Prof. Gjon Sinishten, Dom Lazer Sheldijen, Shkelqesia e Tij sot Arqipershkev Metropolit Tirane-Durres Imzot Rrok Mirditen, Prof. Kol Cunin, kryetari i Lidhjes se Prizrenit prej shume dekadash Ismet Uke Sadiku Berisha etj. etj. Pra sikurse shihet, perpjeket e figurave te shquara, nje pjese e te cileve kane kaluar ne amshim, po behet realitet. Tashme Presidenti i SHBA-se George W. Bush, ne daten historike te Lidhjes se Prizrenit, me 10 qershor 2007, arrin si mik i madh ne shtetin ame. Gezimi dhe kenaqesia ime eshte e papershkuar. Shpesh shqiptaret, kane gabuar ne lidhjen e miqesive, me qeverite e politikane jokontruktiv te lindjes si ruset, kinezet, ndaj te cileve kane dalur te zhgenjyer. E vetmja mike e sinqerte, per 17 vjet pas permbysjes se komnizmit ne Shqiperi, ka qene dhe mbetet pa lekundje SHBA. Ajo e tregoi veten e saj me lirine qe ua solli popullit tone ne Kosove (1999). Tashme eshte po Amerika e Willson-it, sot me nje President tjeter, qe po ben realitet Pavaresine e Kosoves dhe po viziton Shqiperine, para se ajo te futet ne NATO. Ka qene Shqiperia, e cila bujarise dhe respektit qe amerikanet kane treguar per Kosoven, qe iu pergjigjen thirrjes ne lufte kunder terrorizmit, duke derguar bijte e shqipes perkrah ushtarakeve amerikan ne Afganistan e Iraq. Vlerat e lirise dhe demokracise se popullit shqiptar, jane te ngjashme me ato te popullit bujar amerikan. Presidenti Bill Clinton, permes vlerave te popullit human amerikan, solli lirine ndersa Presidenti Geroge W. Bush, po e ben realitet Pavaresine e Kosoves martire, pikerisht ne daten histotorike te themelimit te "Lidhjes se Prizrenit" (10 qershor 1878) ne Prizrenin historik.