HYRJE | HISTORI | LETĖRSI | FOTOGRAFI | LAJME | INFO | RRETH NESH |     FJALA e LIRĖ


Kontakto: [ ] ose [ Kontakti ]

 
  [ Prapa ]


Babai i internetit: Adresat po mbarojnė

Sipas njeriut qė ka shpikur rrjetin Web, bota shpejt do t’i konsumojė tė gjitha adresat e internetit, qė u japin mundėsinė kompjuterėve

Vint Cerf, “babai i internetit” dhe njė prej shkencėtarėve mė tė rėndėsishėm nė tė gjithė botėn nė fushėn e kompjuterėve, thotė se bizneset dhe konsumatorėt duhet tė veprojnė qė tani pėr tė kaluar nė brezin tjetėr tė adresave nė internet. Sipas tij, nė rast se nuk do fillojnė qė tani pėrgatitjet pėr pėrballjen me kėtė problem, shumė kompjuterė nuk do tė jenė mė nė gjendje as tė hyjnė nė rrjet, ndėrkohė qė do ketė probleme i gjithė procesi i lidhjes me internetin.

Adresat e Internetit po mbarojnė

Nė cilėsinė e njė prej njohėsve mė tė mirė tė rrjetit tė internetit, Cerf shtoi se tė gjitha subjektet qė ofrojnė shėrbimin e internetit duhet tė nisin tė pėrgatiten qė tani pėr mbėrritjen e kėtij ēasti dhe se duhet vepruar nė kohė pėr tė bėrė tė mundur njė tranzicion tė butė e pa komplikacione. Ēdo kompjuteri, apo pajisjeje tė lidhur nė internet, i ėshtė pėrcaktuar njė adresė unike IP, por tashmė hapėsira e adresave ėshtė shtrėnguar sė tepėrmi.

“Pėr ta shpjeguar mė qartė pėr ata qė mund ta kenė tė vėshtirė ta kuptojnė, po them se internetit po i mbarojnė numrat e telefonit dhe pa numra tė rinj nuk mund tė ketė mė shumė klientė”, sqaroi Cerf.

Kur Vint Cerf, bashkė me disa kolegė themeluan sistemin e komunikimit nė internet nė vitin 1977, ndėrtuan tė ashtuquajturin “protokolli i internetit i versionit katėr” (IPv4), i cili ishte nė gjendje tė ofronte jo mė shumė se 4.2 miliardė adresa. Nė ditėt e sotme, me shtimin e pajisjeve qė lidhen me internetin, veēanėrisht me hyrjen nė skenė tė telefonave celularė nė gjendje tė lidhen me rrjet, kanė mbetur pa u zėnė mė pak se 14 pėr qind e kėtyre adresave.

Shkencėtarėt kanė llogaritur se adresat e ofruara nga IPv4, e cila e pėrbėrė nga njė seri prej 32 shifrash binare do tė ezaurohet tėrėsisht tė shumtėn nė vitin 2010. Por llogaritje mė tė detajuara tregojnė se me ritmet e sotme ajo ditė mund tė vijė edhe vitin e ardhshėm.

Ndėrkaq, problemi ėshtė vėrejtur qė mė parė dhe prej mė shumė se njė dekade ėshtė gati pėr t’u implementuar njė sistem i ri, i quajtur nga prodhuesit e tij IPv6.

Nė sistemin e ri, secila adresė tė identifikojnė dhe tė komunikojnė me njėri-tjetrin ka nė dispozicion 128 bit, gjė qė mundėson krijimin e 340 trilionė, trilionė, trilionė adresash tė ndryshme, qė do tė thotė: 340 000 000 000 000 000 000 000 000 000 000 000 000 adresa. Mendohet se njė masė e tillė do tė jetė nė gjendje tė plotėsojė kėrkesat e njerėzimit pėr dekadat e ardhshme.

Qė tė dyja sistemet e protokolleve do ta bashkėrendojnė punėn me njėra-tjetrėn dhe adresat e IPv4 do tė vazhdojnė tė funksionojnė normalisht, siē kanė bėrė deri mė sot. Rreziku ėshtė qė nė rast se IPv6 nuk adaptohet tėrėsisht nga tė gjitha segmentet e rrjetit, ata qė do ta pėrdorin mund tė hasin vėshtirėsi pėr t’u lidhur me gjithė internetin.

Organizata pėr Bashkėpunim Ekonomik dhe Zhvillim ka vėrejtur se kalimi te skema e re e adresave ėshtė “kritike pėr tė ardhmen e ekonomisė sė internetit” dhe se u intereson tė “gjitha bizneseve qė kanė nevojė pėr adresa tė reja IP, pėr tė garantuar vazhdimin e aktivitetit dhe rritjen e tyre”.

Organizata gjithashtu shprehet se duhen nxitur qeveritė pėr ndėrmarrjen e fushatave edukative pėr adaptimin e protokollit tė ri nga bizneset dhe konsumatorėt. Vint Cerf bėri me dije se hyrja nė skenė dhe shtimi me ritme shumė tė shpejta i “sendeve tė internetit”, objekte tė zakonshme, si ēelėsa dritash e radiatorė makinash, tė cilat po funksionojnė gjithnjė e mė shumė pėrmes rrjetit, e kanė pėrshpejtuar ndjeshėm zėnien e adresave nė dispozicion.

Ai parashikoi gjithashtu qė lajmet pėr mbarimin sė shpejti tė adresave tė lira do t’i shtyjnė kompanitė qė tė blejnė me shpejtėsi ato qė kanė mbetur, duke e pėrshpejtuar edhe mė tej ritmin e shterimit. Cerf paralajmėroi se adresat e ofruara nga IPv4 mund tė mbarojnė edhe brenda vitit 2009.

Vind Cerf, sot 65 vjeē, ka kontribuar pėr ndėrtimin e “Arpanet”, varianti fillestar i internetit tė sotėm dhe njihet bashkė me Bob Kahn si shpikėsit e protokollėve TCP/IP – standardet nė tė cilat operon interneti – nė fillimin e viteve shtatėdhjetė. Sot punon si inxhinier konsulent dhe nė vitin 2005 u bė “evangjelisti i parė i internetit” nė kompaninė “Google”.

Shkencėtari shtoi lidhur me protokollin e ri: “Tashmė janė gati pėrbėrėsit teknikė tė protokollit IPv6. Gjithė IPv6 ėshtė gati pėr pėrdorim. Kjo ėshtė njė ēėshtje shumė e rėndėsishme nė industrinė e internetit. I gjithė komuniteti i interesuar nė tė gjithė botėn duhet tė tregojė vėmendje”.

Ai tha se ka kontaktuar me shumė kompani tė rėndėsishme botėrore dhe pjesa mė e madhe e tyre nuk janė tė informuar mbi mbėrritjen e afėrme tė protokollit IPv6. “Mė janė pėrgjigjur se askush nuk po hedh hapa konkretė pėr ngulitjen e kėtij mentaliteti tė ri. Qė do tė thotė se nuk po e gjykojnė nė mėnyrėn e duhur rėndėsinė e vazhdimėsisė sė bizneseve. Kur tė jenė tė detyruar tė zgjohen nga gjumi, kėrkesat pėr t’u bėrė pjesė nė IPv6 do tė jenė tė etshme e tė nxituara, gjė qė nuk do t’u japė mundėsinė ta implementojnė nė mėnyrėn e duhur”.

Ai shtoi gjithashtu se sensibilizimi pėr mbėrritjen e protokollit tė ri duhet tė shtrihet edhe te konsumatorėt e thjeshtė, tė cilėt duhet tė nisin tė mendojnė qė tani pėr blerjen e pajisjeve kompatibėl me IPv6-ėn. Pjesa mė e madhe e kompanive tė prodhimit tė softuerėve, si “Microsoft”, ashtu si edhe prodhuesit e harduerėve, qė tani po i projektojnė produktet e tyre, me idenė qė tė pėrshtaten nė protokollin IPv6.

Mendohet qė nė rast se bėhet me mėnyrat e duhura, efekti i implementimit tė IPv6 do tė jetė relativisht pa probleme, megjithėse pėrdoruesit personalė do tė jenė para nevojės sė ripėrtėritjes sė pajisjeve dhe softuerėve pėr tė pėrdorur adresat e gjata. Disa kompani tė mėdha kanė filluar qė tani tė pėrdorin protokollin IPv6, duke qenė se u lehtėson administrimin e rrjeteve tė brendshėm nė rastet kur kėta janė shumė tė mėdhenj.

Shkoder.net... - Fjala e Lirė | Tė drejtat e rezervuara