HYRJE | HISTORI | LETĖRSI | FOTOGRAFI | LAJME | INFO | RRETH NESH |     FJALA e LIRĖ


Kontakto: [ ] ose [ Kontakti ]

 
  [ Prapa ]


Arté, nė shtėpi tek Kadare

-- nga Elsa Demo, Shekulli, 16 nėntor 2008

Ismail Kadare Arsyeja e udhėtimit tė parė nė Shqipėri ėshtė Ismail Kadare. Pierre Olivier Francois e ēmon faktin qė guidė e tij drejt jugut, me destinacion Gjirokastrėn, ėshtė autori i “Kronikė nė gurė”, vepra e preferuar gazetarit dhe dokumentaristit franko-gjerman.

Televizioni franko-gjerman Arté nė Tiranė dhe sot nė Gjirokastėr pėr njė dokumentar mbi Ismail Kadarenė. Nė fokus: shkrimtari i “Kronikė nė gurė”, intelektuali dhe regjimi, mediatori dhe influenca nė opinionin e sotėm shqiptar. Regjizori Pierre Olivier Francois flet pėr fazėn e parė tė filmit

Arsyeja e udhėtimit tė parė nė Shqipėri ėshtė Ismail Kadare. Pierre Olivier Francois e ēmon faktin qė guidė e tij drejt jugut, me destinacion Gjirokastrėn, ėshtė autori i “Kronikė nė gurė”, vepra e preferuar gazetarit dhe dokumentaristit franko-gjerman. Qėllim ėshtė njohja e vendlindjes sė shkrimtarit shqiptar dhe nga kėtu Francois do tė nisė ndėrtimin e portretit tė Kadaresė pėr njė projekt filmik pėr televizionin franko-gjerman Arté.

Nė televizionin publik, ndėr mė prestigjiozėt pėr kulturėn, Francois, gazetar dhe regjisor i pavarur, prej vitesh merret me dokumentarė ku kryesisht trajton temat e kufijve gjuhėsorė dhe gjerografikė. Njė punė e tillė e ka shpėnė deri nė kufijtė e Koresė sė Veriut pėr tė cilėn ka realizuar njė dokumentar mė 2004.

Gjyshi i Kadaresë me fëmijët
Babazoti, gjyshi i Ismail Kadaresė, personazh qendror nė romanet "Kronikė nė gur" dhe "Ēėshtje tė marrėzisė"

Ai punon gjithashtu dhe pėr tė pėrjavshmen “Metropolis” dhe ka kohė qė po merret me portrete tė artistėve tė rėndėsishėm nė botė. Njė nga kėta tė cilin kishte menduar ta portretizonte kohė pėrpara ėshtė Ismail Kadare.

Nga seria e plotė prej 20 vėllimesh qė ėshtė botuar nė Francė, ka lexuar romanin pėr fėmininė nė Gjirokastėr “Kronikė nė gurė”, “Prilli i thyer”, “Pallati i ėndrrave”, veprėn publicistike, ndėr tė fundit “Hamleti, princ i vėshtirė”. “Them se e njohim Kadarenė, meqė ai prej vitesh jeton rregullisht nė Francė ėshtė bėrė njė figurė e mirėnjohur me letėrsinė”, tha dje Pierre Olivier Francois, ndėrsa kameramani i tij filmonte shkrimtarin nė panairin e librit duke nėnshruar pėr lexuesit veprat e tij.

“Por, - shton regjisori i Arté-sė, - “interesante pėr ne ėshtė qė ta vendosim Shqipėrinė nė njė hartė, jo nė kuptimin historik, por mitik, nė atė mėnyrė nėpėrmjet tė cilės Kadare ėshtė nė gjendje tė rikrijojė njė realitet historik duke u kthyer nė epokėn otomane, nė gjysmėn e parė tė shekullit tė njėzetė, nė epokėn komuniste mė pas, dhe nė kohėn pas rėnies sė regjimit, pa pėrjashtuar ėndrrat, traditėn, traditėn e humbur, fantazmat, keqardhjet. Kjo pėrzierje ėshtė interesante pėr ne.”

Por nuk do tė ketė asgjė fiksionale, tė rikrijuar. Ėshtė personazhi dhe vendi, shkrimtari dhe Shqipėria. Do tė jetė njė portret, duke treguar Kadarenė kėtu nė Shqipėri, nė shtėpinė e tij, dhe vend kryesor do tė zėrė biseda me tė “pėr mėnyrėn se si ai e lidh historinė e tij personale me historinė e vendit tė tij pėr ta bėrė pastaj universale.”

Sigurisht qė shkrimtari “do tė pyetet” nga Arté pėr raportet e tij me politikėn me regjimin dikur dhe rolin e tij nė opinionin publik nė vitet e tranzicionit, epokė qė ai e ka kaluar ndėrmjet Shqipėrisė dhe Francės. Pierre Olivier Francois thotė se ėshtė i mirinformuar, ka lexuar mjaft pėr komentet qė ai ka bėrė mbi qėndrimin e tij dhe tė veprės sė tij nėn regjimin komunist.

“Gjithnjė tek portretet qė i janė bėrė Kadaresė palėt kthehen tek ky moment nė jetėn dhe veprėn e tij. Personalisht, kam udhėtuar shumė nė Evropėn Lindore dhe Qendrore qė nga viti 1989, aktualisht sapo jam kthyer nga Rusia. E kuptoj qė nė Shqipėri gjendja ka qenė krejt ndryshe nga vendet e tjera tė bllokut komunist.

Di gjithashtu se qė t’i mbijetosh njė regjimi si ai nuk ėshtė gjithnjė e mundur. Ta pėrballosh regjimin sy mė sy apo nė mėnyrė mė tė drejtpėrdrejt, ėshtė njė zgjidhje interesante por pėr njė kohė tė shkurtėr ama. Pastaj do tė pėrfundoje nė burg. Pėr hir tė atij guximi ky shkrimtar ndoshta nuk do tė ishte kėtu sot.”

Ky ėshtė nė linja tė pėrgjithshme potreti qė ka ndėrtuar nė kokė deri tani regjisori.

Ai nuk e shpreh kuriozitetin pėr tė dėgjuar opinionet e njerėzve tė zakonshėm mbi kėtė figurė qė e ka sjellė nė Shqipėri.

Dokumentari ėshtė nė hapin e parė, por autori mendon se nė pranverė tė vitit qė vjen mund tė ketė mbaruar njė pjesė e mirė e punės.

Televizioni i famshėm evropian nuk ka pasur nė fokus tema nga Shqipėria. Ndoshta dokumentari pėr shkrimtarin Ismail Kadare ėshtė e para vėmendje,

Tjetėr gjė qė ėshtė shfaqur nga Shqipėria nė ekranin e Arté-sė, ėshtė e para dy viteve, njė dokumentar prodhim francez mbi virgjėreshat betuara nė veriun e Shqipėrisė.


Autografe mbi “Darkėn e gabuar”

Shkrimtari Ismail Kadare nuk ka munguar edhe nė kėtė edicion tė 11 tė Panairit tė librit. I rrethuar gjatė gjithė kohės nga lexuesit dhe telekamerat shkrimtari,ka preferuar tė njėjtėn formė komunikimi: autografė nė librat e tij. Vizita e Kadaresė kėtė vit nė ndryshim nga vitet e tjera ka qenė mė e qetė. Adhuruesit e shkrimtarit nuk janė dyndur duke krijuar kaos, por formuan njė radhė qė gati-gati mund tė quhej elegante.

Njerėz tė moshave tė ndryshme, fėmijė e deri moshatarė e mė tė vjetėr se shkrimtari kanė parakaluar para tavolinės pėr tė marrė autografe. Titujt qė kaluan nė duart e Kadaresė pėr dedikime nuk ishin shumė tė larmishėm. Mbizotėronte romani i fundit, “Darka e gabuar”. Kishte dhe nga ata lexues qė preferonin qė autografin e Kadaresė ta kishin nė ndonjė prej veprave tė korpusit tė plotė, qė deri tani “Onufri” e ka sjellė tek vėllimi i dhjetė, pra gjysma.

Ylber Lili

Shkoder.net... - Fjala e Lirė | Tė drejtat e rezervuara