Diellin e kapa për veshësh

-- nga Klajd Kapinova, Manhattan, New York

Metrotë në New York, që lëvizin në drejtime të ndryshme drejt zemrës së ShBA-së (Manhattan), marrin me vete miliona udhëtarë. Të gjithë nxitojnë, që të shkojnë në orar në punë me tren dhe makinë. Shpesh amerikanët zyrtarë, nëpunës të thjeshtë, punëtorë dhe turistë të zakonshëm, në tren shfletojnë nxitimthi ndonjë revistë, gazetë. Për ato që kanë udhë të gjatë drejt punës një roman, “love story” apo një me libër me poezi është shumë e preferuar...
Kur udhëtoj në Metro me tren nga Pelham Parway në drejtim të Manhattan-it shpesh në çantë marr me vete ndonjë libër apo gazetën e preferuar italiane “L'America Oggi”.
Para dy jave, në postë më erdhi një pako me dy libra të poetit Lekë Gjoka nga Lezha me banim në Florida. I mora nxitimthi dhe u nisa drejt stacionit të trenit.

Dielli më shoqëronte kudo edhe përballë “Statujes së Lirisë”, që më kujtuan disa vargje poetike të shkruar nga emigrantja Emma Lagurus. Në dorë kisha një tjetër libër me poezi të shkruar kësaj radhe nga një bashkëemigrant shqiptar... Rashë në meditime gjegrafike dhe astronomike, se rreth Diellit sillet gjithë sistemi ynë diellor. Planetet rreth diellit, prej miliarda vitesh bëjnë ritin e zakonshëm të rrotullimit rreth orbitës së tyre dhe Diellit. Kontinentet me 7 miliard banorë, zgjohen e flejnë brenda katër stinëve të vitit nën rrezatimin jetësor të Diellit. Ky motiv përsëritet edhe në shtetin e bukur të Floridës bregdetare, ku poeti Lekë Gjoka është përpjekur figurativisht disa herë të kapë për veshësh Diellin, që rrezet e veta ua dërgon edhe vendlindjes së tij të dashur Kallmetit në Lezhë.
Pas një përvoje në vëllimin e parë poetik “Lotët e puthjes”, të gatuar në Florida dhe pjekur në një shtypshkronjë në Shqipëri, ai falë talentit dhe pasionit të zjarrtë për poezinë thur vargjet e prozë sintetike, me ndjenjat më të ngrohta të shpirtit të zhuritur plot mall për vendlindjen.

Në vëllimin e dytë poetik: “Diellin e kapa për veshësh” Lekë Gjoka, kundron me frymëzimin nga “Toka e premtuar”, netët e nxehta ekzotike, të veshur hijshëm me deshirën e etur për liri, ku, askush nuk mund të guxojë të vrasë liritë, zemërimin e valëve të bukura të Atlantikut, tek “gjuajnë me shkelma” ose puthin në infinit bregdetin e frutave të mrekullueshme ekzotike floridiane...
Në të gjithë ciklin me tematikë të pasur poetike (58 krijimet artistike), sido që t’i lexosh, ato çlirojnë ndjesi emocionale sa herë që i lexon me endje. Përkitas me idetë e autorit të parathënies, mendoj pas përtypjes së këndshme poetike, përmes kësaj sofre të bukur vargëzimesh, autori Gjoka vjen më i pjekur nga ana poetike, me një larmi idesh e temash, emëlsi dhe lirshmëri vargu, të cilat falë përvojës i trajton me përkujdesje me ngjyra e kolorit shumë të ngrohtë. Ai ndonëse mijëra milje larg Kallmetit të tij të dashur, i ndërthurë vargjet me shpirtin herë - herë të trazuar dhe të rilindur pas çdo tramvaji, që udha e vështirë e emigracionit e dengledisi në tokën e lashtë Helene, për ta takuar Homerin, nga ku, më pas mori biletën për të takuar Çezarin e famshëm apo 24 ish-perandorë t ilirë në Perandorisë e famshme Romake. Dhe pse jo, autori rendi të shihte nga afër lashtësinë e legjendës apo mitit të hershëm latin që ka si temë Ulkonjës, e cila u jep cicë (gji) këlyshëve të vet...
Puna për mbijetesë dhe meditacioni si vlerë poetike, u skalitën si përjetësi edhe në trurin e tij, që si kompjutër merrte e jepte ngjarje dhe përjetime në dheun latin. Oh Zot, dua të shkoj dhe të pushoj për disa dekada në “Botën e Re”, që lundërtari epokal gjenovez Kristofor Kolombi zbuloi më 1492... Amerika e George Washingtonit, u bë kështu me sa duket stacioni fundit, ku më së shumti gumëzhijnë malli dhe dëshira që edhe Kallmeti të jetë si Jecksonvile në Florida.
Poeti natyrshëm, risjell aromën e dashurisë në kohën e adolishencës së tij, duke e kujtuar me nostalgji, ndonëse me modesti skalit vargjet e mëposhtme:

“Me fshikuj erë të gjuaj në çast
larg në ëndrra ku aromën dashuri
zgjaten miljet e harreses me pash
një harugen shpirtëror më gjuan me pahi!...”

Këtë dashuri zemre dhe jo pasuri materiale, ai e vijoi deri në hapjen e familjes së re, i lumtur dhe i gëzuar që hëna kishte qenë vetë dëshimtare dhe engjëll mbrojtës, tek i kishte ndezë një abazhur të vogël dore barit, që si dyshek gëzohej se mbante peshën e një dashurie të re... Në këto çaste frymëzimi, burojnë edhe frymëzimet, që poeti me puplën e lehtë dhe bojën e dashurisë i krijoi mbi letrën e bardhë.
I ligështuar dhe me brengë dhimbjeje të thellë, për çfarë ndodhi më 11 Shtatorin e zi të 2001-shit në “Tokën e bekuar të ShBA-së”. Poeti Gjoka luftoi poetikisht me djallin, që kërkoj të errësonte ëndërrat e lirisë së gjithë njerëzimit, që kërkoj të gjunjëzojë krenarinë e lirisë në Shtetet e Bekueme të Amerikës. Autori e përjeton dhimbshëm tragjedinë që pllakosi “Botën e Re” në agimin e shekullit të ri.
Ai më tej përshkruan tragjedinë, lotët, dhimbjet e 3500 shpirtrave njerëzorë, që kaluan në amshim, se si njerëzit e plantit tone shikonin këtë skenë direkt nga kanalet televizive amerikane dhe merrnin pjesë në pikëllimin që pushtoi gjigandin e planetit tonë.
Lekë Gjoka, për të treguar se jeta vijon, përballë faqes poetike të atentatit ndaj lirisë në ShBA, ka vënë poezinë “Atë natë...”, ku, Hëna kishte ndezur dritat e zogjtë në zagushinë e natës verore shoqëronin këngën e dashurisë së çiftit të ri, që puthej e puthej nën prehërin e tokës, ku, ndjenjat rinore hodhën firmën e dashurisë së përjetshme...
Si bashkëemigrant në metropolin më të madh të botës në NY, kumtoj më së miri kumtin e vargjeve, dlirësinë e shpirtit poetik të Lëkë Gjokës, që natyrshëm i burojnë ndjenjat e brendshme të shpirtit të qetë dhe herë të trazuar me mallin e përhershëm për vatrën e lindjes. Duke pasur edhe një faqe interneti

“Hej ti burrë malsie qe bjeshkve
iu flet me gjuhen e maleve
e si të shohin një herë me përqafim shikimesh
të marrin në prehër dhe qajnë prej ndarjeve!...”

Vargjet shtrihen në letër bashkë me ndjenjat, që fiksojnë ditët që ecin me shpejtësi në botën e zhurmshme të ShBA-së. Këtu i rrëshqasin autorit dashuritë për vendlindjen, prindërit, fëmijët, gruan, aromën e lëndinave të blerta të Kallmetit, blegërimen e deleve, cicërimen e zogjve të pyllit, pemët e bukura, që veshin hijshëm malin e Velës, lulet shumëngjyrshe mbi saksitë e shtëpive të kallmetarëve. Këtë mall, e gjejmë në poezinë kuptimplote: “Ç’ti them tim biri!”, ku, ndër të tjera autori vargëzon thjeshtësisht:

“Jacksonvilla kishte veshur në të ikur pelhurën e mjegullës,
rrugët rënkojnë nën rrokullimën e rrotave të makinave.
Babi! - shpërthen im bir Donaldi - dua të shkoj tek gjyshi,
Atje, ku ajri të buzëqesh me gugullima!...
Ç’ti them tim biri të vogël ngarkuar me mall,
t'i them, se akoma Shqipëria s’e ka vrarë varfërinë,
t'i them se dikur jam rropatur maleve të Greqisë
për të thithur pak ajër të lirë!... T'i them se me mërgimin yt atë,
është larë atëherë kur s’ka dashur të lahet,
ka qeshur atëherë kur i ka ardhur për të qarë,
e ka hangër atëherë kur s’i hahet!...”.

Poeti e njeh shumë mirë vendlindjen e vet, karakteristikat e motit, njeh dhe citon shpesh për ilustrim figurativ dashuritë e dlirta shqiptare, bukuritë e bjeshkëve, zemërimin e erës që oshëtin, çmendurinë e murlanit të zi, që nga veriu i Shqipërisë vjen me rrëmbim, ngrohtësinë e vashave të bukura shqiptare që tinëz shikojnë djemtë e rinj, sytë e zi si rrushi i Kallmetit, rrezet e diellit, që shpëndahen në shpatet e maleve të thepisura... Makina e memories rrëshqet me shpejtësi mbi kartën e bardhë tek vargëzon sythet poetike, që deri në fund të tyre janë kthyer tashmë në buqetë që lëshojnë aromën e këndshëm të shpirtit poetik.

Deti, valët, kaltërsia, poetit Gjoka nuk iu nda gjithë jetën, mbasi vendlindja e tij është pranë detit Adriatik vetëm pak kilometra nga Shën Gjini. Deti dhe Oqeani Atlantik, janë një lidhje, që flejnë sëbashku në shtatin e ujërave të rruzullit tokësor. Deti e Oqeani, japin e marrin me njeri-tjetrin në ngushticën e Gjilbratarit (të njohur në historinë antike të Europës si “Portat e Herkulit”), ashtu sikurse Lekë Gjoka jep dashurinë, pasionin dhe mallin në vargje poetike, që përcillen përmes rrymave të shpirtit artistik.

Kryepoezia, që ka edhe bukurinë e figuracionit artistik në çdo varg për mua mbetet poezia me titullin e vetë vëllimit poetik “Diellin kapa për veshësh!...”
Autori në dialog me Diellin, tregon episodet e jetës së tij, gëzimet, brengat e ngarkuar me dhimbje, që e kanë shoqëruar në çdo hap të jetës. Edhe kur nata hedh mantelin e saj të zi, autori dëshiron të ketë Diellin pranë zemrës, që më së shumti sundon në Florida. Figuracioni letrar i përdorur nga poeti Gjoka, në këtë rast është i qëlluar e shumë domethënës. Ai kap për veshësh, pikërisht të pamundurën, njësoj sikurse një ditë të dëshironte të bëhej vajzë, nëse do të kalonte Ylberin në këmbë ose mbi një kalë të bardhë si një “Princ i Kaltër”... Malli për atdhe, tokën e të parëve, gurët e rrugicat e mahallës, ku, kaloi fëmijërinë e brishtë, bën që herë pas here Lekë Gjoka, mbrëmjeve të vona, të derdh lot malli me nota merzie, ndonëse është në vendin e lirive të ëndërruar. Sido që ti lexosh fare lehte e kupton, se poezitë e tij, janë biografia e një jetë plot kalvare emigracioni nga Europa në Amerikë.

Edhe kur poeti udhëton udhëve të bukura të Floridës merr me vete bllokun e shënimeve në gjuhën shqipe. Ai ec rrugës me mendime ngarkuar dhe skicon fatin, apo ëndrrat e varrosura... erdhi ajo... flamuri shqiptar në mërgim... mall... dashuri etj. Kështu i ndjeva dhe përjetova në Metro drejt Manhattan-it poezitë e poetit bashkëemigrant Lekë Gjoka të mbujtur me mall, shpresë dhe dashuri për vendlindjen.

www.lezhe.net dhe toplisten më të madhe të e-mail-ve “Mëmëdheu”, Gjoka, përcjell përmes brigjeve të Florides dashurinë për Shqipërinë, gjuhën e dashur shqipe, traditat e bukura të gurrës popullore shqiptare, vallet e lashta dhe veshjet plot kolorit të popullit shqiptar. Tashmë, për te, vendlindja është larg vetëm pak sekonda, sa ai bën për të hapur kompjuterin dhe në monitor thur dashurinë për vendin e tij, që tretet ne etër dhe rishfaqet përsëri në mijëra monitorë kompjuterikë në Shqipëri e kudo, ku janë shqiptarët nëpër botë…

Mall, mall dhe përsëri mall buron nga zemra poetike e autorit Gjoka. Ai rizgjon bashkëbisedimin e përmallshëm me vendlindjen, duke përmendur përsonazhet aq të dashura të tij. Ulliri, kjo pemë e lashtë e brigjeve të Ilirisë dhe Detit Mesdhe, përmes pendes së poetit, rivjen si një nënë e mirë, që ka mbledhur në një sofër të madhe rreth vetës të gjithë banorët e malit të Velës, erën karakteristike të krahinës, që kreh flokët dhe ledhaton ëmbël kujtimet e hershme dhe të freskëta të vendlindjes. Në Florida, ku, dritat i ngjasojnë kolonive të xixëllonjave, i kujton dritën e dashur të shtëpisë, shkëlqimin e objekteve të dhomave, ku, flejnë dhe zgjohen prindërit e tij. Kallmeti, është i njohur në të gjithë vendin për verën e kuqe dhe të ëmbël. Edhe në Florida, California, ka verë shumë të shijshme vendase, etj., por gjithsesi ajo nuk e ka shijen e tokës amtare, ku vreshtat me shekuj jetojnë historinë e banorëve të Kallmetit.