PROMOVIMI I NJË ANTOLOGJIE AFORIZMASH

-- nga Prof. Dr. SABAHAJDIN CENA

Para disa kohësh u vu në qarkullim antologjia e aforizmave me titullin "Aforizma të autorëve shqiptarë", e veçantë për shumë çka, e autorëve Ali R. Berisha dhe Luz P. Përnokaj - nga Klina. Me këtë rast e paraqita këtë fjalë.

Kur m'u besua redaktimi i antologjisë së aforizmave, të cilin që prej këtij çasti do të jetë në duart e lexuesve, të antologëve, ontologëve e të gnosologëve, ndihesha krenar, por edhe i krrusur nga barra e një obligimi që e ngarkonte krenarinë time para përgjegjësisë sa shoqërore, leximore e miqësore aq edhe kolegjiale e profesionale. E kuptoja se as gjatë atyre ditëve, e as sot, nuk është dhe nuk do t'ishte detyrë imja që të teoretizoja e të definoja, çështjet rreth sentencave, fjalëve të urta, proverbave, aforizmave e aty-këtu edhe demonizmave, nga se ky nuk ishte mision i antologëve e as destinacion i antologjisë që m'u besua, por ndjeja barrë se para Jush e para lexuesve të nderuar duhet t'i them sot dy fjalë burrash në mënyrë që t'ua bëjë një krah, dhe t'ua lajë argatin sot dy punëtorëve të nderuar, zotërinjve Luz Përnokaj dhe Ali Berisha, sa për punën që bënë aq edhe për durimin, elokuencën, shijet dhe elegancën që patën gjatë vjeljes, gjatë sistematizimit dhe gjatë botimit të mendimtarisë së artë në vazhdën e traditës së mendimit selektiv filozofik, rrugë kjo e shtruar jo me dafina e hurma, por del një shteg i vështirë, të cilin rrahën kolegët e nderuar, e zgjëruan, e pastruan dhe e shtruan ashtu që ne sot, si lexues ta kuptojmë mirë se nga kanë ecur antologët tanë, nga kanë kaluar dhe çka kishin shijuar nëpër godinën, ndër më njerëzoret që quhet letërsi e nëpër "Parajsën leximore" që quhet kënaqësi shpirtërore e që njihet si krijimtari, që konsiderohet një filozofi e jetës dhe që sjell vlera gjithmonë positive.

Jemi të mendimit, se këtë barrë dhe kënaqësie kishim dhe e kemi ndarë në përpjesëtime kolegjiale me editorin, lektorët, redaktorët dhe bashkëpunëtorët e mbledhësve të cilët gjithashtu paten nderin dhe privilegjin që t'i lexojnë e shijojnë vlerat e ofruara në këtë përmbledhje aforizmash. Për veten time, mendoj se jam kënaqur duke bredhur nëpër të gjitha ato shfletime, shestime, lexime e meditime, ku njeriu mund të pushojë për një çast e të marrë frymë, duke mbledhur mjaltin e nektarit të shumë luleve, prandaj jo vetëm Berisha e Përnokaj, por gjithë antologët u gjasojnë bletëve që shkojnë prej luleje në lule dhe ofrojnë ilaçin për shpirtëra që duan kënaqësi, e jemi të mendimit se kjo antologji ushtron këtë mision dhe i afrohet përmbushjes së humnerës ontologjike e cila krijohet ndërmjet asaj që quhet jetë dhe asaj që i mbetet artit, jetë të cilën e proklamonin mirë e në detaje pozitivistët francezë, strukturalistët gjermanë, formalistët ruse e njukritikët angloamerikanë, sepse pikërisht në detaje qëndrojnë e mira dhe e keqja, e bukura dhe e shëmtuara, e madhërishmja dhe e ulëta, tragjikja dhe komikja, sublimja dhe grotesku e të cilat, si kategori të kënaqësive shpirtërore janë paralelizma të donkishotizmit e të sançopançizmit modern, të shartuar me kushtet dhe rrethanat e këtij shekulli, por edhe të klestakovizmit e të çiçikovizmit evropjan, ballkanik dhe shqiptar, prandaj gjatë leximeve të veta i gjetën edhe antologët Berisha e Përnokaj.

Të dytë demonstruan shije të stërholluar për ta provuar e degustuar mendimin folozofik, e së andejmi edhe etik e estetik të sendërtuar sa në botën krijuese aq edhe në harmonizimin me shijet moderne e me transformimet e mendimit filozofik ndërmjet stoicizmit dhe empirizmit, sadizmit dhe mazohizmit, lirisë frojdiste dhe braktisjeve të Fromit, trishtimit dhe entuziazmit, fitores dhe sublimimit të vlerave e që verifikohen në saje të përvojave të dijetarëve që u kanë parakaluar antologëve dhe ontologëve të prirur pas hedonizmit dhe gnosologjisë, e që mendojmë se kanë arritur t'i përmbushin këto imperativa të imanencës sa të pozitivizmit aq edhe permanencës në receptimin e vlerave që ofrojnë modelet e mëdha të mendimit filozofik e së andejmi edhe estetik, humanist e gjithënjerëzor në frymën e qytetërimit modern.

Do të jemi edhe më të kënaqur nëse ndajmë mendimin me lexuesit se autorët kanë gjetur një vijë simetrike ndërmjet fjalës së urtë popullore si variant i mendimit kolektiv dhe aforizmit si shprehje e urtë, por në variantin më të zbutur, më të latuar e më të shkolluar, pra për variantin intelektual të mendimit artistik dhe estetik si filozofi, të cilën autorët (e aforizmave) e kishin inkorporuar në veprat e veta, kurse antologët në librin që sot po promovohet e zbuluan, shpesh duke e zbërthyer si sekret e mesazh të koduar, për çka në art e në filozofi të artit kërkohet një përqasje e përkushtim i cili, si shihet nuk u pati munguar qëmtuesve të tyre Berisha dhe Përnokaj.

Besojmë se përzgjedhja e bërë jo vetëm se është e harmonizuar me kriteret e shijes, por mbetet vulë dhe tapi e punës së bërë. Dëshmi e leximit të gjerë të pasionantëve sublimë, prandaj autorëve u dëshiroj punë të mbarë e fat më të mirë në përzgjedhje të mëtejme ndërsa lexuesve u dëshirojmë fatin e mirë dhe të mbarë në receptimin e vlerave të ofruara dhe të gjtihëve lexim dhe shijim të këndshëm. Qytetit të Klinës i dëshirojmë që të ketë sa më shumë promovime vlerash, sepse aty ku ka art. luftohet më së miri arroganca, luftohet prepotenca, luftohet injoranca dhe kultivohet humanizmi, toleranca, mirëkuptimi dhe komunikimi.

Dhe krejt në fund do të doja që fjalën time ta mbyllë me vargjet e Azem Shkrelit:

Fjalën mos e ndyej biro,
Se pastaj
Kot e ke të falësh para l'terit të saj.
Ma ka pas thënë një plak i mençëm,
I lodhur nga thia,
Nuk e di, a rron ende,
A vdiq nga mençuria.

Te shkrimet e mendimtarëve nuk vdesin, sepse "Fjalët i merr era, e shkrimet mbeten!" prandaj këto përzgjedhje të tyre shërbejnë si burime për ta shuar etjen për të gjithë ata që ndjejnë etje për dituri.