POPULLI SHQIPTAR, NUK KA BËRË KURRFARË MËKATI NË BASHKËSINË NDËRKOMBËTARE, QË TË JETË I DËNUAR TË JETOJË PËRGJYSMË I NDARË

"Shteti më së shumti është shtet në gjendje lufte. Shteti monist është shtet në shkallën më të lartë, sepse është shtet në luftë me nënshtetasit e vet!" - Makiaveli

Për aparatin shtetëror monist nuk janë të rëndësishëm njerëzit, sepse për të është i rëndësishëm sistemi i sundimit, për të s'është e rëndësishme jeta, sepse për të është e rëndësishme ideologjia.

Serbia-"shtet" që nuk mund të jetë i stabilizuar, sepse nuk është i siguruar me lirinë e nënshtetasve të vet. Ai është "shtet" i ndjekjeve ideologjike, politike dhe policore, i burgjeve, i kampeve dhe i pushkatimeve, i masakrave dhe dëbimeve masovike. "Shtet" që filozofi politike ka dhunën, metodë - manipulimin e rezultat - frigën e përgjithshme të qytetarëve. "Shtet" që në emër të "demokracisë" mbrohet prej mendimeve të qytetarëve: që me kundërshtarët e vet politikë flet nëpër grykën e pushkës që prej mendimit të lirë dhe prej kritikës, mbrohet si prej armikut.

"Shtet" që nuk don të kuptojë se ligjet dhe normat shtetërore dhe shoqërore, teoritë politike, letrare dhe artistike, njësoj, janë sot që të mund të tejkalohen nesër prej ligjesh, normash, teorishë më të reja, prandaj edhe më të drejta; është që thotë se gjatë historisë çdo gjë ka ndryshuar, por vetë mendon se është i pandryshueshëm dhe i përjetshëm. "Shtet" që kudo dhe kurdo e krijon dhe e kërkon të njëjtën, njëjtësinë, që, për këto arsye, le shkretëtirë në shpirtin e njerëzve. Pasojë e kësaj filozofie politike është kriza e rëndë shpirtërore dhe morale që përjetojmë sot dhe që përjetojnë të gjithë nesër. Është domosdoshmëri psikologjoke dhe historike dalja prej këtij pellgu - diktaturë dhe prej këtij "shteti" - kamp.

Të gjithë këto janë një e djeshme, por një e djeshme që i sjellë përvojë të hidhur të sotmes dhe të nesërmes.

Po jetojmë në një kohë historike kur vendoset për fatin e këtij trolli, të çlirohet apo të mos çlirohet?! Gjendemi në udhëkryq historik: ta kemi fatin e rëndë të gjertanishëm, apo të kemi fat më të mirë.

Brezat e sotëm janë të tendosur mendërisht, fizikisht dhe moralisht: po përpiqen që ta ndërojnë gjendjen e trashëguar aq të hidhur. Çështja shqiptare është ndërkombëtarizuar, por nuk guxojmë të harrojmë se ndërkombëtarizimi nuk është bërë drejt. Brezat e sotëm po bëjnë shumë, por kush e sheh realisht gjendjen në të cilën jemi.

Po jetojmë në kohën kur në hapësirat e perandorive të fundit në kontinentin evropian po krijohen shtete të reja kombëtare. Ngjarjet ecin me një ritëm të shpejtuar, por nuk munden të mos vrehen se ne ecim me vonesa, me turr dhe improvizime, kurse para institucioneve dhe forumeve ndërkombëtare dalim si grup etnik e jo si Komb. Çështjen shqiptare nuk e kemi shtruar si çështje të pozitës së Kombit shqiptar në tërësi, në Ballkan, prej zgjidhjes të së cilës varet se do të ketë, a jo rend drejtësie, humanizmi dhe paqe në Ballkan.

Është një kohë, ku si pasojë e shpërbërjes së Jugosllavisë titiste, bëhet rikomponimi politik dhe shtetëror i Ballkanit e ne, krijimi i shteteve të reja kombëtare në hapësirën e ish Jugosllavisë titiste, na zë pa e vendosur se çka duhet të kërkojmë. Po krijohet një rend i ri botëror, i cili i ka disa parime të cilave u përmbahet, e ne nuk e dimë qartë se cili mund të jetë vendi ynë në atë rend. Vendoset për ardhmërinë e gjysmës së Kombit shqiptar e kjo, më në fund, domethënë për ardhmërinë e krejt Kombit shqiptar. Ne, megjithate, ballafaqohemi me disa vështirësi të brendshme në jetën politike dhe morale me të cilat janë ballafaquar edhe paraardhësit tanë. Ne jemi i vetmi Komb në kontinentin evropian, që mbi gjysma e popullit dhe teritorit është nën sovranitete të huaj.

Në qoftëse deri dje synohej për mbrojtjen e tërësisë së tokave shqiptare, sot duhet të synohet bashkimi i popullit të ndarë.

Kjo është një rrugë e drejtë, drejt idealit shtetëror, domethënë drejt bashkimit, për popullin shqiptar më në fund është rrugë drejt mundësisë, që të jetë i barabartë me popujt e tjerë ballkanikë dhe evropianë, është rrugë drejt përparimit, mirëqenies dhe lumturisë. E them kështu sepse duke synuar barazinë e popullit shqiptar me popujt e tjerë ballkanikë, synohet rend e drejtësi, humanizëm e paqe në Ballkan.