Gjuha shqipe për fëmijët shqiptaro-amerikanë - një urëlidhje me trojet amtare

-- nga Klajd Kapinova

ROCHESTER HILLS (Michigan)
Në korridoret dhe hollin e ambienteve të Qendrës Kulturore të Kishës "Shën Pali" në Detroit, ka shumë lëvizje dhe zëra gazmorë të fëmijëve. Në kohën e pushimit, disa fëmijë bisedojnë e lozin me fjalë në gjuhën shqipe. Abetaret, lapsat, fletoret me ngjyra, blloqet e shënimeve dhe disa fjalorë janë dekori i zakonshëm, mbi banka të nxënësve të shkollës. Këtu zhvillohen tre orë në javë mësim plotësim në gjuhën shqipe ditën e shtune.
"U kemi vënë në dispozicion ambientet kulturore të Qendrës së kishës, pa asnjë interes fitimi, vetëm që fëmijët dhe të rinjtë tanë të mësojnë gjuhën dhe kulturën shqiptare. Ne i kemi mbështetur dhe ndihmuar për çdo nevojë që kanë, pa u ndërhyrë në misionin e tyre fisnik. Ata janë të pavarur nga kisha. Ne e kemi për detyrë të kontribuojmë për bashkëkombasit tanë", thotë dom Anton Kçira, një ndër veprimtarët më të njohur të komunitetit.

Fëmijët shqiptarë të lindur e rritur në Amerikë, përpiqen me dashuri të veçantë të mësojnë gjuhën shqipe, për të luftuar asimilimin e kulturës shqiptare. Ata përpiqen që të ruajnë sa të jetë e mundur identitetin kombëtar në ShBA. Nxënësit kanë arritur hap pas hapi të lexojnë fjali e tekste të shkurtëra.
Shkolla shqipe është hapur nën përkujdesin e vijueshëm të Lidhjes së Intelektualëve Shqiptarë, që vepron në Michigan. Mbi bazën e pikave që përmban statuti i Lidhjes, synohet të mësohet gjuha amtare si dhe të punohet në drejtim të përfshirjes së natyrshme të të gjithë shqiptarëve në jetën amerikane.
Lëndët që zhvillohen në shkollë kanë karakter njohës e informativ përmes një bashkëbisedimi aktiv. Këtu gjuha shqipe nuk zhvillohet si lëndë bazë, por si gjuhë e dytë, e shkrirë natyrshëm me lëndët e tjera të strukturës mësimore. Në fillim fëmijët nuk kanë ditur asnjë fjalë në kuptimësinë e tyre, por vetëm kanë nxënë ndonjë fjalë nga prindërit, pa ditur domethënien e tyre. Mësuesit shfrytëzojnë të gjithë literaturën që botohet në shtetin amë, sikurse dhe përvojën profesionale në trojet etnike.
Këto ditë Pjetër Jaku ka sjellë nga Shqipëria 100 abetare me të cilat mësuesit shpjegojnë alfabetin tonë. Planmësimi i vitit është ngarkesë e plotë në gjuhën shqipe. Këtu bëjnë pjesë përvetësimi i saktë i gërmave, fjalori i përditshëm, fjalët përshkruese që përmbajnë histori dhe kulturë shqiptare. Është menduar që në të ardhmen hap pas hapi të rritet niveli i njohurive të reja mësimore në lëndët e përgjithshme humane. Nxënësit arrijnë gradualisht që t’i nxënë njohuritë dhe të komunikojnë me njeri tjetrin, të bëjnë krahasimet e gërmave me gjuhën angleze, etj.
Sipas nivelit të klasave është përcaktuar edhe zhvillimi i programit mësimor. Në klasat fillestare, niveli i dhënies së dijeve në gjuhën shqipe është në një shkallë të diferencuar, ku mbizotëron dhënia e njohurive elementare. Ata i marrin njohuritë përmes ngjyrave, vizatimeve të thjeshta të objekteve, për të përvetësuar sa më shumë fjalë të përditshme.

Shkolla shqipe në SHBA - një domosdoshmëri

Numëri i madh i emigrantëve të vendosur në Michigan, ka sjellë për pasojë nevojën e hapjes së shkollës shqipe me shkrim e këndim. Guvernatori i mëparshëm i Detroit-it z. Engllet ka theksuar se "konkurenca është e dobishme në cilësisë e metodave të mësimit që u jepet nxënësve". Kjo ka krijuar idenë për shqiptarët, që në të ardhmen të hapin një shkollë me programe në dygjuhësi shqip-anglisht me shpenzimet e shtetit amerikan.
Bashkatdhetarët tanë e kuptojnë, se për të hapur dyert e shkollës, kërkohet të ngrihet objekti i ri me fondet e komunitetit shqiptar dhe të përzgjidhen mësuesit e dygjuhësisë. Shteti kërkon standartet që në fund të vitit të marrë frytet e testeve mësimore shtetërore dhe rezultatet duhet të jenë të larta, për të justifikuar shpenzimet për pagesat e mësimdhënësve. Ky është një vizion që e kanë mësuesit shqiptarë në Detroit dhe Lidhja e Intelektualëve Shqiptarë.
Gjatë ditës nxënësit shqiptarë mund të mësojnë në dygjuhësi mësimet, në gjuhën shqipe ndërsa mbasdite në anglisht.
Shumë komunitete të huaja i kanë shkollat e tyre dhe një pjesë e tyre janë shumë të konsoliduara në të gjitha ciklet e procesit mësimor zinxhir, nga klasa e parë dhe deri në auditoret e universiteteve. Ata fëmijë që arrijnë të përfundojnë me sukses shkollën u njihet e drejta e studimit në shkollat amerikane.

Cilët janë mësuesit e shkollës shqipe?

Dr. Fran Ivezaj, është edukator prej 23 vjetësh. Ai ka ardhur në ShBA në vitin 1970. Ka përfunduar gjimnazin, studimet universitare për gjuhë dhe letërsi angleze. Më vonë ka dokturuar në administratë dhe edukatën shumëkulturore. Tani është z/drejtor në gjimnazin e Komunikimit të Mesëm. Ai një herë në javë ligjëron si profesor i jashtëm në të njëjtin universitet, ku ka doktoruar dhe jep leksione në dy disiplina: "Kultura, baza e përvetësimit të gjuhës" dhe "Vlerësimet e gjuhët", si lëndë provimi universitare.
Përgjegjësi i shkollës shqipe në Detroit, mbasi përshkruan ecurinë mësimore thotë: "Vitin e ardhshëm mendojmë të fusim në përdorim tekste më të avancuara dhe të shtojmë metodat e reja të mësimdhënies".
Marjana Malile, nga Tirana është një mësuese me përvojë. Ajo ka ushtruar profesionin në gjuhën angleze në shkollën "Dora d’Istra" në kryeqytet, ndërsa ka 8 vjet që është mësuese e anglishtes (gjuhë e dytë) në shkollën e Komunitetit të Judikës në Detroit. Ajo thotë se me krijimin e Lidhjes, lindi dëshira për të rihapur shkollën në gjuhën shqipe. Është shumë e gëzuar që takohet me fëmijët shqiptarë dhe u mëson atyre gjuhën amtare. Në klasën e saj mësojnë mbi 30 nxënës të vegjël, të cilët kanë shumë interes për mësimin e shqipes.
Antoneta Bilica, nga Gjirokastra, ka mbaruar Universitetin "Eqerem Çabej" në degën e Ciklit të Ulët. Për pesë vjet punoi si mësuese në qytetin e vendlindjes, ndërsa në vitin 1997 ka ardhur në Amerikë bashkë me familjen e saj.
Dr. Pjetër Ivezaj, i ardhur nga Malësia në ShBA më 1972. Ai ka mbaruar Insitutin për Teknologji në Detroit në degën e Inxhinierisë, ka vijuar shkollën tjetër në Universitet për Matematikën Sekondare, me të drejtën e mësimdhënësit në gjimnaze dhe universitetet amerikane. Për 20 vjet i është përkushtuar arsimit në vendlindje dhe Detroit.
"Shqiptarët janë të shpëndarë në të gjithë globin, në rrugën e vështirë të emigracionit. Ne e duam popullin dhe vendlindjen tonë. Gjithnjë interesohemi për të mos e humbur gjuhën dhe trojet tona", thotë ai.