A i duhen gja Kosovës shqytarët e standardit të 1972?

Asht e vështirë me iu përgjegjë nji shkrimi i cili paraqitet si nji koncentrat banalitetesh të zbukurueme me frymje-shfrymje retorike që kërcejnë si zorra ex cathedra në prush, tue kujtue se bahen idena të matuna e bile edhe udhërrëfyese.
Asht nji sëmundje e vjetër e nji pjese të kosovarëve që kanë shkue në shkollë, me imitue gjanat që ndodhin në Shqipni: gjuhën, librat, politikën e shumë marrina të tjera që atyne natyra ua ka kursye. Asht nji sëmundje e atyne që Faik Konica i quente “të pezmatuem” – në tru.

Tue lexue nji shkrim të botuem tash së fundi në nji të përkohshme shqiptare rreth nevojës hipotetike (e cila mohohej në mënyrë kategorike prej talentit të pashpimë ndonjiherë të artikullshkrueses) të “nji gjuhe të re letrare për Kosovën” [sic!] – m’u duk mâ e qartë se kurrë se çlirimi i nji vendi prej forcave të hueja nuk sjell asnji përmirsim në ndërgjegjet e robnueme prej marrinave ideologjike. Tezat e vjetra vazhdojnë me u përsëritë në mënyrë mekanike, pa talent dhe pa muzikalitet.
Në artikull flitej për «gjuhë letrare» e menjiherë kalohej tek «standardi» - sikur këto dy realitete të ishin e njejta gja. Mbrohej «standardi» tridhjetëvjeçar, e si i tillë i ri por gjithsesi i vjetër aq sa mos me lejue kend me e prekë me pupël. Me sigurinë e bakallit që din gjithçka që ka dhanë e ka marrë – flitej me preokupim për ata që «po gërmojnë shkatërrueshëm në ardhmërinë tonë jo vetëm gjuhësore, po edhe kombëtare».

(Më pëlqeu shumë shprehja origjinale e jasht maset shqiptare: « gërmojnë shkatërrueshëm», e cila tregon sesa thellë njihet logjika e gjuhës prej shqytarëve të standardit në Kosovë).
Ndërsa në anën tjetër thuhej se “qarqet e caktuara intelektuale” – nisin e sosin argumentimin e tyne se standardi asht imponue prej rrethanave jodemokratike e si i tillë s’mund të pranohet, dhe se shqiptarët në fund të fundit nuk kanë veprue ndryshe prej popujve të tjerë. E në fund vetullat e këtij arsyetimi që nxjerr sytë mbylleshin me pyetjen retorike: «Pse shqiptarët të veprojnë ndryshe nga të tjerët?»

M’u kujtue opera komike në dy akte e Mozart-it: «Così fan tutte», ku dy protagonistat, Ferrandoja e Guljelmi - të maskuem si shqiptarë, tundojnë të fejuemet e njeni-tjetrit të cilat epen, çka bahet shkak për me i dhanë vetë titullin operës: «Kështu bajnë të gjitha».
Parimi se gjuhët e tjera janë standardizue me forcë e kështu kemi veprue edhe ne, asht si parimi «così fan tutte»: tepër i vorfën për me krijue nji linjë të ndershme mbrojtjet si për të fejuemet e Ferrandos dhe Guljelmit ashtu edhe për standardin!
Por edhe vetë premisa asht e rreme, mbasi gjuhët tjera të “standartizueme me forcë” janë ushqye me forcën e autorëve si Dantja, Petrarka, Luteri – hijen e të cilëve un s’e shoh te «forca» e vjetit 1972.

«Forca» mundet me qenë forcë e hijshme që buron prej cilësisë ose dhunë e verbtë që ka zanafillen te urrejtja.
Se sa pak ka zanë rranjë standardi në Kosovë e tregon mënyra qesharake sesi e flasin atë 90% e atyne që mundohen me e folë, dhe mënyra e panatyrshme sesi e shkruejnë 90% e atyne që mundohen me e shkrue. Gjuhën shqipe në Kosovë e flasin fort mâ bukur pleqt e plakat që s’e kanë ba nji ditë shkollë sesa gjuhëtarët që mundohen me imitue standardin e 1972.

Ku jetojnë shqytarët e standardit? A s’e kuptojnë se gjuha duhet me iu përshtatë njerzve dhe jo anasjelltas? Fakti që standardi në Kosovë ka dështue krejtsisht, mbasi nji standard (si çdo normë e ligjë) që mbetë në pakicë absolute e nuk zbatohet s’asht tjetër veçse dështim, a nuk ua zgjon së paku nji dyshim të vogël shqytarëve: diçka në këto 30 e sa vjet nuk ka funksionue si duhej!
Sot edhe vetë nji pjesë e atyne që e kanë standardizue gjuhën shqipe tue i veshë uniformën e ngushtë prej doku shkencor të vjetit 1972 – pranojnë nën za nevojën e rishikimit të atij standardi, mbasi gjuha asht mâ e gjallë se Kongresi, kurse shqytarët kanë mbetë si qyqet mbi rrenojat e Kongresit, tue u mundue me na mbushë mendjen se ai asht shtëpia e përbashkët e tanë shqiptarëve.
Kongresi i vjetit 1972 mund të «mbrohet» në mënyrë të pranueshme ose në mënyrë qesharake, por s’mund të mohohet se ka qenë nji «proton pseudos» që ka shenjue nji sintezë të mungueme të shpirtit shqiptar. Nji sintezë të paplotë që asnji dea ex machina nuk mundet me e plotësue.

Kongresi dhe miopia kulturale që e ka pasue janë shkaqet kryesore të injorancës së asaj pjese gjithnji e mâ në rritje të personave me origjinë nga Toskënia, të cilët e kanë gjithnji e mâ të vështirë me kuptue Fishtën, Mjedjen, Migjenin, Koliqin, Camajn.
Si mund të ketë dinjitet me u quejt gjuhë e përbashkët standard nji gjuhë që kur e ke mësue nuk mund të kuptojsh së paku 60% të autorëve të letërsisë të po asaj gjuhe?
Kush janë atëherë anmiqtë e atdhetarizmës, ose mâ mirë anmiqtë e arsyes së shëndoshë? Ata që prenë copa të gjalla prej trupit të gjuhës sonë kombtare, mbasi mendja e tyne e vobekt dhe sytë e ziem prej zjarrmit revolucionar nuk mund të rroknin mâ shumë se aq sa mund të rroknin!

Ka prej atyne që flasin sot deri edhe për nevojën e nji drejtshqiptimi, por ndoshta s’kujtohen se në nji gjuhë ku vepron parimi fonetik s’ka nevojë stricte dictus për drejtshqiptim. Mos duhet atëherë me i kërkue ndihmë gegnishtes e me thanë se parimi morfologjik asht i pranishëm në natyrën e gjuhës sonë e prandaj kemi nevojë për nji drejtshqiptim!
Shqytarët duen me na nxjerrë si joatdhetar pse nuk i besojmë Kongresit. Mos të na qesin pallavra patriotike për mbrojtjen e standardit ata që deri dje kanë mbajtë grushtat përpjetë tue përshëndete tiranët e kombit, mbasi patriotizmi i tyne nuk gëzon shëndet të plotë, pse asht ushqye për shumë kohë me demagogji të nji marke tepër të ulët.
Ata që mbas dekadash letargji kanë dalë prej Kalit të Trojës nuk munden me na mësue udhën e drejtë, mbasi njianshmënia e tyne asht shenjë e skizmës antishqiptare – prej tyne të dashtun e të mbrojtun.

Këta çensorë pedantë me gjuhën e tyne si gërshana kanë shkye përgjysë 500 vjet histori të letërsisë dhe gjuhës sonë kombtare e sot që janë zgjue prej shekujsh mpimje shpirtnore ndihen të pasigurtë përpara lirisë dhe kthesave që ajo kërkon.
Intoleranca e tyne nuk na mrekullon, janë ata që kanë qenë gjithmonë, e vazhdojnë me qenë nji enigmë për mendjen e shëndoshë, nji vakuum për guximin intelektual, nji black out për sistemin diellor të kulturës sonë. Ata po bajnë sikur po i mundon e ardhmja e popullit të Kosovës dhe se kosovarët duhet të flasin e të shkruejnë pa asnji dyshim standardin e vjetit 1972.
Sot populli i Kosovës e ka fitue pamvarsinë e vet e askush nuk mund t’i vendosin kushte gjakut që asht derdhë për at’ pamvarsi. As kushte politike dhe as kushte gjuhësore.

Në gjithë këtë epope ai popull nuk e ka ndie nevojën e gjuhëtarëve dhe akademikëve të kallepit «così fan tutte» por ka vazhdue me besue se gjuha e natyrshme asht ajo që përdorë. Shpresojmë që nji të nesërme po ai popull i lirë ka me dhanë ndihmën e vet tue mënjanue prej institucioneve kulturore «gabimet e shtypit» që ka trashigue prej kohës së pushtimit, e njikohsisht tue përdorë nji gjuhë të gjallë – që t’i përkasin realisht të gjithë shqiptarëve. Thonë se gjithë të trazuemët e kanë nji moment kthjelltësijet, e un kam vërejt se shumica e shqytarëve të Kosovës e ka këtë moment kur kthehet në shtëpi e fillon me folë nji gjuhë tjetër... nji gjuhë që s’e kanë lejue kurrë me shkue në Kongres.