FJALIM NE FUNERALIN E GEGNISHTES

Fisniké e Trima Shqiptare! Bashkeshtetasit dhe te dashtunit e mij.

Lum Ora e Bardhe, qe na poqi ne kete funeral.

Arritjet e lavdia e Gegnishtes do te jetojne me ne, ashtu si edhe fajet per te cilat ajo meriton deken. Nderoni korpsin e Gegnishtes dhe thonje uraten e fundit ne ate gjuhe. Per hater te saj une do te lutem me ju. Me ju shqiptare gjentilë.

Zoja e Zotni, Ne qofte se ju e patet dashte Gegnishten, atehere t'a dini se edhe une e deshta aq sa edhe ju. Por nqs ju me pyetni pse une u ngrita kunder saj, atehere pergjigja ime asht, jo pse une e deshta Gegnishten pak, por se e dua Gjuhen Shqipe shume.

Ju lutem me tregoni dicka: A ma mire me fole gjuhen Zyrtare e Gegnishtja me deke, apo me fole Shqip e Gegnishtja me jetue?

Per mundin e shkuem kot te shkrimtareve Gege tash 450 vjet, une derdhi lot. Per pasunine qe Gegnishtja na solli, une gezohem. Per guximin e Gegeve me adaptue Tosknishten si gjuha e tyne Zyrtare, une kam respekt. Por pse Gegnishtja âsht bâ anmiku gjuhes Zyrtare, une ja ngula Gegnishtes thiken ne zemer. Vaj per mundimin e shkuem kot, gezim per metaforat e Arbnit, nder per shkrimtaret Gege, deke per Gegnishten.

Por ne qofte se ka ndonji prej jush qe mendon se Gegnishtja asht e denje me u fole, me u kendue, me u shkrue e me u levrue si nji gjuhe e vertete, atehere me falni se ate e kam ofendue. Nqs dikush mendon se Gegnishtja duhet ba pjese e te folmes se gjithe shqiptareve, me ndjeni se ate e kam ofendue. Por cili prej jush asht aq i pa-fisem saqe deshiron me qene Gege? Nqs ka ndonji prej jush, ate e kam ofendue. Kush asht aq i lig sa me dashte nji gjuhe tashma te dekun? Nqs ka ndonji nder ju, ate e kam ofendue. Por une e njoh fisniknine e urtsine e Geges dhe e di se nuk ju kam ofendue. Une e denova Gegnishten me deke ashtu si edhe ju duhet te me denoni mue ne castin qe Ora e Zeze te me pjeke me komplote kunder Races Ilire.

Miq, Shqiptare, Gege e Tosk, bashkeatdhetaret e mij, ju lutem m'i jepni uha veshet tuaj. Sot kam ardhe me vorrose Gegnishten, jo me i thure asaj lavdi.

Shkencetaret e gjuhes thone se Gegnishtja asht e dialekt. Nqs ajo asht e tille, atehere kjo asht fatkeqesi e madhe. Por me vete mos-egzistencen e saj ne letrat e sotme shqipe, Gegnishtja e ka pague vobektesine e saj. Dhe shkencetaret e gjuhes jane njerez inteligjenta e te urte.

Sot une po ligjeroj ne funeralin e Gegnishtes per t'ju kujtue ju se ajo ishte mike jona; besnike dhe e drejte. Por Gegnishtja ishte vetem dialekt. Keshtu thone shkencetaret e gjuhes. Dhe shkencetaret e gjuhes jane te ndershem.

Gegnisht u foli Kastrioti ushtareve ne Kruje. Gegnisht e shkroi Kanunin Lek Dukagjini. Gegnisht ju lut zotit Gjon Buzuku. Gegnisht shkroi Pjeter i Madh i Bogdanit. Gegnisht i kendoi Lahutes Rugovasi tash mija vjet. Gegnisht shkroi Fishta, Sirdani, Harapi, Pipa, Camaj, Azem Shkreli. Shkencetaret e gjuhes i vodhen arritjet e tyne dhe i perkthyen ato ne gjuhen Zyrtare. Per ndersa ata zhvatshin arritjet e gjenive Gege, Gegnishtja nuk u dukej atyne si dialekt. Ajo kanjihere duket shume dinamike, ma teper se dialekt, ndoshta edhe gjuhe. Por shkencetaret e gjuhes e vrane Gegnishten. Dhe mos te harrojme se ata jane burra te mire.

Komisia e Shkodres nuk e quajti Tosknishten dialekt. Mbretnia i Pare e ruajti dhe e zhvilloi Tosknishten njisoj si Gegnishten. Geget kurre nuk e quajten Tosknishten dialekt por gjuhe si-moter te gjuhes Gege. Por shkencetaret e gjuhes thone se Gegnishtja s'asht gja tjeter por nji dialekt. Dhe padyshim qe ata jane burra e gra te ndershme.

Une nuk flas kunder gjuhes Zyrtare, as Tosknishtes as shkencetareve te gjuhes. Une vetem se shprehi ate qe di. Ate qe edhe ju e dini. Ate qe na te gjithe e dime. Tash tri mije vjet nanat Ilire na mesojne Gegnisht. Kush e mohon kete?! E helm ne tamel gjinit keto Nana Fisnike na qesin e te illte na rritena kunder atyne qe na mohojne te drejtat tona.

Vllazen e Motra, ne te gjithe e duam dhe e adhurojme Gegnishten. Na te tane i lutena Zanes se Bardhe si Drita me na frymezue fjalen e perjeteshme Gege. Dashnia jone per Gegnishten asht mbrujte me nevojen qe Gega ka per Gegnishten. Per 3000 vjet Gegnishtja na u gjet krah i djathte i mbijeteses. Pse atehere? Pse sot most me fole e shkrue Gegnisht. Cfare aresyejet ka Gega me e hjedhe Gegnishten pertej sikur ajo me qene nji gjuhe e dekun? Cka e ndalon Gegen me fole e me shkrue gjuhen e tij?

Fisniké e Trima Gege, sot si mafioza keni ardhe ne Funeralin e Gegnishtes te ciles vete me dueret tuaja ja keni shkurtue jeten. Ngushellimi juaj asht ngushellimi ii mercenarit qe te vret naten e te qan diten. Mercenaret e kuj jeni bâ sot o Gege? Oh, gjykim! Fluturue ke nder egirsina brute. Dhe Geget kane humbe aresyen e tyne.

Me ndjeni per disa caste. Zemra ime asht e t'huejun si vete Gegnishtja. Me duhet me pushue pak sa ritmi i saje t'me kthehet.

Zoja e Zotni! Dje fjala Gege qindroi perballe Shkjaut e Tartarit. Por sot fjala Gege dergjet ne here te dekes. A asht kush aq i pervujte sa me u ule e me ja dhane doren? Apo tetane jeni aq krenare sa me ba sikur nuk e njihni fjalen Gege? Sikur Gegnishtja me qene nji Dialekt?

Oh Trima e Fisniké Shqiptare sikur qellimi im te ishte me mbushe zemrat e mendet tuaja me rebelim e urrejtje, une do t'ju bashem padrejtesi shkencetareve te gjuhes, te cilet, ne te gjithe e dime se jane burra te ndershem. Sikur une me lype trazimin e shpirtit e vetdijes tuaj, une do t'i kishem ra mohit vete gjuhes Zyrtare.

Por une nuk do t'u baj keq as shkencetareve te gjuhes, as vete gjuhes Zyrtare. Ma pare i baj keq Gegnishtes ne here te dekes. Ma mire i baj keq vetvetit. Une zgjedhi ma pare me u ba keq ju Gegeve, 70% e shqiptareve, sesa me u keqe me burra e gra kaq te ndersheme sic jane shkencetaret e gjuhes, apo edhe me gjuhen Zyrtre e cila ne 30 vjet ka arrite me ba ma shume per Shqipnine se e gjithe raca Iliro-Shqiptare bashke ka arrite me ba per 2970 vjet.

Sic e dini, sot asht 450 vjetori i fjales se Shkrueme Gege, i letersise Gege, i gjuhes qe tash kater shekuj e gjyse perjetoi ne leter frymezimin e Zanave, destinimin e Ores Shqiptare, qe ju lut Drites se Lume e vete njierit me sjelle nji dite kur Gegnishtja te flitej jo e mshehun, jo si gjuhe rebele, jo si dialekt, jo si gjuhe e te shtypunve, por si dikur gjuha krenare e Teutes, si gjuha e Ilirit qe diti me i qindrue Romakut, si gjuha e Arbnit qe diti me perballue Anadollakun, si gjuha e Kosovarit qe Ora ja dha me u cue kunder Shkjaut ne castin ma te perkryem. Kjo asht trashigimia e gegnishtes, e cila sot po zen lemyshk ne librat e vjeter ne fund te arkave te gjysheve tona.

Gegnishtja pe perjheke grahmat e fundit. Plaget e saj po dergjin trupin e nanes tone Ilire bash si dikure trupin e vete Gjergj Elez Alise. Por Gegnishtja nuk ka moter me i ndeje te kryet e me i la plaget.

Fisniké e Trima Shqiptare, le t'i qyejme shamite tona ne gjakun e shejte te Gegnishtes. Merreni nji fjale gege me veti si kujtim, dhe kur te diqni, thuanje ate fjale si fjala juaj e fundit. Lenje ate fjale gege si e vetmja trashigimi e juaja, ma e shtrenjta; ma e shenjta trashigimi.

Fjala Gege prek drunin e shkrine gurin, jo ma njierin. Ju e dini se sa vepra Gege jane mbrujte me vete dashnine qe Gegnishtja ka per Gegen. Tue ndje dashnine e Gegnishtes qe vete nanat tuaja jau paten ushqye ju me tamel gjinit, ju do te perflakeni me dashni per kete gjuhe Oresh e Zanash. Ju do te nderseheni prej fjales Gege si me qene te cmendun kur t'a kuptoni se cfare padrejtesiet i asht ba Gegnishtes. Por ashte mire qe kjo padrejtesi u asht meshehe ju. Se sikur ju me e dite se ç'kob i kanoset Geges me margjinalizimin e gjuhes, kultures, tradites e vete shpirtit te tij. Oh. cka do te kishte me ndodhe atehere.

Gege, une u kam ju vellazen e motra me gjak. Ju jeni fisi im, e kaluemja, e tashmja dhe e ardhmja ime. Por sot ne kete funeral te Gegnishtes, une kam frike se kam ofendue shkencetaret e gjuhes, ata njerez te ndershem te cilet e kane demonizue, negativizue, e perdhunue Gegnishten tash 50 vjet. Une kam frike se ata do te me quajne mua tradhetar, perçase, anmik i gjuhes, nazist. Por ishem i detyruem me fole per trashigimine e vetme qe em-ate me la--nji lahute e nji kange trimash.

Trima e Fisniké mblidhnju perreth Gegnishtes qe sot ka fillue me i perngja nji korpsit. Ne qofte se kini lot, gatonju me i derdhe. Ju te gjithe e dini se si 450 vjet ma pare Buzuku shkroi librin e pare shqip. Dita e publikimit ishte çasti kur Ora vendosi me pjeke fjalen Ilire me penden e Arbnit. E vete Zana e pat frymezue Gjon Buzukun i cili kje ndeze me zjarm atdhedashniet qe u pat ngrite permbi vete zotat e priftit te vobekte. Ishte nji mbramje e fresket veret. Prifti i vorfen vendosi me lane trashigim gjithcka ai pati--fjalen Gege! Te shkrueme ne Leter!

Por sot Gega e merr librin e Buzukut ne dore e s'din me e lexue. Gega viziton fortesen e Kastriotit, por nuk e ndigjon fjalen e Arbnit Fisnik ashtu si e tha ai. Te atij Trim Shqiptar qe ja idhnoi shpirtin kaq keq Muratit te Madh saqe jeta e Turkut te Pathyeshem u fashit nen muret e kalase se Krujes e diq. Gega merr ne dore Kanunin e Lekes, por nuk e merrn vesh, i bjen lahutes, por ju s'din me lexue Lahuten e Malcise. Termopilet Shqiptare te Kacanikut s'shkruhen ma Gegnisht. Nane Tereza tash quhet Nëne. Tash 50 vjet nuk shtypen libra Gegnisht. Femijet nuk flasin Gegnisht ne shkolle tash 50 vjet. A e humbi Gegnishtja duelin me Bajlozin e Gjuhes? A Bajlozi Gegnishtes jeten ja shkimi?

Sot varret dekapruse i bien kryq e terthor trupit te Gegnishtes si vete Drini, Valbona, Buena e Cemi i bien Gegnise. Mbas shpinet kongresi i vjetes 1972 Gegen e theri. Ne ije shkrimtaret thiken Geges ja vune. Ne gjoks e shpoi Gegnishten vete Shqiptari. Frymen shkencetaret e gjuhes Gegnishtes ja zune. Vete Gega mallekim mbi gjuhen e tij ka leshue. Mezdraken e holle ma fort se kurrkush ne shpirt gjuhes edhe ja ka dredhe. Cudi pra, se Gega fort e pat dashte Gegnishten dikur. E Gegnishtja si Nana djalin e vete Gegen e pat rrite. Gjykoni o ju Ore sa shume Gegnishtja Gegen dikur pat adhurue. Prandej plaga qe Gega i hapi asaj dhimti ma fort se cdo tjeter varre. E kur Gegnishtja pa se vete Gega me thike therese i versulej, mosmirnjohja theri ma shume se vete thika e skuqun e ferrit. Shpirti i Gegnishtes u plogshtit, u mek, e ra. Gjuha e Ilirit u vyshk e u tha. Zemra e Gegnishtes u plas e u ça. Ç'vuajte e mjerim Nana Gege atehere pa. Fisniké qe ramja. Por fisnikja ra se ra. Atehere une e ti, e te gjithe na pertoke, me fetyre ne balte, rame.

E sot tradhetia lulezon mbi ne. Oh, tash asht koha me qa, tash asht koha ndjenjat me zjarm me vlue. Por pa keqardhje. Pa keqardhje per veti as per tradhetine. Kori i Zanave le t' ushtojne ne ajri. E Ora e Gegnisë flamurin le ta ngrisin. E shtoj-zo-vallet vallen le t'a ngasin. Mos qani per Gegnishten, por veni re tradhetaret e vrasesit e Nanes Gege qe si hiena sillen perreth. Sot asht dita e tyne me qa. Sot ne vorr hin vrasesit e Gegnishtes.

Miq te mire, miq te dashtun, mos me lejoni me u ndersye ne zemrim e terror te papritun. Shkencetaret qe vrane Gjuhen Gege jane burra e gra te ndershme. Se cfare aresyesh private paten ata me ba kesi tmerrit mbi Geget une nuk e di. Cka i shtyni ata me e shpalle Gegnishten gjuhe te dekun une nuk e di. Por e di se shkencetaret e gjuhes jane burra e gra te ndershme. Dhe padyshim do t'ju bindin ju me aresye pse Gegnishtja nuk asht e denje me u mesue ne shkolle?
pse Gegnishtja nuk asht e denje me u shkrue ne leter?
pse Gegnishtja nuk asht e denje me u fole ne radio, teleivizion e film?
pse Gegnishtja nuk asht e denje me ju mesue femijes gege?

Une nuk due me idhnue zemrat tuaja. As nuk jam orator si shkencetaret e gjuhes. Une jam nji njier i thjeshte Gege qe i lutet Ores e i lype frymezim Zanes. Une e dua Gegnishen dhe Gegnishtja e din dashnine qe kam per te se une e shkruaj dhe e flas ate cdo dite. E kur une flas me Gegnishten, atehere vete Gegnishtja flet me mue. Por une nuk kam as urtsine, as fjalet, as meritat, as potencialin, as ligjeraten, as fuqine e nevojeshme shprehese me trazue gjakun tuaj. Une vecse flas ate qe zemra me dikton. Une them ate qe ju vete e dini.

Une qes ne pah plaget qe Gega ka marre ne trup, te cilat si goja memece rrjedhin gjak. Dhe sot po u lutem ketyne plageve me fole ne emen tem.

Por sikur une me qene shkencetar gjuhet, gazetar, shkrimtar ose prezentues televizionit, atehere une do te dishem me shqetesue shpirtin tuaj, dhe do te dishem me vu nji gjuhe ne cdo plage qe gjuha Zyrtare i ka hape Gegnishtes e vete popullit Gege, dhe do te nderseshem guret e dheut me u cue rrah e vrudh perpjete e me vullnet te verben me shkime cdo padrejtesi.

Trima e Fisniké Gege bani ate qe dashnia juaj per Gegnishten kerkon; bani ate qe dashnia e Gegnishtes per ju meriton. Pyetnje vetin pse e doni ju Gegnishten kaq shume. Pse ajo u qindroi ju besnike per 3000 vjet me rradhe. Ndoshta ju keni harrue se vete trashigimia e Gegnishtes asht trashigimia juaj. Pse e shperdoroni, pse e falni, pse lejoni qe trashigimia juaj te perdhunohet?

Qe edhe trashigimia qe Gegnishtja u la Gegeve: Çdo Gege me fole e me shkrue gjuhen e Nanes.

Kush asht ai burre aq i forte, kusht asht ai trim aq fisnik, kush asht ajo grua aq e pazakonte qe kerkon ma shume se kaq?