Perspektiva perëndimore e statusit të ardhshëm të Kosovës

Kosova po hyn në një proces të rëndësishëm, jo vetëm të dimensionit politik. Bashkësia Ndërkombëtare, pas gjashtë viteve të protektoratit ndërkombëtar, së bashku me spektrin e gjerë politik kosovar janë duke bërë përgatitjet për zgjedhjen e statusit të ardhshëm politik të Kosovës. Pas një periudhe të gjatë në të cilën potencialet ndërkombëtare, së bashku me ato vendore kanë sforcuar demokracinë dhe kanë ngritur nga ngrehina shoqërinë kosovare. Së bashku janë ndërtuar institucionet, edhe pse ende janë të brishta. Dhe tash është e kënaqshme të shihet se po bisedohet për të ardhmen politike të Kosovës.

Pas vendimit të Këshillit të Sigurimit për hapjen e negociatave për statusin e ardhshëm politik të Kosovës dhe pas emërimit të ndërmjetësuesit në këto bisedime z. Mati Ahetisari, dhe ndihmësve të tij nga SHBA dhe BE, Kosova dhe rajoni në përgjithësi po hyn në një fazë të re të zhvillimeve të rëndësishme jo vetëm të dimensionit politik, por në një fazë të re dhe të rëndësishme që për synim ka rikthimin drejtë së ardhmes, kapërcimin e armiqësive të kaluara, si dhe afrim e integrimin e rajonit në Familjen Perëndimore, që është objektivë i yni nacional. Në këtë këndvështrim edhe duhet kuptuar rëndësinë e këtij procesi.

Afrimi dhe integrimi në vlerat perëndimore, mbetet ideal i kamotshëm i shqiptarëve, i artikuluar përmes luftërave dhe filozofisë së Gjergj Kastriotit- Skënderbeut, me Jubileun e së cilit po korrespondon ky proces, me aspiratat e të madhit Pjetër Bogadnit që në bashkëpunim me forcat e atëhershme europiane krijoj një lëvizje të gjerë panperëndimore, të shumë figurave të ndritura të kombit, deri te Lëvizja e dekadës së fundit në Kosovë, që u nis nga kolosët Anton Cetta, Ibrahim Rugova dhe shumë idealist, që zgjedhjen e çështjes së Kosovës nuk e shohin si një ndarje me kufi, por si një mundësi për t’u integruar në strukturat Perëndimore, në vlerat e përbashkëta të këtij civilizimi, nga të cilat kemi jetuar shkëputur me shekuj.

Në fakt, duket se edhe në këtë synim qëndron thelbi i politikës ndërkombëtare në Kosovë, përmes shumë propozimeve për Pavarësi të Kushtëzuar të Kosovës dhe status të saj evropian, si një fazë kalimtare drejtë sovranitetit të plotë. Emërtimi status evropian, përtej një debati të natyrës politike, ka një filozofi më të thellë, sepse synon një dimension afatgjatë nacional. Që të gjitha në praktikën politike ballkanike, ndërlidhen me domosdonë e ndërtimit të kapaciteteve bindëse për të formësuar shtet funksional. Madje në këtë linjë duket se janë edhe qëndrimet e SHBA-ve, pas deklarimeve të nënsekretarit Amerikan Nicolas Berns se pavarësia duhet të meritohet. Kjo përforcon filozofinë politike perëndimore dhe diskursin politik në përgjithësi, që përfaqësohet tanimë përmes Unioni Europian dhe SHBA-të, nuk janë të interesuara të formojnë shtete të dështuara. Është ky një indikator me rëndësi për elitat tona, jo vetëm politike. Dhe në këtë kontekst kuptimi i drejtë i kësaj çështje, mbetet me interes për të ardhmen tonë.

Rajoni i njohur në historiografi si Ballkan, apo Europa Juglindore, në të kaluarën është karakterizuar me armiqësi, luftëra të vazhdueshme, që për pasojë kanë lënë vendet në një prapambeturi të rëndë dhe zhvillim ekonomik të ultë. Gjitha këto kanë ndërtuar politikan të verbër nacionalist që derdhën sa e sa gjak. Tashmë nga analistë të shumtë politik, si dhe qarqe të angazhuara në kapërcimin e kësaj gjendje kaotike (të linjës perëndimore) mendohet se me zgjedhjen e çështjes së Kosovës, mund të hyhet në një periudhë të re të zhvillimeve pozitive. Ky proces njëherit konsiderohet fundi i një epokë afro dy dekadëshe karakterizuar nga shkatërrime, luftëra të shumta, gjakderdhje të mëdha. Është vlerësim i përbashkët se kriza ballkanike, si rezultat i shpërbërjes në njërën anë të bllokut të errët komunist, në anën tjetër kreaturës së improvizuar si Jugosllavi, i ka rrënjët në problemin e Kosovës.

Probleme i cili endet mbetet preokupim i Bashkësisë Ndërkombëtare, dhe që këndej, shihet pikë e ndjeshme për stabilitet të qëndrueshëm dhe permanent. Po ashtu, në diplomaci është pranuar se pa zgjedhjen e duhur të këtij problemi, rajoni vazhdon të mbetet vatër delikatë, me elemente potenciale për të destabilizuar situatën, përmasat e së cilës tejkalojnë gjeografinë e Kosovës. Këtë fakt duket se e kanë kuptuar edhe qendrat e vendosjes politike, edhe përkundër përpjekjeve permanente të Beogradit për të paraqitur gjendjen në Kosovë si të rëndë. Kosova në këtë proces, është me rëndësi fundamentale se do të merr status evropian, status qe nënkupton një mirëqeni të ndjeshme shoqërore, aq shumë të dëshirueshëm për qytetarët e Kosovës.

Hapja e negociatave për të ardhmen politike të Kosovës mbetet e një rëndësie të veçantë. Njëherit ky proces paraqet një sfidë që kërkon shumë vigjilencë, unifikim, dhe më shumë punë për Grupin Negocius të Kosovës, që në këtë proces duhet të imponoj qasje pragmatike dhe vizion të plotë për Kosovën, pa asnjë ekuivok. Njëherit kapacitete të plota dhe ide të qëndrueshme shtetëformuese. Sidomos duhet të eliminohet çdo mundësi për “përçarje”, të cilat si duket ende janë pjesë funksionale e mendësisë politike të Kosovës. Madje kjo u tha edhe pas lajmit të datës 24 shkurt në Këshillin e Sigurimit, nga shume ndërkombëtar në Kosovë dhe gjetiu në Bruksel e Uashington.

Pas vendimit të Këshillit të Sigurimit për fillimin e negociatave për statusin e ardhshëm politik të Kosovës, pas një protektorati gjashtëvjeçarë, përveç dimensioneve politike-juridike, kjo fazë shënjon edhe një aspekt tjetër historik: Kosova pas shkëputjes nga trungu Shqipërisë, para afro një shekulli, dhe pas dekadave të shumta në robëri, po ngadhënjen kundruall një të kaluare të errët, me përplot dramaticitet, drejtë një të ardhme të ndritshme europiane, pra realizimit të aspiratave të ndrydhura më dekada, për të jetuar e lirë dhe e pavarur, për të ndërtuar kështu të ardhmen e vetë politike. Në fund të fundit, për të flakur njëherë e përgjithmonë regjimin primitiv beogradian nga Kosova, që për afro një shekull prodhuan dhunë.

Por është e rëndësishme të kuptohet se procesi politik që po ngjet në Kosovë dhe rreth saj, për shqiptarët nuk duhet konceptuar si fundi i procesit, por fillimi i një procesi që ka terminalin në rrugën e integrimeve transatlantike, rikthimin e plotë dhe dinjitoz në vlerat perëndimore, proces ky që kërkon përsiatje e përkushtim, për fazën e ardhshme të postbisedimeve, fazë kjo që do të ketë influencime edhe nga mënyra se si faktori politik kosovar do të parqet para Bashkësisë Ndërkombëtare vizionet për shtetin e Kosovës, një shteti modern, ndërtuar mbi koncepte të demokracisë përmbajtjesore, transformimeve të rëndësishme sipas praktikave të vendeve tashmë të zhvilluara perëndimore. Sidomos është e rëndësishme që aspirata për integrime mos të konceptohet vetëm në suaza të interesave jashta politike, por të ndërtohet dhe shtohet si rruga e prosperimit të njëmend, në të cilën do të hapet vizioni për një shoqëri me shpirt dhe mendësi perëndimore, ku liritë dhe të drejtat e njeriut do të jenë në nivel të duhur.

Gjithashtu mbetet me rëndësi që Kosova të tregoj sinqeritetin real dhe të heq dilemat e moralit të dyfishtë, që qarkullojnë gjithandej bashkësisë ndërkombëtare. Vizioni për të ardhmen e Kosovës, përveç dimensionit politik e gjeografik, duhet të ketë edhe atë kulturor, si udhërrëfyes për shumë proceseve të së ardhmes. Mbase si komponentë detrminuese.

Gjatë gjithë këtyre ditëve të vlimeve politike përflitet për shumë opsione të mundshme për zgjedhjen e Kosovës. Por ajo që dominon diskutimet në qarqet perëndimore, dhe që pranohet nga shumica e elitave tona politike dhe intelektuale, është, se edhe në një periudhë të ardhshme, duhet të ketë një prezencë aktive ndërkombëtare, edhe në aspektin e sigurisë, edhe në aspektin e zhvillimit ekonomik dhe mirëqenies në përgjithësi.

Në këtë gjendje të vrullshme politike, ku ka të kënaqur dhe të pa kënaqur, është me rëndësi jetike që faktori politik shqiptar të reflektoj me ato segmente që mund ta shfrytëzojnë situatën për çfarëdo lloj tensionesh dhe pakënaqësisë. Çdo lloj dhune në Kosovë në këtë proces, do ta kthej gjendjen mbrapa. Është më së e domosdoshme që populli të kuptoj, se në këtë proces nuk do të ndrydhet e drejtë e pakontestueshme, kundruall një politike represive, që shfrytëzoj metoda më primitive për të shtypur një popull, edhe nëse nuk realizohet pavarësia e plotë e Kosovës. Në të vërtetë në këtë linjë është edhe Grupi Negciues i udhëhequr nga Presidenti Rugova, i cili kërkon krahas pavarësisë prezencë të përhershme të NATO-s në Kosovë dhe monitorimit të bashkësisë perëndimore.