Kur polemika bëhet arti i të mbijetuarit pa ide të mirëfillta

SKANDERBEGU: Si janë, pra Shqyptarët e Shqypnija?
DJALLI: Si janë...? Si i don anmiku"!
Gj. Fishta, Nën hajat të Parrizit, 1914

Un besoj, se gati të gjithë autorët e mërzitshëm janë edhe të damshëm por gjithsesi, sot për sot, Rexhep Qosja mbërrin me qenë mâ fort i damshëm se i mërzitshëm.
Ishin shumë interesante vërejtjet e Dritëro Agollit në faqet e gazetës "Shekulli" (25 maj 2006), ku tue ndërhye tek polemika mes Kadaresë dhe Qoses, rreth çështjes së identitetit kombtar dhe të shqiptarizmit, vërente mes tjerash:

"Këto gjëra duhet të dihen nga njerëz që janë të informuar mirë, pasi mund të jesh shkrimtar dhe nuk je i informuar mirë. Unë mendoj, se Rexhep Qosja është një njeri i informuar mirë. Ai i di më mirë se të gjithë ne këto probleme. Shkrimtarët dinë të bëjnë romane, poezi, libra, por ka gjëra që të tjerët i dinë më mirë se shkrimtarët".

Këtë gja pohonte Dritëroi, i cili, siç dihet asht shkrimtar pra i informuem jo mirë, sidomos kur na zbulon se: "Feja në botë është relativisht e re. Ka vetëm 2000 vjet që ka dalë Krishti".
Ah, i dashtun Dritëro, po të kishe mujtë në intervalet mes shokut Zylo dhe poezive me katundar të dalluem, me pasë studjue diçka mâ shumë për qytetnimin asiro-babilonez, egjiptian, për besimin e hebrenjve... s'do të na servirje sot këto perla dijet!?

Por, së paku ti ke meritën se je mâ i kthjellti ndër ata që shkruejnë dhe si i tillë, në nji çast kthjelltësijet ekstreme more guximin me pohue se Qosja meqë asht i informuem mirë, nuk asht shkrimtar.
Qosja asht akademik që ka mujtë me ruejt titullin edhe atëherë kur ka hupë akademinë, pra i përket nji gjinie aq fort të epërme e vonon me ul me folë, aq sa kur flet, gjanat që thotë bahen të randomta dhe bajate, si ajri në kohë murtajash të përzgjatuna.

Në të vërtetë Qosja revolucionar nuk ka qenë kurrë. Ai ka qenë akademik i regjimit dhe in pectore akademik i regjimit tjetër të Tiranës. Shprehitë e tija prej revolucionari kanë mbetë tepër gjatë në inkubacion e, në fund s'ka mujtë me na dhanë tjetër, veç disa shprazje ex cathedra të mëlmyeme me nji nihilizëm të pashoq.
Idetë e Qoses ngjajnë me shenjat që mbesin në mure prej disa portreteve të varuna për nji kohë shumë të gjatë: sot ai po kërkon në nji farë mënyre me var në murin e ndërgjegjes nji portret aq të madh, sa t'i mbulojnë dangat e maparshme.

Atij i jep bezdi kur flitet për identitet europian të shqiptarëve, mbasi kujton se identitet europian, domethanë identitet i krishtenë, atëherë zbulon se shqiptarët kanë edhe nji identitet mysliman dhe nji krenari myslimane si kundërpeshë.
Tashti që marksizëm-leninizmi dhe enverizmi kanë cofë, Qosja asht tue kërkue për vete nji identitet, - por s'ka kuptue asgja, kur ngatërron identitetin kulturor dhe politik me atë fetar.

Nuk ekziston në Europë nji identitet i krishtenë politik që të mbarëpërfshijë kombet e kontinentit, këtë së paku Qosja duhet ta dijnë, pse si akademik duhet të ketë ndie për luftnat me karakter fetar në Europë prej kohës së Karlit V, luftën e 30-vjetëve e deri te Paqa e Westfalisë, duhet t'ja ketë zanë veshi që era absolutiste ka shenjue përgjithmonë ndamjen e pushtetit dhe të prerogativave politike prej atyne fetare, duhet të ketë lexue se identiteti europian me karakter fetar i përket Mesjetës, këtë gja së paku e thotë edhe Marksi, i cili sidoqoftë asht nji autor shumë mâ pozitiv se Qosja.

Prandaj në kohët moderne (mbas zbulimit të Amerikës) identiteti europian nuk asht tout court identitet fetar kristian, aq asht e vërtetë kjo saqë nji filozof protoiluminist si Pierre Bayle (1647-1706) pohonte se nji ateist mund të jetë shumë mirë qytetar i ndershëm dhe i moralshëm.

Ashtu siç nuk ekziston nji identitet fetar kristian që t'i kalojnë kufijtë e vetë strukturës së besimit, po ashtu nuk ekziston nji identitet fetar mysliman në Shqipni që të shpallet si model kombtar, aq sa të bajnë që ne shqiptarët të shikojmë me mallëngjim kah Lindja dhe jo me përkushtim kah Perëndimi.
Ndoshta, ideja që Qosja ka për Shqipninë asht ajo e nji enklave aziatike, por këto janë lajthitje që i kanë rranjët te ushqimi i njianëshëm shpirtnor i njerëzve si Qosja.

Kur Konica u shprehte se çdo brezni e jona asht e mallkueme me pasë në gjinin e vet Denizullu-Serpie, Zgjebo dhe zejbekë të tjerë që me budallalleqet e tyne të thella i kallin flakën vendit e njikohsisht zemrohen në qoftë se dikush jep alarmin, - ai ka pasë mâ së shumti parasysh frymorë të cilëve kultura u ka ba efektin e kundërt që ban vaksina ndaj marrisë. Ai ka pasë parasysh konsekuencat e trishtueshme të çdo aborti të suksesshëm kulturor që ndjek si hije shoqninë tonë.

Ajo që të ban përshtypje te analiza e Qoses janë mendimet e errta: ai nuk pranon identitetin europian të shqiptarëve, pse dyshon se mos ka të bajnë me krishtënimin, pohon nji identitet mysliman dhe në fund del me tezën se "feja e shqiptarit asht shqiptaria". Qosja asht baba i kontradiktave logjike, pse ai nuk flet me logjikë por me inat.

Kur ideologu i Rilindjes pohonte se "Feja e shqiptarit, asht shqiptaria", kishte parasysh njerëz për të cilët identiteti kombtar shprehte edhe nji ngjyrim fetar, për të cilët dovleti kishte fenë e vet zyrtare e kush sulmonte dovletin sulmonte njikohsisht edhe besimin. Këtyne të verbtëve u drejtohej rilindasi, tue u mundue me u tregue se identiteti kombtar nuk ka të bajnë aspak me besimin që ka individi. Pse po të ishte ashtu ata që nuk kanë asnji besim, agnostikët, do të mbeteshin pa identitet? E ne e dijmë se jo pak prej tyne kanë dinjitet dhe identitet shumë mâ të fortë se disa që përpiqen me përdorë besimin për qëllime të ulta ideologjike. Por koha kur jetonte rilindasi ishte ndryshe, - jo si sot- asokohe vendi ishte përplot me turkomanë dhe grekomanë, me timarli dhe me mehmur të unshëm.

Sot për sot, vetëm ata si Qosja mund ta damtojnë rikompozimin e shpirtit kombtar shqiptar pa pasë idena të mirëfillta. Qosja kujtohet vetëm me polemizue, me reague, idetë e tija janë e kundërta e ideve që kanë të tjerët e megjithatë ai asht prepotent sa që me nihilizmin e tij kërkon me zanë pafundsisht faqet e gazetave.
Ka pasë të drejtë P. Valéry kur ka thanë se Zoti ka krijue gjithçka prej hiçit, por prapseprap hiçi ka mâ shumë aparencë se qenia.

Në këtë mision të tijin që mëton me shkatërrue idenë e përkatësisë europiane të shqiptarëve Qosja ka pajtue si tagrambledhës do teveqela që në kushte normale në nji vend të qytetnuem nuk do të kishin mujtë me shkrue as ndër letra makaronash. Fakti se njerëz të tillë i bajnë hije na ngushëllon dhe na jep nji ide rreth ramjes në teposhte të jermit të tij antikombtar.
Ban përshtypje edhe nji gja tjetër: Qosja ka nisë me folë mbas vdekjes së Rugovës, me të cilin dihet se nuk ka pasë kurrë marrdhanje idilike, mbasi shumë vner ka mbush hapsinën e pamasë që ka nda intelektualin me përmasa europiane Rugova prej provincialit marksist Qosja.
Pse ka nisë me folë tashti Qosja? Mos po don me marrë në dorë trashigiminë e Rugovës, tue u mundue me i dhanë nji trajtë krejt tjetër që do të ishte fatale për vendin e tij?

Do të ishte nji humbje e madhe për çeshtjen tonë kombtare që njerëz me ide si ai të uzurponin postin e zadhanësit intelektual të nji populli siç asht ai heroik i Kosovës.
Kur shoh njerëz si Qosja mbërrij me kuptue pse përgjatë historisë së njerzimit e vetmja mënyrë me u mbrojt prej murtajës dhe prej shkrimeve të damshme ka qenë zjarri.
Jo ai që djeg, jo.

Zjarri që kanë në vetvete shkëndijat e dijes, ato që bonifikojnë marrinë në mendjet e njerëzve dhe që njikohsisht ndezin dritën e higjienës mendore, asaj që eviton me tmerr si murtajën ashtu edhe shkrimet e damshme.

Ne jemi optimista dhe themi se për me i shpëtue marrisë që shpërndajnë ventilatorët si Qosja mjafton mos me hedh shikimin në katër pikat e horizontit; atëherë mbetë o me u kthye kah toka, ku prehet e kaluemja ose kah qielli, ku s'e kemi të lehtë me u ngjitë me ketë peshë të randë që shekujt na kanë lanë mbi shpinë.

Por ne kemi besim e themi së bashku me Fishtën:
"Për inat të Djallit e të Shqyptarëve, Zoti ka me e mbajtë
Shqypnin në kambë me nderë e me lumni".