Nju Jork: Festė pėr Kadarenė - nė 70 vjetorin e Lindjes
-- nga Beqir SINA, Nju Jork, SHBA
Teatri Shqiptar nė Amerikė dhe Akademia Shqiptaro - Amerikane e Shkencave dhe Arteve shkruajnė propozimin pėr dhėnjen e ēmimit "Nobel" pėr letėrsinė shkrimtarit tonė tė madh Ismail Kadare, drejtuar Komisionit ndėrkombėtar pėr letėrsinė nė Stokolm-Suedi BIG APPLE - MANHATTAN (NY): "Mbrėmje pėr Kadarenė" ka qėnė programi i kushtuar 70 - vjetorit tė shkrimtarit tė madh shqiptarė, Ismail Kadare, tė shtunėn pasdite, nė Bruno - Restaurant, nė veri-lindje tė Manhattanit. Aktiviteti i organizuar pėr nder tė ditėlindjes sė 70-tė tė shkrimtarit tė tonė tė madh, pati si organizator Teatrin Shqiptar nė Amerikė dhe Akademinė Shqiptaro - Amerikane tė Shkencave dhe Arteve, me qėndėr nė Nju Jork. Nė festėn e ditėlindjes sė Kadares nė Nju Jork, morėn pjesė rreth njėqind, inetelktual tė shquar shqiptaro amerikanė, gazetarė, shkrimtarė, poetė, muzikanė tė njohur. Afaristė tė suksesėshėm, dhe njėrėz tė tjerė tė artit e kulturės, nė Shtetet e Bashkuara tė Amerikės. Ditėlindja e Kadaresė nė Nju Jork, u hapė me njė minutė heshtje dedikuar Presidentit tė Kosovės Prof. dr. Ibrahim Rugovės, i cili vdiq nga njė sėmundje e rėndė nė moshėn 61-vjeēare.
 Regjizori, artisti Xhevat Limani, drejtor i Tetarit shqiptar nė Amerikė Fjala e hapjes u mbajti regjizori, artisti Xhevat Limani, drejtor i Tetarit shqiptar nė Amerikė i cili vlerėsoi lart figurėn e Kadaresė. Duhet tė them qė nė fillim, tha ai, ashtu si vdekja edhe lindja janė njė nė jetė - at'here nė kėtė moment gėzimi mė lejoni qė po ashtu t'ju kėrkoj njė minutė heshtje, pėr vdekjen e Presidentit tė Kosovės Prof. Dr. Ibarahim Rugova Limani aktivst i disa aktiviteve kulturore e artistike, tha se: "Me subkoshiencėn time artistike apeloi tek tė gjithė, me qėndrimin tonė intelektual e korrekt meqėnse veprat e shkrimtarėve e gjėnive vlersohen nė kohė dhe hapėsirė tė pakufishme, t'i jepet ēmimi Nobel edhe Kadares. Mendoj qė Ismail Kadareja, ka ardhė koha t'a marr tė drejtėn qė tė kalojė pėrmes shekullit tė XXI-tė, me veprat e tij, tė prira pėr mes titujve qė nga mitologjia, qė nga jeta shqiptare, qė nga jeta bashkėkohore, qė nga ēėshtja shqiptare, qė kan aq shumė Shqipėri, aq shumė njėrėzishmėri. Aq shumė dashuri dhe kaaq shumė material enciklopedik, sa qė janė vetėm ato vepra tė madhit Isamil Kadare, ku njeriu mund tė kryej edhe fakultete e univeristete. Ismail Kadre, ėshtė njė univers i madh i dijes dhe dinjitetit, mėnyrės e stilit, i qėndrimit nė dekanėn mė tė veqantė, tė formės sė tė shkruarit nė emėr tė dhunėtisė sė Zotit. Ai ėshtė pėrfaqėsuesi qė flet me tė vėrtetėn, me shijen me tė bukurėn me harmoninė.
 Prof. Dr Agron F. Fico - albanolog dhe gjuhėtar Dhe, meqėnse tė tjerėt do tė donin t'a kishin njė Isamil Kadare, dhe ata qė nuk e kanė do tė donin t'a sajoni ose trillonin t'a shpifnin , ne kemi fatin qė e kemi atė. Do tė vij njė kohė qė ashtu sipėr Kostandin e madh , ashtu si pėr Skėndėrbeun, ashtu si pėr Nėnė Terezėn , ashtu si pėr Ferid Muratin, do tė dinė pėrsėri historianėt, tė thonė fjalėn e tyre, pėr tė madhin Islamil Kadare, duke i dhėnė atij edhe ēmimin "Nobel" pėr letėrsi.
 Kryetari i Akademisė Shqiptaro Amerikane tė Skences e Arteve Prof. Dr. Skėnder Kodra Kumtesa kryesore me titull: "Kadare shkrimtar i madh kombėtar dhe universal "u mbajt nga Prof. Dr. Agron F. Fico - albanolog dhe gjuhėtar. Shoku i fėmijėrisė dhe mik i madh i Kadaresė, albanologu, gjuhėtari dhe studjuesi me rrenome ndėrkombėtare Prof. Dr Agron F. Fico, thotė nė 70- vjetor se :"Shkrimtari i madh Ismail Kadare me personalitetin e vet kompleks si shkrimtar i shquar, erudit, studiues i pasionuar dhe gjuhėtar krijues ka hyrė pėrjetėsisht nė panteonin e njerėzve mė tė ndritur tė kombit shqiptar.
 Nė piano artistja e mirėnjohur Nermin - Daja Zhabjaku nėn shoqėrimin nė klarinet tė mjeshtirt Igli Tugu Vepra e tij shumė vėllimesh ėshtė e njė standarti klasik, dhe mbi tė vezullon dafina e ēmimit Nobel, paēka se burokratėt e komisionit suedez tė Ēmimeve kanė ende pa bėrė edhe njė mbledhje !? Le Figaro Litteraire e Parisit, duke sfiduar qėndrimin absurd tė jurisė sė Ēmimit Nobel bėn thirrjen :E kemi thėnė mė parė dhe do ta themi prapė: Kur do ta njohė Stokholmi kalibrin e jashtėzakonshėm tė kėtij shekulli ?
 Justina Alia dhe i biri saj, violincisti Rubin Kodheli - Alia
Sot, nė 70-vjetorin e ditėlindjes sė shkrimtarit tė madh, jemi tė gėzuar
dhe krenarė pėr veprėn e tij farfuritėse letrare. Ashtu si francezėt
dikur mbanin kapele me shkronjat NB ( Napoleon Bonoparti) dhe austriakėt
me shkronjat F.J. (Franc Jozef) besoj se do tė vijė koha qė edhe ne
shqiptarėt tė mbajmė mbi kryet tona me krenari kapele me shkronjat e ndritura si xixėllonja tė arta I.K. (Ismail Kadare)
 Pandeli Pierre Simsia Mesazh me propozimin pėr dhėnjen e ēmimit "Nobėl" pėr letėrsinė drejtuar Komisionit ndėrkombėtar pėr letėrsinė nė Stokolm- Suedi, qe letra qė lexojė Prof. dr. Skėnder Kodra kryetar i Akademisė. Prof. dr. Kodra, duke lexuar letėr propozimin ku ndėr tė tjera shkruhej se : "Disapoar shqiptare nė SHBA-ės, ka qėnė njė kohėsisht njė lėvizje e fuqishme kulturore dhe letrare me ndikimė tė rėndėsishme nė fatet e letėrsisė, nė gjithė hapėsirėn shqiptare. Nga gjiri i kėsaj Diaspore, dolėn shkrimatrėt e shquar shqiptarė se Fan Noli dhe Faik Konica.
 Iliriana Sulkuqi Akademia Shqiptaro - Amerikane e Shkencave dhe Arteve nė SHBA-ės, me qėndėr nė Nju Jork, ka tarshėguar elementėt mė tė mira tė kėsaj lėvizjeje kulturore e artistike dhe, nė kushte tė reja, ėshtė bėrė ndėrgjegja shkencore dhe intelektuale e gjithė Diasporės. Me kėto rrėnjė kombėtare, shkencore dhe prestigjin e saj, Akedemia jonė, shpreh bindjen se Komisioni ndėrkombėtar pėr dhėnjen e ēmimit "Nobėl" do tė miratojė kėtė nderim, kėtė ēmim pėr shkrimtarin e kombit shqiptarė Ismail Halit Kadare.
 Aktorja e diplomuar nga Kolegji "Theride" nė Kolorado Jessica Mulliqi Ismail Kadare, pėr mė shumė sė gjysėm shekulli, ka krijuar njė korpus artistik e letrar shumė planėsh, dhe, me njė nivel tė jashtėzakonėshėm artistik. Mjafton tė pėrmendim se vepra e tij kryesore ėshtė pėrkthyer dhe botuar nė mė shumė se 40-vende. Kjo flet qartė, pėr vlerat e saj universale dhe njerėzore. Ismail Kadare, krijoi metodėn dhe stilin e vet tė tė shkruarit , nė tė cilėn, janė shkrirė magjita e artit tė papėrsėritėshėm tė letėrsisė klasike antike, realizimi i letėrsisė europiane dhe befasia e letersisė sė Amerikės latine, duke qėnė gjithnjė origjinale ose siē e quan kritika botėrore 'kadarejane".
 Sidorela Risto poete dhe pianiste e re Studimet e panumėrta, libra tė shumta pėr krijimtarinė e Ismail Kadaresė, pranimi anėtar nderi nė Akademi tė shkencave dhe arteve prestixhoze, vlerėsimet akademike dhe kritike letrare pėr veprėn e tij nė shtypin Europian dhe botėror, ēmimet e shumta, dhe, sė fundi si fitues i parė i versionit ndėrkombėtar tė ēmimit" The Man Booker Prize" pėr letėrsinė, e tjer... energjizojnė, edhe mė shumė kėrkesėn tonė, tė Diasporės shqiptare nė SHBA-ės, si tė gjithė popujt e tjerė tė botės, kanė pasur sfida tepėr tė ashpra, por gjithmonė nė thelb kanė mbetur dhe janė njė popull fisnik, humanitar dhe miqėsor.
 Kozata Zylo - Justian Alia dhe Qemal Zylo Recitime nga poezitė e zgjedhura tė Ismail Kadaresė, kreu artistja e famėshme shqiptare Justina Alija dhe aktori i njohur Xhevat Limani, i cili, edhe moderojė e recitojė nė festimin e ditėlindjes sė 70-tė tė Kadersė, nė Nju Jork. Aktorja e famėshme shkodrane, erdhi nė kėtė 70- vjetor tė shkrimtarit tonė tė njohur Kadare, me njė kėngė shumė tė dashur shkodrane " Kėke Nuri i Bukurisė", kėnduar nga ajo vet shqip dhe anglisht, e shoqėruar nė kor dhe duartrokijte ritmike nga rreth 100 pjesmarrės.
 Poetja intelektuale Kozeta (Keze) Zylo Njė monolog me njė humor tė bukur bėri humoristi shqiptaro - amerikanė Astrit Sula me stiline tij tė vėnėjes nė lojėn e humorit me anė tė monologut "Nexhmija dhe Enveri pas vdekjes"
 Vilonincistja Entela Barci Muzika operistike dhe vepra tė zgjedhura klasike interpretuan nė piano artistja e mirėnjohur Nermin - Daja Zhabjaku,. Ajo nėn shoqėrimin nė klarinet tė mjeshtirt Igli Tugu, luajti njė pjesė tė Pirro Ēakos e titulluar " Nostaligjia". Sidorela Risto, poete e pianiste e re, u prezantua me disa pjesė klasike. Nė vilolinė luajti me sukses Entela Barca, e nė violinēelė Rubin Kodheli - Alija, klarinet mjeshtri Igli Tuga. U kėndua edhe njė Arie oporistike e kompozitorit Tonin Arapi, "Fryn Veriu", kėnduar nga sopranoja nga Prishtina, Era Hoxha.
 Sopranoja nga Prishtina, Era Hoxha me nje arie oporistike tė kompozitorit Tonin Arapi, "Fryn Veriu" Njė letėr shkėmbim i paharruar me Kaderėnė, titullohej letra qė njė grup nxėnėsish nga njė shkoll e Tiranės, tė cilėt, i kishin dėrguar ne vitin e arratisjes Kadaresė. Ish- inisatorja e asaj letre, qė e ruante atė autentike edhe sot, e kėsaj dite, nė Nju Jork, mėsimdhėnjsa e asaj shkolle pedagogėja Kozeta Zylo, me njė nostalgji tė madhe iu kthye edhe njėher atyre kujtimeve tė paharruara, kur nxėnsit e saj mbėshtetin shkrimtarin e madh Ismail Kadare, pėr aktin qė kreu, duke dhėnė shėnjat e para, se ai rregjim kishte falimentuar, e kėshtu ai kishte sfiduar komunizmin e Tiranės.
 Intelektuali e veprimtari Selaudin Velaj Atmosferėn e bėri me mė shumė ngjyra poetike, njė poezi e shkruar e recituar nga poeti e shkrimtari shqiptaro - amerikan Pandeli Pierr - Simsia, autori i librit " Unė jamė Zamira". Pėrshėndeti dhe intelektuali e veprimtari Selaudin Velaj, Tom Paloka , shkrimtar, gazetar e publicist. Aktorja e diplomuar nga Kolegji "Theride" nė Kolorado Jessica Mulliqi, elektrizojė festėn e ditėlindjes sė Kadares me recitmin " Pėr bashkimin Kombėtar". Poezi pėr Kadarenė recitojė , autoria e disa librave, shkrimtarja Iliriana Sulkuqi. Morėn pjesė poeti Gjeto Turmalaj, shkrimtari i n/kryetari i LSHSHA z Mėhill Velaj. Kėngėtarja e mirnjohur tiranase Merita Halili dhe mjeshtri i firazamonikės Raif Hyseni. Pedagogja Mailinda Myrto dhe pedagogu arbėresh Xherado Mantone, Qemal Zylo si dhe grupi i pedagogėve tė tjerė nga " Globe Institute". Prof. dr Dhorka Dhamo dhe regjizori Kristaq Dhamo dhe Luc Malota. Aktivisti Shaqir Gashi, skenografi Astrit Tota, shkrimtari Ismer Mjeku dhe telekameromani i studios Ilyria Skender Pali si dhe Albana Sanxhaku nga Worchester - Massachustes.
 Tom Paloka, shkrimtar, gazetar e publicist
|
