NE DJALL ASOCIMI, PO JU DALIN FEMIJET NGA DUART!

Seks, hashash, makina të shtrenjta. Mos i aplikoni, kjo ishte këshilla e ministrit Pollo, në një takim me një grup gjimnazistësh. Gati në turp, i pafuqishëm, i bindur se s’po bindte askënd, ai u përpoq t’u thoshte, se nuk janë këto elementet që u duhen, atyre, që s’kanë dalë ende nga bankat e shkollës së mesme.

Janë ata, fëmijët që u lindën në fillim të viteve ‘90, në kohën e çoroditur të Shqipërisë postkomuniste. Kohë në të cilën qenia e deformuar shqiptare, po hynte pa e ditur drejt një deformimi të ri, akoma më absurd, nën siglën e hapjes me botën. Shqipëria, një tokë e etur për hapje, e hapi derën. Dhe si në të tilla raste, bashkë me të mirën hyri dhe e keqja. Në tokën e virgjër deri atëherë nga SIDA, HIV, apo plagë të mëdha të botës së qytetëruar apo jo, hynë të gjitha edhe droga, edhe prostitucioni, dhe në fund si kurorë, degjenerimi moral, që shihet si vlerë. Shqipëria do bëhej kapitaliste dhe të gjithë do pasuroheshin, çfarë shihej jashtë do bëhej brenda. Ekranet u hapën dhe nuk shkoje më në burg po të shihje botën.

Ishte koha kur nuk dihej ç’vinte më pas, kur shoqëria nuk dinte ç’të bënte me ndërgjegjen e saj. Kur e mira nuk dallohej nga e keqja dhe çdo gjë me targën “Made in…”, shihej si vlerë. Sistemi u përmbys dhe bashkë me të dhe sistemi i punësimit, edhe ai i të jetuarit. Varfëria gëlonte, deri sa erdhën piramidat, një tjetër sistem fals nga ana e tij.

Në këtë vorbull lindën ata, fëmijët e demokracisë me përkëdheli, viktimat e ndryshimit, me realizëm. Deri aty nga 1997 shihje tek- tuk, në kioskat e Lanës, adoleshentë që drogoheshin e villnin buzë kanalit, kryesisht artistë e këngëtarë, që donin të preknin më nga brenda magjinë Jim Morrison. Apo disa fëmijë politikanësh në karrierë, të cilët kishin fatin të dilnin jashtë Shqipërisë herë pas here. Po deri këtu, kjo nuk dukej akoma se do ishte një plagë që do kapte shoqërinë e nesërme nga koka. Ishte koha kur Kurt Cobain shihej si hero në Tiranë, jo aq për revolucionin që solli në rock’n roll, por më tepër për aktin sublim, që ja hoqi vetes i mbingarkuar nga droga.

Ishte koha kur prindërit mbetën pa punë dhe të rinjtë që mbaruan shkollat e larta, gjyskomuniste-gjysdemokrate, mbetën pa shpresë. Kur vajzat shkonin për një pjatë makarona (tani e kanë rritur piacën), vetëm të uleshin në një lokal VIP. Dhe meqë shkonin, kemi parasysh, bënin seks në banjon e lokalit a në një cep të rrugës. Ishte koha kur artistët e kohës së Enverit, ish-ikonat e të gjithëve, u katandisën si mos më keq, jo vetëm artistikisht, në një vend pa kinematografi dhe art, por dhe materialisht. Dhe ata shkonin nëpër lokalet VIP, në pritje që dikush t’u jepte ndonjë gotë, për hir të nostalgjisë së dikurshme. Ishte koha pra kur po lindnin ata, fëmijët e ‘90-ës, të ngjizur në netët e ftohta pa drita, më tepër si opsion për ngrohje, sesa si dëshirë a planifikim familjar. Dhe shkollat që i prisnin ishin në shkatërrim të plotë, me mësues të çoroditur, që s’po kuptonin për çfarë punonin dhe çfarë do të thoshte misioni i tyre edukativ tani e tutje. Punonin në kapitalizëm dhe paguheshin si në komunizëm. Ishte gjithashtu koha kur po ngjizej moda e telenovelave, tip dinastish çudibërëse, ku motrat shkojnë me vëllezërit herë pa e ditur, herë se kanë rënë në dashuri. Ku bashkëshortët tradhtojnë njëri-tjetrin, por dhe dashnorët, madje dhe i vrasin po t’u bëhen pengesë. Dhe gratë, ato realet jashtë ekraneve, shqiptaret me hekur në dorë në kuzhinë, përdëlleheshin e lotonin, harronin hekurin sipër duke djegur këmishët e burrave, në fillim pa dashje, pastaj me dëshirë, duke u frymëzuar nga ajo që po shihnin. Frymëzim që s’e lanë me kaq, por u përgatitën shpirtërisht ta bënin realitet, duke mos qenë në gjendje të ndajnë fiction nga realiteti.

Dhe e gjitha kjo panoramë ka si kolonë zanore muzikën rep, ku nënat dhe gratë shahen kurva. Kështu u krijuan modelet, në fillim nga bota, pastaj ato të brendshmet, kështu u shtrua toka, ku do rriteshin fëmijët që sot kryejnë marrëdhënie seksuale me shpinë nga dërrasa e zezë.

Jemi në 2006-ën. Mirë se erdhët në Shqipërinë e Luigjit XIV. Shqipërinë e orgjive, përdhunimit, drogës, prostitucionit, atij televiziv dhe të ligjshëm, si edhe në shoqërinë e Dolce Gabanos(a). Modeli i fëmijëve sot është ai i artistes me pjatë droge, që do kish karrierë, edhe pa një të fortë në krah a një pjatë me efekte të forta para hundës. Por jo, kështu e ka bota, ose më saktë kështu mendojnë në Shqipëri se e ka bota. Bota sigurisht i ka dhe këto, por nuk i ngre në piedestal, nuk i shfaq në ekran. Tregon vetëm fundin e tyre, herë tragjik e shumë herë përbuzës. Sepse ekranet i ka për diçka tjetër. Për atë që edhe ekranet shqiptare po e provojnë, fuqinë e tyre në edukimin e shoqërisë. Ende nuk po e kuptojmë se roli i medias nuk është më ai i pushtetit të katërt, por absolutisht i pushtetit të parë.

Dhe falë disa prej ekraneve shqiptare, modeli i sotëm është ai i zhveshur nga të gjitha, ai i garës për cica dhe shalë, është ai i Shqipërisë me rripa që s’dihet kur do t’i mbledhë rripat. Edhe më të talentuarit artistë, ta thonë pa pikë gajle, e bëjmë për komerc, kur kjo nuk thuhet nëpër botë edhe nga më të patalentuarit. Bota di t’i dallojë artistët e vërtetë, ata që s’kanë nevojë të heqin brekët të tregojnë se janë artistë, ashtu sikur di të dallojë ata të fast-foodit, që ngrihen e bien si meteor. Jemi në kohën e shthurjes dhe nga kjo vorbull, drejt e në rrugë, drejt e në bankat e shkollës, duke deformuar kështu ende pa u rritur mirë, ata njomëzakë që s’e kanë idenë se ç’po bëjnë e ku po shkojnë. Vetëm dinë që e bëjnë se është në modë. Eshtë e vështirë të gjykosh sot gjithë faktorët socialë, ekonomikë dhe psikologjikë që ndikojnë në degjenerimin e atij brezi të ri nga i cili Shqipëria pret shumë, pret të kalojë gjithë fazat e Marrëveshjes së Stabilizim-Asocimit dhe të hyjë në Evropë. Psikologët kanë shumë për të bërë. Por, deri sa ata ta mbledhin veten, le të veprojë instinkti i prindit, më i pagabueshmi në botë. Dhe sigurisht është vështirë të japësh këshilla prindërore, sot kur shprehja e vjetër shqiptare, “atë që ta bën fëmija, s’ta bën as perëndia” gjen vend më shumë se kurrë. Por le të bëjmë aq sa kemi në dorë.