Jeta njerzore rrjedh përmes anktheve të ndryshme

Një vështrim i shkurtër rreth prozës së shkrimtarit Ramiz Gjini

Ramiz Gjini (1961), ka botuar aq tregime në shtyp, e sidomos në gazetën e njohur "Illyria" (1991), sa lexuesi i rregullt, edhe pse nuk ka patur mundësi të mrrë në dorë librat e botuar, i ka përthith me endje mesazhet e ngrohta, që përcjell arti i rrëfimeve të tij. Misioni artistik e bën shkrimtarin ta shikojë shumë më herët dritën e diellit, mjegullën apo mugëtirën, dhe si e tillë, i jep të drejtën atij, të futet nëpër shtjella ngjarjesh, duke i bërë jetës një shpalosje universale: që nga dhimbjet intime të dashurisë e deri tek ngutja e vrullshme njerëzore, që kërkon të arrijë transformime të mëdha.

I tillë është profili i shkrimtarit Ramiz Gjini. Larg atij modeli, ku shpesh skemat ngjanin me njëra-tjetrën, (e si rezultat, u jepnin ngjashmëri edhe autorëve), prozatori Gjini, ka individualitetin e tij krijues në letërsinë shqipe. Proza e tij, e sidomos tregimet, duhen lexuar me vëmendje e meditim, për të kuptuar në mënyrë befasuese vërtitjen e shtjellave të ngjarjeve. Me elekuencë e pjekuri të thellë si një rrëfimtar i regjur me artin e rrëfimit, ai na sjell me artin e fjalës mistere të fshehura.

Katër vëllimet e botuar me tregime, janë padyshim një kontribut i veçantë në letërsinë shqipe, për faktin e thjeshtë, sepse përmbushin misionin, që duhet ka letërsia: janë zbulime, që përftojnë e zgjojnë tek lexuesi emocione të fuqishme. Sot ka një lumë të madh botimesh dhe ç'është e vërteta, lexuesi është disi i topitur nga mungesa e orientimit drejt vlerave të vërteta në letërsi.
Nuk ka një institucion të mirëfilltë kritike, ku studjuesit të kenë kurajon, për t'i frenuar disi antivlerat, duke i thënë këpucarit troç të merret me këpucët dhe shkrimtarit, të merret me letërsinë. Megjithatë, edhe mes këtij zhurmimi tamtamesh, që na vjen në vesh nga të gjitha anët, fjala e mençur dëgjohet, kur në rreshta shkëlqejnë të vërtetat, kur shpirti i shkrimtarit shkrihet me ato të personazheve të tij.

Ramiz Gjini-shkrimtar, e ka këtë cilësi. Ai, ka kuptuar, se njerëzit në jetë janë enigmatikë, se ata kanë dhimbje të fshehura e të ndrydhura, të cilat, nganjëherë i marrin me vete në varr. Shkrimtari, ka kuptuar, se për t'i zbuluar këto dhimbje, nuk është e lehtë. Duhet zelli i një hulumtuesi të devotshëm, duhet vështrimi prej skifteri, syri i një kamere, që futet aty, ku nuk futet dot vështrimi i zakonshëm. Por tregimtari ynë, nuk merr përsipër t'i shërojë plagët e tyre. Misioni i tij, është t'i zbulojë ato, përmes një arti pikant dhe t'i vendosë në një vend të dukshëm në shoqëri, si qenje me faj apo pa faj, kjo nuk ka fort rëndësi.

Janë gati 100 tregime të shkruara nga Ramiz Gjini, si dhe një roman i titulluar "Rrëketë" dhe ne nuk mund të analizojmë sot si duhet asnjërin prej këtyre krijimeve, por do t'u ftoja të lexoni vetëm njërin nga tregimet që më ka mbetur në mendje, "Këpucët e të tjerëve mbi trotuar", që ju e keni si fashikull në dorë. Do të dëgjoni gjatë leximit ca hapa kalimtarësh, që shkojnë e vijnë në rrugën sipër, hapa që të ngjallin frikë, një frikë që është e lidhur ngushtë dhe e përligjur nga morali strikt i shoqërisë. Për shkak të moralit, individët janë të destinuar të ndrydhin brenda tyre dashuri të zjarrta, e të përjetojnë drama të vërteta tronditëse.

Në këtë tregim, plazmohet një gjendje socpsikologjike sa dramatike aq edhe lirike. Takimi e çastet, që kalojnë protoganistët, mbartin një ngarkesë të fortë morale dhe psikologjike, për shkak të mardhënjeve erotike e morale në një zgrip fatal. Por autori, nuk e analizon këtë gjendje, nuk rreket të na paraqesë ngarkesën psikologjike, përmes "parametrash të brendshëm" apo komentesh patetike. Me një finesë të mrekullueshme prej narratori, ai rrëfen mënyrën e takimit e pastaj operon me komunikimin e protoganistëve, dialogun e brendshëm, e sidomos, me mjetet e pranishme: lulet (e verdha për të vdekurin, e kuqja për të dashurën).

Fati i kësaj dashurie të brishtë dhjetvjeçare, përcaktohet nga lulja që ka marrë rrëmbimthi e dashura. Duke dashur të mos zgjatëm, duke hyrë në shumë detaje (pasi kjo do të kërkonte një impenjim të madh në fushën studimore), më lejoni të shpall, sipas meje, një dukuri të veçantë krijuese në prozën e shkrimtarit Ramiz Gjini. Ajo është: bukuria e anktheve njerëzore. Dhe nuk është e fundit për nga rëndësia. Është ndoshta më kryesorja, më e spikatura. Gati të gjitha tregimet e tij, kanë këtë sintagmë: Jeta njerzore rrjeth përmes anktheve të ndryshme. Dhe të gjitha këto, edhe kur përmbajnë elemente të së shkuarës, apo të groteskut, janë të bukura. Ramiz Gjini, i sjell kështu me artin e fjalës së tij narrative. Uroj t'i çojë më tutje.