Kosova si sfidë politike

(Kosova drejt pavarësisë dhe integrimit, Biblioteka ndërkomunale “Hivzi Sulejmani”, Prishtinë, 2006)

Librin publicistik autorit Gjon Keka ”Kosova drejt pavarësisë dhe integrimit”, përfshihen tekste të cilat trajtojnë problemet të ndjeshme të proceseve rreth zgjedhjes së statusit të Kosovës. Autori sintetizon proceset e tanishme në Kosovë dhe rreth saj, për t’i shënjuara këto zhvillime në sensin e diskutimeve, të cilat bartin në vete një frymën e një filozofie më të re, e cila synon të përçon ide të moderuara dhe vlera demokratike të interpretimit të problemeve politike, që për objektivë kanë, të hapin portat e paqes, në vend të mendësive destruktive: (“Serbia nepërka e Ballkanit”).

Autori përveç se shtrohen elementet bazike të një procesi të gjatë, identifikon problemet dhe paraqet sfidat me përplot dramcitet në vete, në të njëjtën kohë krijohen interelacione mes problemeve të caktuara, dimensioneve historik, së ardhmes. Në gjitha opinionet e librit, autori jep përgjigje të përpunuara, analitik e në përmasa të arsyeshme të argumentuara, në përputhje me zhvillimet pozitive, duke ju dhënë përsiatjeve karakter të theksuar profesional. Në komentet e tij nuk njihen autoritet politike, preferencat e caktuara, por ndjek performancën origjinale, autori asnjëherë nuk influencohet nga propaganda e caktuar dhe vlerësimet skematike, por krijon identitetin e nevojshëm opinionist. Në mes filozofisë së glorifikimeve dhe përbuzjeve autori le lexuesin të zgjedh vet për të vërtetën.

Nobelisti i letërsisë nga Meksika Oktavi Paz në eseun e tij ”Historia si dialog” të mbajtur si fjalim me rastin e marrjes së çmimit Nobel, ndër të tjera shkruante se ”demokracia është dialog dhe dialogu hap portat e paqes”. Duke zhvilluar dialog të mirëfilltë për probleme të caktuara, qeveritë dhe popujt mund të arrijnë deri tek ”ëndrra e paqes universale” thotë nobelisti i më lartpërmendur. E përmendëm këtë referencë të këtij nobelisti të famshëm, për ta kontekstualizuar në marrëdhëniet shqiptare -serbo, të cilat, nga diskursi komentues i autorit Gjon Keka në librin, që po përurojmë sot, ”Kosova drejt pavarësisë dhe integrimit”, marrin një status të veçantë: dialogu, apo procesi i negociatave, siç njihet në opinionin tonë publik, për zgjedhjen e statusit të Kosovës, përbën kushtin fundamental që rajoni i Ballkanit, i zhytur në destruktivitet, të marr një kahe paqësore, përmes zgjedhjes së çështjes së Kosovës dhe intensifikimit të procesit jetik, ai i integrimit.

Në këtë kontekst, autori sikundër rithekson domosdonë e ruajtjes së procesit të dialogut dhe frymën e bashkëpunimit, siç del tek teksti “Kosova drejtë pavarësisë dhe integrimit”, ku elaborohet problemi i Kosovës në këndvështrim historik, aktual e perspektivë. Libri në esencë është formësuar si diskurs komentues, një status i shkrimit që shpeshherë ofrohet qasja analitike, e nganjëherë shkon nga konotacionet eseistike. Statusi i shkrimit të Gjon Kekajt është komentues, ku përveç trajtave të diskursit të komentimit, kemi një diskurs që merr status informues, pra tekstet e tij informojnë për rrjedhat përgjithësisht.

Dhe më tutje, nga diskursi informues, autori kalon në interpretim dhe vlerësim të zhvillimet politike dhe demokratike në Kosovë, jashtë saj, në vendet fqinje Serbi e Mal të Zi, por edhe në planin ndërkombëtar, gjitha këto të vështruara në relacion me dijet politike (në këtë drejtim sillen referenca të asimiluara në shkrimet e caktuara), e kund e kund, autori funksionalizon mendime, teza e sprova të natyrës juridiko-historike (“Kosova nuk është laborator eksperimental”). Përveç diskutimeve për probleme të nxehta, autori komenton dhe vlerëson pozicionin e bashkësisë ndërkombëtare karshi Kosovës.

Në këtë dimension, bashkësinë ndërkombëtare të angazhuar tek ne, Grupin e Kontaktit, përfaqësuesit e qendrave të vendosjes të angazhuara tek ne, i sheh më se të rëndësishëm, madje edhe katalizatore të zhvillimeve pozitive në vend, jo vetëm në gjithë procesin drejtë pavarësisë, por, më e rëndësishmja në procesin e integrimit në Familjen e madhe Perëndimore, si intencë e objektivë i popullit të Kosovës, institucioneve dhe opinionit publik në përgjithësi. Për të realizuar sa më plotësisht këtë, autori sugjeron të lihet retorika e mërzitshme dhe të funksionalizohen kapacitet shtetëformuese të afta, për t’i shpjer përpara proceset. Duke lexuar librin “Kosova drejtë pavarësisë dhe integrimit”, kuptojmë, se autori proceset i përcjell në mënyrë të vëmendshme dhe kësisoj ec në logjikën e funksionimit të procesit. Megjithatë, autori asnjëherë nuk mbërthehet nga subjektivitet, nuk përhumbet në emocione, por synon qasje të analizuar.

Në këtë kontekst, thekson me ngulim se tri dimensionet më të rëndësishme për Kosovën në këto momente janë: negociatat (element që sjell zgjedhje dhe hapa portat e paqes), pastaj realizmin e standardeve (po ashtu element që formëson idenë e qartësimit dhe përshpejtimit të statusit të Kosovës dhe ruajtën e stabilitetit (faktor ky esencial për të ndihmuar që procesi të përfundoj me sukses). Duke përcjell zhvillimet politike nën optikën analitike e komentuese, Gjon Keka shënjon elementet historike, fazat e rëndësishëm të procesit, duke diskutuar negociatat në Vjenë, pastaj top temën e nxehtë të decentralizmit, qëndrimet e diplomatëve perëndimor të angazhuar në proces, siç janë temat për Presidentin Atisari, apo të dërguarin Amerikan z. Vizner.

Në këto vorbull debatesh, autori shmang gjykimet emocional dhe ruan karakterin e shkrimit objektivë. Në gjitha këto zhvillime, autori nuk heziton të prek temat e brendshme, funksionimin e institucioneve, nevoja për rishikim të institucioneve, apo edhe domosdoshmëria e përfshirës së Këshillit të Sigurimit në zgjedhjen e statusit të ardhshëm të Kosovës. Në këtë aspekt, thekson se po në Këshillin e Sigurimit duhet të vuloset shtetësia e Kosovës. Shumë nga problemet e mëdha me të cilat sfidohet Kosova, e të cilat determinojnë politikat tona, autori Gjon Keka, synon t’iu jep përgjigje sprovuese, testuese e analitike, duke ndjekur rrugën e hulumtimit.

Dhe në këtë sens, pretendon po ashtu të ndërtoj një logjikë të problemit, duke zhvendosur çështjen në trekëndëshin e paevitueshëm: e kaluara si element esencial për të tashmen dhe kjo e tashmaj si mundësi për të ardhme. Për t’u sendërtuar sa me shpejt ëndrra e paqes së përhershme në Ballkan, duhet të zgjedhjet problemi i nyjës ballkanike: statusi i ardhshëm i Kosovës, për të cilin autori nuk ka shumë hamendje, ngase mendon se Kosova tashmë është në rrugë drejtë pavarësisë, si zgjedhje që hap kapitullin tjetër të integrimit në Familjen Perëndimore, dy intenca këto që funksionojnë paralelisht dhe që vështirë mund të shkëputën.

Kështu autori në tekstin “Pas shtetësisë aq Kosovës sfidat nuk ndalen”, thekson: “Ndërsa Kosova, si shtet në të ardhmet, duhet ballafaqohet me vetveten, sepse për punët e saj nuk do të mund më të fajësojë dikë tjetër”. Duke artikuluar idetë për dy konceptet esenciale të preokupimit: pavarësinë dhe integrimin, Gjon Keka synon të përkufizojë dhe të identifikojë, e kur e kur të rekomandoj konturat realet zgjedhjes së problemit, duke pasur parasysh faktin se kemi të bëjmë me një kontekst të rënd Ballkanin dhe një çështje shqiptare që lëngon nëpër shekuj. Për t’i pasuruar këto debate, dalin të rëndësishme dijet dhe leximet empirike.

Libri “Kosova drejtë pavarësisë dhe integrimit”, për shumë arsye në kulturën e shkrimit publicistik, mund të tumiret i veçantë. Së pari, është zë i pavarur nga ndikimet e politikës së ditës, është brez i një mendësi më të moderuar politike, dhe çfarë është me e rëndësishmja në gjithë këtë, është brez që demokracinë dhe të menduarit pluralist e ka pjesë të mendësisë e jo produkt të nevojshëm për t’u veshur, ashtu siç ka ngjarë dhe ngjet me shumë komentues e opinionist këndej pari, që sa herë ndryshojnë erërat politike vishen me shtresa të “përshtatshme”.