"Qemal Stafa", atavizėm komunist
-- nga Bashkim Kopliku, Durrės, 21.11.2007
Njė fondacion rinor me prirje tė majta, qė ka mbledhur tė rinj modernė
intelektualė-sa mirė! Por sa keq qė ky fondacion mban njė emėr qė vjen nga
errėsira e komunizmit: "Qemal Stafa"! Ėshtė absurde qė sot nė vitin 2007,
pas 17 vjetėsh tė rrėzimit tė komunizmit, t'i vihet emri i njė prej liderėve
mė tė famshėm tė komunizmit, njė fondacioni, qė edhe sepse ėshtė i majtė,
duhet tė ishte po aq antikomunist, sa ē'janė tė gjithė fondacionet e tjera
rinore nė botėn perėndimore. Kjo ngjarje nuk e ka shkakun vetėm tek
naiviteti, apo tek nostalgjia, apo tek dritėshkurtėsia e atyre qė e
pagėzuan, pra tė rinjtė e PS-sė. Shkaqet janė mė tė thella, dhe pėrfshijnė
edhe lidershipin politik nė pushtet, berishizmin, e mė gjerė, tė gjithė
shoqėrinė tonė. Zgjidhja?! E shpejta, t'i ndėrrohet urgjentisht emri atij fondacioni; e gjata, tė ndėrrojmė mendėsitė tona.
Para se te vazhdojmė mė tej kėtė shkrim, i sigurojmė veteranėt komunistė tė
luftės sė dytė botėrore, se nuk kemi gjė me ta, e respektojmė sakrificėn e
tyre pėr atdheun. Bile themi se edhe ne, mbase nė atė kohė do tė vepronim
siē vepruan ata. Por sot arsyetohet dhe veprohet me mend e sotme, dhe jo me
mend e para 70 vjetėve.
Emri "Qemal Stafa" lidhet me dy figura (simbole) historike nė tė njėjtin
njeri. E para, pozitivja, ajo "e mira", ėshtė ajo e patriotit, ajo e
luftėtarit kundėr pushtuesve, e anti-fashistit, e dėshmorit pėr mbrojtjen e
pavarėsisė sė atdheut, e djaloshit letrar e tė talentuar e liridashės, e
luftėtarit pėr liri e barazi sociale.
E dyta, negativja, "e keqja", ėshtė ajo e politikanit. Kemi figurėn tipike
tė njė komunisti tė kohės. Ai burgoset nga shteti shqiptar, si pjesėmarrės
nė grupe subversive komuniste qė kėrkonin rrėzimin me dhunė tė regjimit
kushtetues. Ai ka si shembull Bashkimin Sovjetik (BS), dhe udhėheqėsin tė
tij tė lavdishėm, Stalinin. Burgosja e tij, pranimi i fajit, duke deklaruar
nė gjyq se "po, jam komunist", janė ngjarje tė vitit 1939 (shkurt), kur
tashmė komunizmi e kishte treguar praktikėn e vet: dihej se nė BS ishin
vrarė miliona njerėz thjeshtė pėr bindjet e tyre politike apo ekonomike.
Ndėr kohė dihej edhe se BS po flirtonte me nazi-fashistėt, flirt qė u
konkludua me paktin Molotov-Ribbentrop, mė 23.8.1939, nė dėm tė vendeve
evropiane (njė javė pas paktit, plasi lufta e dytė botėrore). Edhe
Shqipėria u pushtua nė kėtė frymė miqėsie sovjeto-fashiste, vetėm 4 muaj
para formalizimit tė atij pakti, dhe dy muaj pas gjykimit tė Qemalit.
Ėshtė pikėrisht nė Shqipėrinė e pushtuar nga fashistėt, qė Qemali gjen
lirinė, megjithėse ishte dėnuar me 6 vjet burg si komunist. Ai del
menjėherė nga burgu edhe bile shkon pėr studime nė Italinė fashiste!
Vetėm pasi nazi-fashistėt u prishėn me Stalinin dhe sulmuan BS-nė (mė shumė
se pas dy vjetėve qė Shqipėria lėngonte nėn pushtimin fashist), atėherė
Qemalit me shokė, u kujtohet pėr tė luftuar fashistėt. E nis me krijimin e
njė partie komuniste (dy vjet e gjysmė pasi vendi ishte i pushtuar nga
fashistė, dhe vetėm rreth 4 muaj pasi u sulmua BS). Partia e tij
organizohet nga dy tė huaj (jugosllavė), qė vinin nga njė shtet qė atdheut
tė tij, tė Qemalit, i kishte grabitur gjysmėn e vet, Kosovėn.
Nuk ka veprimtari politike mė negative sesa krijimi i asaj partie,
komuniste. E keqja e saj e dukshme lehtė, ishte qė pėr 49 vjet me radhė
vrau-preu popullin shqiptar, qė e frenoi ekonomikisht, dhe qė e futi nė
kampin anti-perėndimor, anti-amerikan, anti-evropian, anti tė gjithė miqve
tė sotėm tė Shqipėrisė, qė janė edhe miq tė PS-sė, edhe tė PD-sė aktuale,
edhe tė gjithė partive parlamentare shqiptare. E keqja qė nuk para shihet
lehtė, ėshtė krijimi i mendėsive komuniste tek shqiptarėt, mentalitet i cili
ka zėnė vend edhe nė sa e sa antikomunistė (i quajmė "antikomunistė
komunistė"), dhe qė vazhdon tė jetė shkaku i shumė tė kėqijave qė kemi si
shoqėri aktuale. Po le tė kthehemi mė afėr temės konkrete.
Sado mashtruese tė jetė historia jonė, nuk sajon dot disidentin kundėr
komunizmit, nga kryetari i rinisė komuniste, Qemali. Nuk e zbut "figurėn e
keqe", as versioni se "Qemalin e vrau Enver Hoxha". Edhe e vėrtetė tė
ishte, nuk ka fare tė bėjė, sepse nuk ėshtė e vėrtetė thėnia qė u pėlqen
shumė vetėve: "armiku i armikut tim, ėshtė miku im". Nuk e zbut figurėn e
keqe politike, as veshja e tij me sofizmin: "Qemal Stafa solli nė kohėra tė
vėshtira frymėn e lirisė, reformimit dhe modernizmit, duke pasqyruar vlerat
qė politika e sotme ka nevojė"-kjo jo vetėm qė nuk ėshtė e vėrtetė
historikisht, pra ėshtė njė sajim, por as qė mund tė ngjante njė gjė e
tillė, sepse nuk mund tė rrijnė bashkė komunizmi me lirinė.
Nejse, mos tė zgjatemi mė nė detajet e figurės sė Qemalit si politikan,
sepse edhe sa thamė, qenė tė nevojshme pėr mendėsitė tona, sepse pėr shumė
popuj tė tjerė tė botės, do tė mjaftonte vetėm fakti i thjeshtė: ai ishte
njė nga krijuesit e pėrbindėshit "partia komuniste shqiptare".
Tė vijmė tek e sotmja: vėnia e emrit tė Qemal Stafės, njė fondacioni rinor.
Pėr t'i dalė pėrpara ēdo sofizmi, le tė gjykojmė me nge, duke shtruar
paraprakisht pyetjen: cila nga figurat e mėsipėrme ėshtė pasur parasysh nė
pagėzimin e fondacionit, ajo e patriotit dhe e humanistit, apo ajo e
politikanit terrorist komunist? Pėr t'i dhėnė pėrgjigje kėsaj pyetje, duhet
tė shohim se cili ėshtė qėllimi i krijimit, cili do tė jetė aktiviteti i
fondacionit aktual "Qemal Stafa".
Ja se ēfarė shkruhet nė njė dokument tė tij: "Fondacioni synon tė rritė pėrfshirjen publike nė procesin politik,
duke pėrafruar kėshtu praktikat perėndimore dhe duke ndihmuar konsolidimin e
demokracisė nė Shqipėri [...] ėshtė thjeshtė njė fondacion politik, ku ēdo
shqiptar mund tė gjejė veten nėpėrmjet pjesėmarrjes dhe pėrfshirjes." Pra
nuk ka asnjė mėdyshje se ky ėshtė njė fondacion politik, dhe nuk ka tė bėjė
fare me luftėn kundėr Italisė fashiste etj. Si i tillė, natyrisht qė ėshtė
zgjedhur njė figurė politike pėr emrin e fondacionit, pra fatkeqėsisht ėshtė
zgjedhur pikėrisht ajo figura e dytė, "Qemali si politikan", pra ėshtė
zgjedhur ajo e keqja!
Ky pagėzim kalon caqet e njė fondacioni rinor, pėrfshin tė gjithė
Shqipėrinė. Tregon sesa e pashėruar politikisht, por edhe sa hipokrite,
ėshtė shumica e shoqėrisė sonė aktuale. Themi se shoqėria jonė ėshtė
politikisht e sėmurė, edhe sepse ky fondacion ka marrė bekimin direkt tė
PS-sė, edhe sepse ka drejtues tė bordit tė tij kėshillmor, ish-sekretarin e
PS-sė, ish-presidentin e vendit pas rėnies sė komunizmit, kryetarin e
Akademisė sė Shkencave, tė sapo "zgjedhur" nė regjimin berishist, Rexhep
Mejdanin. E ky, me "pėrkufizim" duhet tė ishte antikomunist, prandaj edhe i
dilte detyrė "tė kėshillonte" drejtuesit e fondacionit, me ngulm (deri nė
mospranimin e kryesimit tė bordit):
"Nuk vete ky emėr, tė rinj tė dashur, sepse e majta shqiptare ka nevojė tė
shkėputet krejtėsisht nga trashėgimia komuniste, duke parė para drejt
perėndimit. Nuk mundet tė "ndihmojė modernizimin e PS-sė, duke konsoliduar
kanalet e komunikimit me shtetasit dhe grupet e interesuara", siē shpreheni
ju, nėse niset nga shembulli i keq, shembulli i njė kryekomunisti deri nė
vdekje. Ky emėr do tė na i largojė tė rinjtė, do tė na i largojė "shtetasit
shqiptarė" nga fondacioni."
As edhe nga berishizmi nuk po ndjehet njeri, megjithėse ka uzurpuar emrin e
PD-sė, tė partisė qė rrėzoi komunizmin nė 1991-92-shin. Asgjė nuk ėshtė e
rastit tek ata, pra as edhe kjo heshtja e liderėve tė tyre, as edhe heshtja
e zėdhėnėsve: ata nuk lėnė gjė pa kapur, por kėtė herė nuk kanė komentuar
fare pėr kėtė pagėzimin skandaloz qė po diskutojmė. Thuhet se nė shtėpinė e
tė varurit, nuk pėrmendet litari-litari i berishizmit ėshtė fakti qė shumica
e udhėheqėsve tė tij, janė vetė sekretarė partie tė Enver Hoxhės, apo tė niveleve tė ngjashme.
Edhe pjesa tjetėr e shoqėrisė shqiptare tregon se i mungon pjekuria, edhe
"shoqėria civile shqiptare", edhe ata kanė preferuar heshtjen. Vetėm nė
kafene dėgjon diskutimet fataliste: "dihet se komunistėt e kanė nė dorė!"
Themi se e gjithė kjo tregon sesa hipokrite ėshtė shoqėria jonė aktuale,
sepse bėhet njė veprim qė edhe formalisht nuk ka fare koherencė. Pikėrisht
sot kur Perėndimi kėrkon qė tė dėshmojmė antikomunizmin tonė, sė paku duke
kujtuar krimet e komunizmit, kur tė gjithė shqiptarėt, duke filluar nga
Kuvendi, bėjmė be e rrufe se jemi antikomunistė tashmė tė bindur, po ne, po
kėta antikomunistė, lejojnė tė pagėzohet njė fondacion rinor me emrin e njė kryekomunisti.
A vėrtetė mendojmė se komunizmin tonė, po ua kalojmė nėn hundė, ashtu pa u
vėnė re, miqve tanė tė sotėm, atyre qė po na ndihmojnė tė mėsojmė dhe tė
zbatojmė lirinė dhe demokracinė, atyre qė na ēliruan Kosovėn,
perėndimorėve?! E pra, nėse shumica jonė po i harrojmė tė zezat qė i ka
bėrė komunizmi vendit tonė, nuk i harrojnė tė zezat e komunizmit, pėr asnjė
moment, miqtė tanė, vendet e tjera, popujt e tjerė perėndimorė. Nuk i
harrojnė, jo vetėm si konkluzion i doktrinave politike, por edhe sepse nuk i
harrojnė tė vrarėt e tyre nė luftėrat antikomuniste, si ato tė Koresė sė
Jugut, tė Vietnamit, tė Amerikės Latine etj. Nuk harron njerėzimi as
gulagėt rusė, as krimet e Pol Potit nė Kamboxhia, as ato tė Mao Ce Dunit nė
Kinė etj. Shqipėrinė e largon nga Perėndimi, njė harresė e tillė. Ne
duhet tė pikėllohemi pėr veten tonė: po bėjmė gabime tė mėdha.
Ne shqiptarėt, kemi nisur rrugėn drejtė shoqėrisė perėndimore, e cila ėshtė e papajtueshme me komunizmin. Nėse duam tė ecim drejt saj, drejt pranimit nė BE, duhet t'i heqim urgjent emrin fondacionit nė fjalė, me hir apo me pahir. Nėse duhet vėnė emri i njė personaliteti, atėherė ka mjaft figura historike shqiptare, qė janė shembuj tė politikave tė majta perėndimore, si Musine Kokalari, Gjergj Kokoshi, Skėnder Muēo etj.
[Gazeta Shqiptare, 23.11.2007]