HIDHEN BAZAT E NJË LEKSIKOGRAFIE TË RE NË FUSHË TË NEOLOGJISË

-- nga Ragip Sylaj

Në janar të vitit 2007 në Bibliotekën Kombëtare dhe Universitare të Kosovës në Prishtinë është përuruar Fjalori i Fjalëve të reja i Ali R. Berishës. "Ky fjalor neologjizmash përfshin një korpus të përfillshëm fjalëkrijimesh të fushave të ndryshme të leksikut konkret e abstrakt, ku janë përfshirë afro 10 mijë fjalë e që do t'u vijnë në ndihmë glotologëve në lëmë të shqipes për të ndriçuar probleme gjuhësore të tipave të ndryshëm të fjalë formimit", ka thënë në fjalën e tij recenzenti, Dr. Qemal Murati.

I botuar në fund të viti që lamë pas (2007) Fjalori i Fjalëve të Reja, i autorit Ali R. Berisha është përuruar në amfiteatrin e Bibliotekës Kombëtare dhe Universitare të Kosovës në Prisahtinë. Recenzenti i këtij Fjalori, Dr, Qemal Murati tha se fjalëkrijimet me mjete të ndryshme të shqipes, me para e prapashtesa e me përngjitje, me resemantizim etj., që kanë krijuar shkrimtarët, letrarët, publicistët, gazetarët etj. kohët e fundit janë një pasuri e madhe dhe e pallogaritshme për leksikografinë shqiptare, që gjuha jonë të mos mbesë në vjetërsinë e saj, por të bëhet edhe kjo gjuhë moderne si shoqet e saj evropiane. Sipas Muratit, këtë lëndë leksikore kërkimtari i zellshëm Ali R. Berisha ka marrë dhe e ka qëmtuar prej shumë vjetësh me shumë kujdes dhe me dashuri të madhe, duke e arkivuar në një fjalor të madh, si ky që e kemi në dorë dhe që po u ofrohet lexuesve dhe satudiuesve, prej të cilit mund të udhqehet edhe fjalori standard i gjuhës sonë.

Me këtë vepër fitohen shumë fjalë që nuk i kanë pasur më parë glosarët tanë

"Ky fjalor neologjizmash përfshin një korpus të përfillshëm fjalëkrijimesh të fushave të ndryshme të leksikut konkret e abstrakt, ku janë përfshirë afro 10 mijë fjalë e që do t'u vijnë në ndihmë glotologëve në lëmë të shqipes për të ndriçuar probleme gjuhësore të tipave të ndryshëm të fjalëformimit. Fjalësia e re e gjuhës shqipe me këtë vepër fiton shumë fjalë që nuk i kanë pasur më parë glosarët tanë", theksoi Murati. Sipas tij ndërmarrja e autorit Ali R. Berisha për të gjurmuar anë e mbanë e kënd më kënd literaturën shqiptare të dhjetëvjeçarëve të fundit dhe për të hartuar një fjalor të tillë, duke derdhur në të shumë mund e djersë, natyrisht nuk ka qenë e lehtë dhe pa rreziqe, si për punë metode si dhe përzgjedhjen e fjalësit që do të përfshihej aty, sidomos kur kihet parasysh se në leksikografinë shqiptare na mungojnë fjalorët e tillë. Megjithatë autori ynë ia ka arritur me këtë vepër t'i shtojë edhe një zë leksikografisë shqiptare dhe të hedh bazat e një leksikografie të re në fushë të neologjisë. Duke u ndalur në këtë çështje, Murati përmendi edhe faktin se ky Fjalor dëshmon nga ana atjetër se mundësitë potenciale të gjuhës shqipe për formim fjalësh me vlera të reja semantike e stilistike janë të mëdha, por duhet një dorë e kujdesshme si ajo e Ali R. Berishës që t'i vargëzojë a tufëzojë ato. Në vende të tjera, një punë të tillë dhe ndërmarrje të tilla i realizojnë akademitë e shkencave, kurse tek ne ende nuk është arritur një traditë e tillë e akademive tona ose institucioneve tona.

Kontribut për leksikografinë tone me metodologji shkencore

Ndërkaq, referuesi tjetër, Mr. Bajram Qerimi tha se në këtë Fjalor janë përfshirë shumë fjalë të reja, të cilat nuk janë përfshirë as në fjalorët e gjuhës shqipe të hartuar më parë, as edhe në fjalorin më të ri të botuar vitin e kaluar të Mahmet Elezit. Mbi 10 mijë fjalë i shtohen fjalorit të gjuhës shqipe. Kjo është një vepër e mirëfilltë në leksikografinë shqiptare, ku përfshihet një numër i madh i fjalëve të reja që i kanë krijuar autorët, dhe që dihen autorët e tyre me emër e me mbiemër, si dhe vepra e tyre, prej nga është cituar fjalae re (neologjizma) e krijuar. Për herë të parë kemi një fjalor të tillë në laksikografinë tonë, ku bëhet e njohur edhe autorësia e atyre që kanë krijuar fjalën e re. Përdorimi i termit "fjalë e re" është shumë i qëlluar. Edhe në Francë fjalori i neologjizmave quhet fjalor të fjalëve të reja. Ky fjalor ka edhe peshën e madhe metodologjike", theksoi në fund Qerimi.