Rrugët, dëshmi për mungesë vizioni

-- nga Mero Baze, TemA - 06.01.2009

SUKSESI MË I PROPAGANDUAR i qeverisë Berisha, që ka të bëjë me ndërtimin e rrugëve, vihet në dyshim nga mungesa e një strategjie të qeverisë për ndërtimin e tyre, investimet spontane dhe jotransparente, si dhe politikat personale dhe krahinore që çuan në bllokimin e projekteve të mëdha për autostradat e Jugut.

Infrastruktura rrugore, e cila po shpallet si suksesi kryesor i qeverisë Berisha, duket se është zhvilluar jashtë një plani strategjik dhe është stimuluar në shumicën e rasteve nga pamundësia për realizimin e investimeve dhe rialokimin e fondeve të buxhetit në fund të vitit.

Nëse i hedhim një sy gjithë rrjetit rrugor të ndërtuar nga viti 2005, shihet qartë se qeveria e Partisë Demokratike nuk ka pasur një plan të sajin për ndërtimin e rrjetit rrugor, përveç projektit Milot-Morinë. Ajo bllokoi në fillim të mandatit të saj projektet e nisura nga qeveria socialiste për aksin e Jugut dhe thuajse dështoi në ndërtimin e tyre deri sot.

Kështu, kur demokratët morën pushtetin, socialistët kishin nisur rrugën Gjirokastër-Tepelenë, Lushnjë-Fier dhe kishin bërë gati për prokurim rrugën Levan-Tepelenë, çka përfundonte gjithë korridorin e Jugut. Fondet ishin dhënë nga BERZH, projekti ishte gati dhe pritej vetëm fillimi i punimeve. Pas një polemike mes kryeministrit Berisha dhe sekretarit të Përgjithshëm të PS, Gramoz Ruçi, në Kuvend në muajin e parë të qeverisjes, Berisha bllokoi ndërtimin e rrugës Levan-Tepelenë. Kjo rrugë, e cila do të fillonte së ndërtuari në vitin 2005, parashihej të përfundonte në fund të vitit 2007. Kryeministri Berisha bllokoi ndërtimin e saj dhe për pak futi në krizë marrëdhëniet e qeverisë së tij me BERZH, e cila kishte akorduar kredinë.

Për të shmangur keqkuptimet e tij për persekutim të Jugut, Berisha shpalli si prioritet një rrugë të re, e cila kalonte nga Peqini në Berat dhe dilte në Tepelenë. Vija imagjinare nuk kishte as projekt dhe as studim fizibiliteti. Për të justifikuar bllokimin e rrugës Levan-Tepelenë, Berisha prokuroi një studim të fizibilitetit të këtij aksi imagjinar, i cili realisht kushtoi më shumë sesa rruga, e cila kishte gati projektin dhe kredinë e BERZH. Në vitin 2008, Berishës iu desh të kthehej sërish tek aksi Levan-Tepelene. Por deri në këto momente është bërë vetëm tenderi, të cilin e ka fituar një firmë me pronarë nga serbët e Bosnjës, dhe një kompani tjetër italiane. Rruga nuk ka filluar ende.

Po ashtu, Berisha gjeti gati projektin dhe kushtet e kredisë për rrugën Vlorë-Levan. Në dhjetortë vitit 2006, Berisha, në praninë e ministrit Basha, shkoi dhe e përuroi fillimin e saj. Sërish fituese ishte firma me pronar një serb të Bosnjës. Përurimi u bë në vitin 2006, kredia u miratua në vitin 2007, shpronësimet u bënë në vitin 2008 dhe rruga ende nuk ka nisur realisht. Ky bllof elektoral i dhjetorit të vitit 2006, në prag të zgjedhjeve lokale, në të vërtetë e bëri krejt joserioze qeverinë me popullsinë e zonës përreth. Nëse Berisha nuk do t'i kishte bllokuar këto dy projekte, sot nga Tirana në Kakavijë do të ishim duke shkuar me autostradë, pasi rrugët do të kishin përfunduar.

Me një emergjencë të madhe, po në prag të zgjedhjeve lokale, u përurua nisja e punimeve në mbikalimin e Tiranës. Përsëri fituese firma që ka pronar një serb të Bosnjës, por puna po vononte të fillonte. Kur afatet limit po kalonin, qeveria u fut në alarm dhe disa firma shqiptare u mobilizuan si nënkontraktore për ta mbaruar mbikalimin. Cilësia e tij është e provueshme nga çdo shofer që kalon. Rruga është gjithë gropa të rrezikshme dhe valëzime pa mbushur ende disa muaj dhe nuk dihet nëse e kanë marrë ose jo në dorëzim.

Një histori më vete zvarritjeje dhe dështimi ishte rruga Lushnjë-Fier, 22 km në mes të fushës nisur në kohën kur ishte në pushtet Partia Socialiste dhe ende nuk ka mbaruar. Justifi kimet logjistike ishin shumë jobindëse dhe ngërçi që krijoi ky kantier katërvjeçar në rrugë ishte një dështim i madh i qeverisë.

Po kaq pa strategji nisi dhe rruga Milot-Morinë. Segmenti i parë Morinë-Kukës, rreth 22 km, u prokurua duke iu ndarë 5 kompanive shqiptare dhe një maqedonase. Por dhe këtu plasi skandali. Rruga u prokurua me 2 korsi dhe ndërtuesit privatë u urdhëruan me gojë ta bëjnë rrugën me katër korsi. Projekti që iu vendos përpara ishte me katër korsi, ndërsa prokurimi i fondeve u bë me 2 korsi. Ndërtuesit filluan të punojnë me paratë e tyre dhe u futën në krizë financiare. Shteti nuk kishte më mekanizma për t'iu dhënë lekët dhe çështja është banalizuar. Ndërtuesit kanë hedhur në gjyq qeverinë që nuk iu ka dhënë lekët, ndërsa qeveria realisht nuk iu ka dhënë urdhër me shkrim të bëjnë rrugën me katër korsi. Në këto kushte, ministri Lulzim Basha duhet të shkojë para drejtësisë që ka lejuar të ndërtohet rrugë me katër korsi pa leje ndërtimi dhe pa u prokuruar.

Gjykatat iu kanë dhënë formalisht të drejtë ndërtuesve dhe qeveria po iu paguan paratë, jo duke prokuruar rrugët, por duke bërë fakt të kryer punën e tyre. Ky është ndoshta skandali më i madh në punët publike në Shqipëri, për të cilin duhet të përgjigjet Lulzim Basha. Ndërkohë, dy segmentet e tjera, Rexhepaj-Kalimash dhe Rrëshen-Kalimash, po kryen përkatësisht nga një kompani kuvajtiane dhe nga kompania "Bechtel-Enka". "Bechtel-Enka" po e çon koston e rrugës mbi 1 miliardë euro, ndërkohë që vlera e synuar ka qenë 420 milionë dollarë, ndërsa ministri Olldashi premtoi 580 milionë dollarë, pas rillogaritjeve. Por, me të njëjtën vështirësi, në krah të saj kompania kuvajtiane po bën një urë 74 metra të lartë dhe 7 km rrugë me 40 milionë dollarë, pra me një çmim katër herë më të ulët se "Bechtel-Enka", duke qenë në të njëjtën vështirësi dhe në të njëjtat kushte.

Më tej akoma, segmenti Milot-Rrëshen, i cili është fituar nga një kompani sllovene, thuajse ka ngecur, edhe pse është në terren shumë të mirë. Punëtorët kanë muaj që nuk po paguhen dhe ne në redaksi kemi disa peticione të tyre. I gjithë ky konfuzion tregon se për ndërtimin e kësaj rruge nuk ka pasur një strategji, por gjithçka është bërë spontanisht dhe në shkelje të fortë të ligjit.